Marrëdhëniet Kinë-Kore e Jugut kanë treguar disa shenja përmirësimi pas fundit të tetorit të vitit 2017, kur Pekini dhe Seuli shpallën dëshirën e tyre të përbashkët për ta kthyer marrëdhënien e tyre në një udhë pozitive. Por, në vend që të arrijnë një détente të qëndrueshme, të dy vendet kanë arritur thjesht një fazë të re në një negocim të vazhdueshëm rreth përqasjes së Seulit ndaj sigurisë rajonale. Republika e Koresë (ROK) ka trajtuar në mënyrë retorike dhe simbolike shqetësimet kryesore të sigurisë të Pekinit dhe lidershipi i Kinës ka treguar një shkallë fleksibiliteti për pranimin nga Koreja e Jugut të një sistemi mbrojtës raketor nga SHBA-të (THAAD). Megjithatë dallimet kryesore midis strategjive ndaj Koresë së Veriut të dy vendeve nuk janë zgjidhur plotësisht. Këto çështje të pazgjidhura do të bëhen jashtëzakonisht të vështira për të dy palët për t’u menaxhuar nëse përparimi drejt denuklearizimit të Koresë së Veriut nuk parashikohet në të ardhmen e afërt.
Interesa të përbashkëta, prioritete të papajtueshme
Çështja bërthamore e Koresë së Veriut qëndron në zemër të fërkimeve të fundit midis Koresë së Jugut dhe Kinës. Zhvillimi nga Pyongyang i armëve të tij bërthamore dhe aftësive për raketa balistike çuan Seulin të ndjekë politika më agresive të sigurisë që shqetësuan Kinën. Për shembull, vendimi i Seulit për të rritur bashkëpunimin e tij ushtarak me Japoninë dhe aleatët e tjerë të SHBA-ve ishte një përgjigje e drejtpërdrejtë ndaj kërcënimit bërthamor në rritje të Koresë së Veriut – siç ishte vendimi i saj për të vendosur THAAD. Për më tepër, administrata e Moon gjithashtu për muaj me radhë ka qëndruar përkrahë aleatit të saj amerikan duke hedhur poshtë propozimin e ashtuquajtur “ngrijë për ngrirje” të Pekinit – një plan për të ulur tensionet në Gadishullin Korean dhe për të lehtësuar angazhimin me Korenë e Veriut. Skema “ngrirje për ngrirje do të kërkonte që Shtetet e Bashkuara dhe Koreja e Jugut të ndalonin ushtrimet e tyre kryesore ushtarake të përbashkëta; në këmbim, Koreja e Veriut duhet të pezullonte testimet e armëve bërthamore dhe raketave balistike.
Kina, ashtu si Shtetet e Bashkuara dhe Koreja e Jugut, ka një interes të deklaruar për të denuklearizimin e Koresë së Veriut. Sidoqoftë, gjatë dy viteve të fundit, lidershipi kinez është dukur më pak i shqetësuar me këtë objektiv sesa me parandalimin e Koresë së Jugut që të futet thellë në një sistem aleance të SHBA-ve, që Pekini mendon se kërkon të përmbajë Kinën dhe për të cilën ajo ka frikë se mund të destabilizojë më tej Gadishulli Korean. Nga ana tjetër, Seuli ka vënë në prioritet të lartë denuklearizimin e Koresë së Veriut dhe për të forcuar marrëdhëniet e Koresë së Jugut me aleatin e saj në një kohë të rrezikshme. Kina dhe Koreja e Jugut tani po përpiqen të rindërtojnë marrëdhëniet e tyre duke ruajtur prioritetet e papajtueshme të sigurisë.
Administrata e Moon tregon ndjeshmëri ndaj Pekinit
Më 30 tetor, Ministri i Jashtëm i Koresë së Jugut, Kang Kyung-wha u tha ligjvënësve se qeveria nuk po konsideronte vendosjen shtesë të THAAD dhe përsëriti se vendi nuk do të bashkohej me asnjë rrjet të mbrojtjes raketore të SHBA-ve. Për më tepër, Kang tha se bashkëpunimi i vazhdueshëm i sigurisë ndërmjet Koresë së Jugut, Japonisë dhe Shteteve të Bashkuara nuk do të zhvillohej në një aleancë ushtarake trepalëshe.
Pak kohë pas kësaj, Ministria e Jashtme e Kinës lëshoi ??një njoftim për shtyp mbi rezultatin e bisedimeve midis diplomatëve kinezë dhe atyre të Koresë së Jugut që deklaruan qëllimin e të dy vendeve për të normalizuar marrëdhëniet në një kohë të afërt. Dokumenti gjithashtu përmendi abnegacionet e dukshme të Seulit në vendosjen shtesë të THAAD, duke u bashkuar me rrjetet e mbrojtjes raketore të SHBA-ve dhe duke u bërë pjesë e një aleance ushtarake trepalëshe me Shtetet e Bashkuara dhe Japoninë – ato që janë bërë të njohura si “tre numrat” e Seulit. Zyrtarët e Koresë së Veriut dhe SHBA-ve janë munduar që të ulin rëndësinë e tre numrave. Zyrtarët kinezë, nga ana tjetër, i kanë referuar atyre si “angazhime” dhe pohuan se Pekini dhe Seuli kanë arritur një “konsensus” pas diskutimit të “çështjeve relevante”, edhe pse asnjëra palë nuk ka specifikuar se cilat çështje janë diskutuar gjatë bisedimeve të profilit të ulët të të dy palëve dhe as nuk përshkruan se çfarë nënkuptonte konsensusi i supozuar.
Më vonë, gjatë një takimi në dhjetor në Pekin, Presidenti i Koresë së Jugut, Moon Jae-in dhe presidenti kinez Xi Jinping arritën një marrëveshje mbi “katër parime për të siguruar paqen dhe stabilitetin në Gadishullin Korean”, si më poshtë: 1) “lufta në Gadishullin Korean nuk mund të tolerohet kurrë”; 2) “parimi i denuklearizimit të Gadishullit Korean do të ruhet në mënyrë të vendosur”; 3) “të gjitha çështjet, përfshirë denuklearizimin e Koresë së Veriut, do të zgjidhen paqësisht përmes dialogut dhe negociatave”; dhe 4) “përmirësimi i marrëdhënieve ndër-koreane do të jetë eventualisht i dobishëm në zgjidhjen e çështjeve që përfshijnë Gadishullin Korean”.
Përveç dhënies së deklaratave të këndshme ndaj Pekinit, administrata e Moon ka trazuar marrëdhëniet dikur të ngrohta të Koresë së Jugut me Japoninë – të paktën në disa mënyra. Nëntorin e kaluar, Asahi Shimbun raportoi se Seuli kishte kufizuar fushën e një marrëveshjeje për ndarjen e inteligjencës ushtarake të 2016 midis Koresë së Jugut dhe Japonisë, duke lejuar vetëm ndarjen e inteligjencës lidhur me programet bërthamore dhe raketore të Koresë së Veriut. Në të njëjtin muaj, raportimet dolën në përfundimin se Koreja e Jugut kishte refuzuar pjesëmarrjen e Japonisë në një stërvitje detare të përbashkët SHBA-ROK dhe në një stërvitje detare trilaterale SHBA-ROK-Australi pranë gadishullit Korean.
Administrata e Moon madje ka spostuar në qendër të vëmendjes çështje historike të ndjeshme midis Koresë së Jugut dhe Japonisë, që të dy vendet kishin provuar më parë për të pajtuar. Besohet gjerësisht se vizita shtetërore e Moon në Kinë dhjetorin e kaluar ishte e përcaktuar qëllimisht në kohë për të përkuar me 80 vjetorin e masakrës famëkeqe të Nanjing-it – një mundësi e shkëlqyer për të luajtur me lidhjet historike midis kinezëve dhe koreanëve, si ish-viktima të imperializmit japonez. Udhëheqësi i Koresë së Jugut i bëri referencë ekskluzive këtyre lidhjeve kino-koreane gjatë udhëtimit të tij, duke iu treguar një audience koreano-jugorësh me bazë në Kinë se “të dy vendet u përballën së bashku me vështirësi nën imperializëm dhe së bashku kaluan nëpër kohë të vështira duke luftuar kundër sundimit imperialist japonez”. Moon çbalancoi më tej marrëdhëniet e Koresë së Jugut me Japoninë më herët këtë dimër, duke mbështetur një konkluzion të një taske force të sponsorizuar nga shteti se një marrëveshje e vitit 2015 midis Seulit dhe Tokios për çështjen e ndjeshme e “grave ngushëlluese” ishte e padrejtë ndaj viktimave.
Në një tjetër dremitje ndaj Pekinit, administrata e Moon ka kufizuar shkallën në të cilën do të ndihmojë Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj. Ajo ka vendosur të mos bashkohet me SHBA-të dhe Japoninë që bënë thirrje për një “Indo-Paqësor të lirë dhe të hapur” – një koncept strategjik që Pekini (madje edhe disa persona në administratën e Moon) ka frikë se mund të paralajmërojë një nismë të re të udhëhequr nga SHBA-të që ka për qëllim përmbajtjen e Kinës. Moon vetë është përpjekur të risigurojë Pekinin se bashkëpunimi rreth sigurisë të Koresë së Jugut me vendet e tjera nuk do të shtrihet përtej kundërshtimit të kërcënimit të Koresë së Veriut.
Negociatat
Vëzhguesi i ndjerë i Kinës, Richard Solomon, prodhoi një monografi për The Rand Corporation në mesin e viteve 1980, me titull “Sjellja e Negocimit Politik Kinez”. Dokumenti, i cili bazohet në përvojat e negociatorëve të SHBA-ve, të cilët ndihmuan në normalizimin e marrëdhënieve midis Shteteve të Bashkuara dhe Republikës Popullore të Kinës (PRC), mbetet ende një lexim themelor për ata që përpiqen të kuptojnë aspektet unike të stilit negociues të zyrtarëve kinezë. Në të, Solomoni skicon një proces me bazë lineare katër-hapësh të një negocimi politik kinez: lëvizjet hapëse, pasuar nga një periudhë vlerësimi, loja përfundimtare dhe faza përfundimtare e zbatimit – ku Kina dhe Koreja e Jugut janë sot. Për fat të keq, faza e zbatimit të një negocimi kinez është shpesh aq i diskutueshëm sa çdo fazë që i paraprin një marrëveshjeje (nëse jo më shumë). Kjo është periudha kur rrethet e bukura të marrëveshjeve të Kinës ose marrin formë ose copëtohen.
Marrëveshja që u arrit midis Seulit dhe Pekinit, aq mirë sa mund të deshifrohej, është në thelb kjo: Koreja e Jugut siguroi Kinën për disa nga shqetësimet kryesore të sigurisë në drejtim të “tre numrave” dhe katër parimeve të paraqitura nga Moon dhe Xi dhjetorin e kaluar. Duke vepruar kështu, Koreja e Jugut u pajtua në mënyrë efektive për të treguar ndjeshmëri më të madhe ndaj Kinës në trajtimin e çështjes bërthamore të Koresë së Veriut. Në këmbim, Kina vendosi të lehtësojë disa nga sanksionet e saj ndaj Koresë së Jugut dhe ndryshoi nga lufta për largimin e menjëhershëm të THAAD-it drejt kërkesës për largimin e tij eventual. Problemi me këtë marrëveshje është se, siç është konceptuar aktualisht, nuk është e qëndrueshme një pikë e caktuar. Dhe kjo pikë mund të afrohet shpejt.
Pajtueshmëria afatshkurtër e Koresë së Jugut kundrejt strategjisë së saj afatgjatë
Aktualisht, Seuli është de facto në përputhje me zgjidhjet “ngrirje për ngrirje” dhe të angazhimit të përshkruar nga Pekini ndaj çështjes bërthamore të Koresë së Veriut. Me kërkesën e administratës së Moon, Koreja e Jugut dhe SHBA-të u pajtuan në janar për të shtyrë ushtrimet e tyre të përvitshme vjetore deri pas përfundimit të Lojërave Olimpike. Përveç kësaj, anëtarët e qeverisë së Koresë së Jugut, përfshirë edhe Moon, bashkëbiseduan me zyrtarë të lartë të Koresë së Veriut gjatë ngjarjes olimpike. Moon e ka lënë të hapur mundësinë që ai të pranojë një ftesë nga Koreja e Veriut për të vizituar Kim Jong-un në Phenian pas ndeshjeve. Këto manovra kanë ndihmuar të krijojnë një mundësi për Korenë e Veriut për të promovuar një qëndrim bashkëpunues dhe që ndihmon në uljen e konfliktit në Gadishullin Korean. Por përshtatja e fundit e Seulit me diktatet e Pekinit nuk duhet merret gabimisht si një ndryshim i madh në kalkulimet strategjike të Koresë së Jugut.
Ndërsa administrata e Moon ka shkuar larg për të treguar ndjeshmëri për shqetësimet e Kinës për sigurinë, strategjia e saj afatgjatë për angazhimin me Korenë e Veriut mbetet përgjithësisht në linjë me Uashingtonin. Seuli, së bashku me Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj, vazhdoi t’i përgjigjej provokimeve të Koresë së Veriut me presion në rritje përtej asaj që zbatohet nga Këshilli i Sigurimit të OKB-së. Për shembull, në shtatorit e fundit – vetëm pak ditë pasi Koreja e Veriut përfundoi testin e gjashtë të saj bërthamor – administrata e Moon me sa duket e anuloi vendimin e tij për të vonuar ndjeshëm vendosjen e katër lansuesve THAAD. Pekini, në mënyrë të parashikueshme, protestoi për këtë veprim.
Megjithëse Koreja e Jugut ka kufizuar fushën e bashkëpunimit të saj të sigurisë me vendet e tjera, ajo vazhdon t’i përgjigjet provokimeve të Koresë së Veriut me ushtrime të përbashkëta ushtarake. Që kur Moon mori detyrën majin e kaluar, forcat ushtarake të ROK kanë marrë pjesë dy herë në stërvitje trilaterale me Shtetet e Bashkuara dhe Japoninë. Koreja e Jugut, e cila kishte qenë pjesë e stërvitjeve katër herë përpara presidencës së Moon, u bashkua sërish me ushtrimet pasi Koreja e Veriut lëshoi raketa mbi Japoninë në fund të verës së kaluar. Stërvitjet më të fundit u mbajtën në dhjetor, më pak se dy javë pas testit të fundit të raketave të Koresë së Veriut. Në të njëjtin muaj, Koreja e Jugut zhvilloi stërvitjet e saj më të mëdha ndonjëherë të kombinuara me Shtetet e Bashkuara. Ushtrimet masive përfshinin simulime të sulmeve bombarduese ndaj Koresë së Veriut.
Koreja e Jugut gjithashtu ka ndjekur thirrjet e administratës Trump për të marrë më shumë barrë financiare për të kundërshtuar kërcënimin e Koresë së Veriut. Buxheti i qeverisë për mbrojtjen e 2018, i miratuar nga Asambleja Kombëtare më 6 dhjetor, është 7 për qind më i lartë se buxheti i vitit 2017 – rritja më e madhe në gati një dekadë.
Në përputhje me strategjinë e Uashingtonit për të bindur Korenë e Veriut se armët e saj bërthamore do ta bëjnë atë më pak të sigurt, Seuli po shqyrton mënyra të ndryshme për të rritur aftësitë e veta ushtarake. Administrata Trump shtatorin e kaluar ra dakord të zbusë kufizimet mbi aftësitë me raketa balistike të Koresë së Jugut të vendosura nga një traktat midis Uashingtonit dhe Seulit. Koreja e Jugut tani thuhet se është në procesin e zhvillimit të raketave të fuqishme të reja të afta për të shkatërruar objektet ushtarake nëntokësore të Koresë së Veriut dhe qendrat e komandës së luftës. Ngjashëm, media e Koresë së Jugut njoftoi dhjetorin e kaluar se Seuli po konsideron blerjen e disa avionëve luftarakë të tjerë F-35 nga Shtetet e Bashkuara.
Ndoshta shenja më e qartë se Koreja e Jugut mbetet e angazhuar për strategjinë maksimale të presionit, e cila torturon kaq shumë Pekinin, ishte prania e ministrit të saj të jashtëm në një takim shumëkombësh në Vankuver në janar. Takimi, në të cilin morën pjesë zyrtarë nga 20 vende që luftuan së bashku me Jugun gjatë Luftës së Koresë, synonte diskutimin e mënyrave për të rritur presionin diplomatik dhe ekonomik ndaj Phenianit. Në veçanti, Kina dhe Rusia u përjashtuan nga mbledhja. Kina dënoi takimin si të jashtëligjshëm dhe thuhet se u ftuan zyrtarët e ambasadave nga të gjitha vendet në një përpjekje për t’i bindur ato vende për të mos dërguar ministrat e tyre të jashtëm në Vankuver. Koreja e Jugut, me shumë mendime, nuk u përkul në presionin e Pekinit.
Kur një balancë e vështirë bëhet e pamundur?
Duke supozuar që brenda disa javëve të ardhshme Shtetet e Bashkuara dhe Kina nuk do të harmonizojnë strategjitë e tyre ndaj Koresë së Veriut dhe se nuk është bërë përparim i dukshëm në drejtim të denuklearizimit të Koresë së Veriut, Seuli do të detyrohet të ndërmarrë veprime që ka gjasa të vendosin marrëdhëniet e saj nën ngrohje me Pekinin përsëri në akull.
Seuli ka treguar tashmë se ekziston një kufi se sa gjatë mund të jetë në përputhje me strategjinë e Pekinit ndaj Koresë së Veriut. Në fund të shkurtit, ministri i Mbrojtjes Song Young-moo u tha ligjvënësve të Koresë së Jugut se ai dhe homologu i tij amerikan, Jim Mattis, do të shpallë planet për ushtrimet e përbashkëta ushtarake të Shteteve të Bashkuara të Amerikës të shtyrë deri në fund të marsit. Megjithëse stërvitjet mund të planifikohen për një datë të vonë, për t’i dhënë Koresë së Veriut pak më shumë kohë për të shqyrtuar bashkëpunimin, ata me siguri do të shkojnë përpara me planet. Në atë pikë, Koreja e Jugut do të dal hapur kundër pikës së “ngrirje për ngrirje” në strategjinë e Pekinit ndaj Koresë së Veriut.
Edhe pse Seuli do të vazhdojë të mbajë një qasje më të kufizuar në trajtimin e Koresë së Veriut sesa Uashingtoni, ajo gjithashtu do të mbetet më tolerante ndaj rrezikut sesa Pekini. Kjo do të thotë se Koreja e Jugut ka të ngjarë të vazhdojë të mbështesë dislokimet e caktuara të armëve, sanksionet dhe mjete të tjera për të ushtruar presion mbi Korenë e Veriut që detyrimisht do të zemërojnë Kinën.
Si pjesë e karakteristikës së sjelljes së negociatave politike kineze në fazën e zbatimit, Pekini mund të mbështetet për të interpretuar marrëveshjen e saj të paqartë me Seulin siç e sheh të arsyeshme. Dhe do të fillojë të akuzojë Seulin për shkeljen e marrëveshjes nëse dhe sa herë që Pekini ndjen se taktikat e reja të presionit maksimal të Seulit kërcënojnë interesat e saj. Për shembull, Kina mund të interpretojë bashkëpunimin e ardhshëm të Koresë së Jugut me Japoninë dhe Shtetet e Bashkuara, si shkelje e “zotimit” të Seulit për të mos krijuar një aleancë trepalëshe me ato vende. Gjithashtu, Kina mund të interpretojë çdo veprim që Koreja e Jugut mund të marrë për të rritur presionin ushtarak mbi Korenë e Veriut, si shkelje e parimit e mbështetjes në dialog dhe negociata për të zgjidhur të gjitha çështjet që lidhen me Korenë e Veriut. Marrëveshja që deri më tani ka sjellë Kinën dhe Korenë e Jugut më afër mund të bëhet municion për një grindje të ardhshme.
Zyrtarët kinezë po vëzhgojnë dhe presin për të parë se sa larg do të shkoj Seuli nga strategjia e Pekinit. Kjo është pikërisht pse Kina ende nuk i ka hequr të gjitha sanksionet e saj ndaj Koresë së Jugut. Pekini dëshiron të mbajë një mjet të vogël kontrolli mbi fqinjin e saj derisa Seuli të demonstrojë përtej një hije dyshimi se ajo ka thyer strategjinë maksimale të presionit të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara, ose çështja bërthamore e Koresë së Veriut do të lihet mënjanë.
Pak ekspertë mbi Korenë janë optimistë se qetësimi i fundit i tensioneve në Gadishullin Korean do të çojë Korenë e Veriut që të heqë dorë nga armët bërthamore dhe programet e raketave balistike. Sidoqoftë, mund të jetë shansi më i mirë i fundit për Kinën, Korenë e Jugut dhe Shtetet e Bashkuara për të – nëse nuk bashkohen pas një strategjie të përbashkët ndaj Koresë së Veriut – paktën harmonizuar strategjitë e tyre përkatëse. Kjo mund ta parandalojë Korenë e Jugut që të zgjedhë midis sigurisë dhe besnikërisë ndaj aleatit të vet dhe marrëdhënieve të mira me fqinjin e saj më të fuqishëm./The Diplomat – Lexo.al
