Eksperti i çështjeve të Ballkanit Perëndimor, njëherësh profesori amerikan, Alon Ben-Meir, thotë se zvogëlim i pranisë së policisë dhe caktimi i zgjedhjeve të reja në veri të Kosovës janë gjëra të duhura nga ana e qeverisë së Kosovës.
Sipas tij, mbajtja e zgjedhjeve të reja me pjesëmarrjen e plotë të serbëve etnikë, do ta bëjë të nevojshëm zbatimin e asociacionit që ishte pajtuar Kosova disa vite më parë.
Meir duke folur rreth zhvillimeve të fundit në veri dhe marrëveshjes së Kosovës me BE-në për destablizim, ai e konsideron asociacionin “zgjidhje”, mirëpo sipas tij, ai duhet të bëhet në bashkëpunim të plotë dhe me mbështetjen e SHBA-së dhe BE-së dhe këta të fundit të jenë vigjilentë në mbikëqyrjen e zbatimit të marrëveshjes.
Eksperti i çështjeve të Ballkanit Perëndimor, në intervistë ekskluzive për gazetën ““Bota sot””, ka folur edhe rreth mënyrës sesi duhet të funksionojë tani e tutje dialogu, rreth sanksionimit nga stërvitja më e madhe ushtarake dhe rreth kërkesës së Kosovës dhe Bosnjës e Hercegovinës për t’u anëtarësuar në NATO.
Intervista e plotë
“Bota sot”: Qeveria e Kosovës tashmë ka rënë dakord që të zvogëlojë praninë e policisë në veri dhe të mbështesë zgjedhjet e reja në veri pas verës, si e shihni këtë hap të Kosovës?
Alon Ben Meir: Mendoj se ky është një hap i parë i mirë. Zvogëlimi i pranisë së policisë dhe caktimi i zgjedhjeve të reja janë gjërat e duhura. Të dy hapat janë të nevojshëm për të reduktuar tensionin, i cili në asnjë mënyrë nuk do të cenonte pavarësinë e Kosovës.
“Bota sot”: A do të bindet Serbia të mos i pengojë serbët e veriut të marrin pjesë në zgjedhje pas verës apo do të përpiqet t'ua imponojë asociacionin si kusht për të marrë pjesë në zgjedhje?
Alon Ben Meir: Besoj se mbajtja e zgjedhjeve të reja me pjesëmarrjen e plotë të serbëve etnikë, të cilët sigurisht do të dalin fitimtarë në të katër komunat, do të jetë e nevojshme për të zbatuar asociacionin për të cilin Kosova u pajtua disa vite më parë. Është e arsyeshme që shumica e serbëve etnikë në këtë zonë duhet të jenë në gjendje të gëzojnë njëfarë sundimi autonom pa cenuar pavarësinë e Kosovës, përderisa SHBA dhe BE e pengojnë Serbinë të ndërhyjë në administrimin e këtyre komunave.
“Bota sot”: Me zvogëlimin e policisë së Kosovës në veri, veriu po “rrëshqet” në “duart” e serbëve, duke e bërë atë pjesë të ndarë nga ligjet dhe rregulloret e shtetit të Kosovës?
Alon Ben Meir: Nuk mendoj se ky do të ishte rezultati. Dhënia e sundimit autonom serbëve etnikë nuk i përjashton ata nga respektimi i Kushtetutës së Kosovës. Zona mbetet nën sovranitetin e Kosovës përderisa është e përcaktuar qartë në procesin e themelimit të asociacionit të komunave.
“Bota sot”: Zhvillimet e fundit në veri dhe tani marrëveshja e Kosovës me BE-në për destabilizimin, çfarë statusi do të ketë veriu dhe si duhet të funksionojë ajo pjesë që të mos ketë sërish tensione?
Alon Ben Meir: Siç e thashë më herët, përderisa themelimi i Asociacionit të bëhet në bashkëpunim të plotë dhe me mbështetjen e SHBA-së dhe BE-së, dhe për sa kohë që serbët etnikë i përmbahen plotësisht marrëveshjes së re që rregullon punën e asociacion në përputhje me aktet nënligjore, nuk duhet të ketë fërkime. Megjithatë, duhet të theksoj se SHBA-ja dhe BE-ja duhet të jenë vigjilente në mbikëqyrjen e zbatimit të marrëveshjes.
“Bota sot”: Protestat e serbëve në veri nuk kishin qenë paqësore, mbahet mend edhe protesta e 29 majit ku protestuesit sulmuan ushtarët e NATO-s, nga ky sulm u plagosën 19 ushtarë hungarezë dhe 11 italianë, madje njëri prej tyre kishte këmbë e amputuar. Çka do të ndodhte nëse nuk do të ishte NATO?
Alon Ben Meir: Duke qenë se BE-ja dhe SHBA-ja garantojnë pavarësinë e Kosovës nën ombrellën e NATO-s, përfshirja e tyre e vazhdueshme është e sigurt. Për arsye të mirë, ata duan të shmangin një përsëritje të demonstratës së serbëve etnikë dhe lëndimeve fatkeqe të marra nga afro 30 ushtarë të KFOR-it. BE dhe SHBA nuk do të shmangin ndërhyrjen nëse do të jetë e nevojshme për të parandaluar një tjetër zjarr. Të gjithë duhet të kujtojmë se as BE-ja dhe as SHBA-ja nuk e favorizojnë Serbinë mbi Kosovën, ajo që ata duan të arrijnë është të distancojnë Serbinë nga Rusia, veçanërisht për shkak të luftës së vazhdueshme në Ukrainë, dhe të pengojnë Rusinë që të destabilizojë rajonin përmes Serbisë.
“Bota sot”: Zoti Meir, le të ndalemi pak se si duhet të funksionojë tashmë dialogu. Ne kemi marrëveshjen për normalizimin e marrëdhënieve që u pranua nga të dyja palët, por që nuk u zbatua, përkundrazi, patëm tensione, komenti juaj për “të ardhmen” e dialogut?
Alon Ben Meir: Së pari dhe më kryesorja, marrëveshja e asocimit duhet të zbatohet plotësisht. Pasi të arrihet kjo, tensioni mes dy palëve sigurisht dhe dukshëm do të ulet dhe do të hapë derën për një dialog gjithëpërfshirës pa ashpërsi, i cili mund të çojë në një nivel të lartë bashkëpunimi ndërmjet serbëve etnikë dhe Prishtinës. Mendoj se duhet të theksojmë se serbët etnikë në Kosovë nuk janë në xhepin e presidentit të Serbisë Vuçiq. Ata nuk duan t'i nënshtrohen tekave të tij dhe do të kërkojnë të ruajnë sundimin e tyre autonom pa ndërhyrjen e Beogradit.
“Bota sot”: Tensionet në veri të Kosovës kishin ndarë mendime në të dy palët, duke thënë se vetëm Kosova po kërcënohet me sanksione dhe Serbia po amnistohet, por ka pasur edhe të tjerë që e kanë parë Kosovën si shkaktare të tensioneve, kush ku ka “gabuar” dhe kush duhet të sanksionohet?
Alon Ben Meir: Refuzimi i kryeministrit Kurti për të zbatuar Asociacionin për të cilin është rënë dakord disa vite më parë, padyshim që ia vuri barrën Kosovës. Dhe duke pasur parasysh se BE-ja dhe SHBA-ja janë garantuesit e sigurisë kombëtare dhe pavarësisë së Kosovës, ata mendojnë fuqishëm se Kurti duhet ta kishte zbatuar marrëveshjen kur mori pushtetin. Ata kanë të drejtë të kërkojnë që ai t'u përmbahet të gjitha marrëveshjeve, sepse çdo tension i krijuar si rezultat i pohimit të tij të padrejtë të pushtetit, i cili nuk është në përputhje me marrëveshjen e bërë me ndërmjetësimin dhe mbështetjen e tyre, i detyron ata të ndërhyjnë siç e kemi parë muajt e fundit. Kjo është arsyeja pse ata kanë ndërmarrë veprime, duke përfshirë sanksionet, gjë që është në përputhje me atë që ata e konsideruan të nevojshme për të rivendosur qetësinë, e cila është gjithashtu e dobishme për Prishtinën po aq.
“Bota sot”: Kosova tashmë ishte e sanksionuar, ajo është përjashtuar nga një stërvitje e madhe ushtarake, e udhëhequr nga SHBA-të dhe aleatët e tjerë të NATO-s. Komenti juaj për këtë vendim dhe çfarë mesazhi ishte ky për Kosovën?
Alon Ben Meir: Mesazhi është i qartë, nëse Kosova dëshiron ndihmën financiare, garancitë e sigurisë, mbështetjen politike dhe ruajtjen e pavarësisë së saj dhe të integrohet në BE si dhe të bëhet vend anëtar i NATO-s, atëherë Kurti duhet të mendojë me kujdes se çfarë SHBA dhe BE-ja kërkon të arrijë qëllimin e tij kombëtar. Ai nuk mund t'i sfidojë ata dhe ende kërkon mbështetjen e tyre në sferat që përmenda. Në veçanti, as BE-ja dhe as SHBA-ja nuk duan të minojnë pavarësinë e Kosovës, gjë që e bëri të mundur në radhë të parë.
“Bota sot”: Kosova dhe Bosnja e Hercegovina kanë kërkuar anëtarësim të përshpejtuar në NATO. Cilat janë mundësitë reale dhe sa do të ndikojnë tensionet në veri në anëtarësimin e Kosovës?
Alon Ben Meir: Çdo anëtarësim në NATO dhe BE është një proces i gjatë që kërkon vite për të përfunduar dhe kjo vetëm nëse kandidati i përmbahet plotësisht standardit të kërkuar nga këto dy institucione. Kjo është arsyeja pse është kritike që Kurti të punojë ngushtë me BE-në dhe SHBA-në dhe të koordinohet plotësisht me ta për çdo politikë të jashtme dhe të brendshme që mund të ketë ndonjë ndikim në anëtarësimin e ardhshëm në këto dy organe.
