Ndryshimet klimatike shkatërrojnë jetën seksuale, mësoni 5 faktorët

Ndryshe

Ndryshimet klimatike shkatërrojnë jetën seksuale, mësoni 5 faktorët

Më: 8 gusht 2017 Në ora: 19:09
Ilustrim

Ndryshimet klimaterike sjellin pasoja në gjithçka. Nga rritja e nivelit të detit në acidifikimin e oqeanit dhe lista e pasojave është e pafundme. Por, një fushë që shpesh shkon pa u përmendur në diskutimet për ndryshimet klimatike është seksi.

Gjatë dy dekadave të fundit, shkencëtarët kanë gjetur se temperaturat më të nxehta e kanë bërë më të vështirë riprodhimin e bimëve dhe kafshëve.

Këtu janë pesë mënyra se si ndryshimi i klimës po shkatërron jetën seksuale.

Është një lojë numrash

Ndërsa njerëzit dhe kafshët e përcaktojnë seksin gjenetikisht, shumë zvarranikë dhe disa lloje peshqish përdorin temperaturën si inkubacion të vezëve për të përcaktuar edhe gjininë e pasardhësve të tyre. Kjo do të thotë se ndryshimi i temperaturës globale mund të ndryshojë raportin e gjinive të prodhuara, duke e bërë më të vështirë për këto kafshë të gjejnë shokë.

Për shembull një lloj hardhuce (Eastern three-lined) mund ta kompensojnë pjesërisht rritjen e temperaturës duke gërmuar më thellë foletë e tyre dhe të hedhin vezët më herët se sezoni. Por, megjithatë, përgjatë 10 viteve kur temperaturat u rritën me 1.5 gradë, raporti u zhvendos drejt femrave.

Jo çdo specie është kaq e prekur. Femrat australiane të dragoit të ujit kanë treguar se mund të ndryshojnë nga ndryshimet e temperaturës me 4 gradë duke bërë fole në vende me diell ose me hije. Kur është fjala për ndryshimet klimatike, fleksibiliteti i sjelljes shpesh është një avantazh i madh.

Në botën e bimëve, temperatura mund të ndikojë në raportet e seksit në mënyra më delikate. Për shembull, bima e rrënjës së duhanit, e cila jeton në livadhe alpine në Amerikën e Veriut, ka prodhuar gjithnjë e më shumë bimë meshkuj gjatë 40 viteve të fundit.

Kjo mund të jetë për shkak të reduktimit të disponueshmërisë së ujit, pasi femrat kërkojnë më shumë ujë për t’u zhvilluar. Deri më tani, meshkujt shtesë në fakt kanë rritur prodhimin e farërave, por nëse vazhdon trendi, mungesa e femrave mund të largojë përfundimisht femrat dhe meshkujt do të ndihen të vetmuar.

Ndërkohë, shumica e breshkave të detit të botës përdorin temperaturën për të vendosur seksin e pasardhësve të tyre.

“Embrionet krijohen pa gjini”, thotë Graeme Hays i Universitetit Deakin në Australi. “Ata mund të zhvillohen në meshkuj ose femra”.

Vezët e ngrohta zhvillohen në femra, vezët më të freskëta në meshkuj.

“Temperatura gjatë mesit të tretë të inkubacionit kontrollon seksin”, thotë Hays.

Dallimi midis mashkullit dhe femrës është vetëm disa gradë. Kjo do të thotë që edhe ndryshimet e vogla në klimë mund të anashkalojnë raportin e seksit, duke i bërë më të vështirë për meshkujt. Temperaturat e inkubacionit mbi 29C të prodhojnë gjithnjë e më shumë femra.

Deri në vitin 2030, përqindja e breshkave të gjelbra meshkuj është parashikuar të bjerë në vetëm 2.4%.

“Ka shumë vende ku një rritje e temperaturës 3C do të çonte në zhdukjen e popullatave të breshkave të detit”, thotë Hays.

Një zgjidhje për breshkat e detit dhe zvarranikët e tjerë me përcaktimin e bazuar në temperaturë të seksit është të rritet në kohë të ndryshme të vitit. Kjo quhet “ndryshim fenologjik”.

Koha është gjithçka

Zhvendosjet fenomenale janë të zakonshme, sepse shumë kafshë përdorin sinjalin mjedisorë, si temperatura dhe reshjet në kohë, si ngjarje të rëndësishme si migrimi, lulëzimi dhe kultivimi. Pemët po lulëzojnë gjithnjë e më herët dhe ky është fakt tashmë.

Në vitin 2002, një studim historik tregoi se 385 specie bimore britanike lulëzonin mesatarisht 4.5 ditë më herët se në vitet 1990. Historia e njëjtë po shfaqet anembanë globit: një meta-analizë e vitit 2008 ka shqyrtuar 650 specie bimore të buta në Evropë, Azi dhe Amerikën e Veriut dhe ka gjetur se lulëzimi i pranverës kishte përparuar mesatarisht me 1.9 ditë për dekadë.

Shqetësimi më i madh është se bimët dhe pllenuesit e tyre mund të reagojnë ndryshe ndaj ndryshimeve klimatike, duke çuar në një mospërputhje që mund të ndikojë ndjeshëm riprodhimin e bimëve. Për shembull, në Japoni, lulëzimi i bimës Corydalis ambigua ka përparuar më shpejt sesa shfaqja e pllenuesve të saj të grirë, dhe kjo shkakton reduktimin e farës.

Për fat të mirë, një studim i vitit 2011 zbuloi se shumica e bimëve dhe pllenuesve të tyre u përgjigjen ndryshimeve klimatike në një mënyrë të ngjashme, duke ruajtur sinkronizmin e tyre pavarësisht ndryshimeve të mëdha në temperaturë.

Duke qenë se gjethet bien më vonë në vjeshtë, kjo mund të tingëllojë si diçka pozitive, por në fakt bimët do të jenë më pak prodhuese dhe do të plaken më shpejt duke ulur pjellorinë.

Zogjtë gjithashtu po ndryshojnë kalendarët e tyre vjetorë. Shumë prej tyre tani po mbarështojnë dhe hedhin vezë më herët gjatë vitit. Për disa lloje kjo mund të jetë një gjë e mirë, sepse çelja e vezëve më herët do të thotë që zogjtë kanë më shumë kohë për t’u zhvilluar.

Për të tjerët, ndryshimi i klimës mund të shkurtojë dritaren tashmë të ngushtë të mundësisë për të rritur.

“Guillemots Brunnich” jetojnë në Oqeanin Arktik, jashtë brigjeve të Kanadasë. Ata kalojnë kohën e tyre në bazë të mbulimit të akullit të verës, por mbulimi i akullit ndikohet shumë nga temperaturat e dimrit dhe pranverës.

Megjithëse zogjtë dalin më herët, ata rriten më ngadalë dhe kanë më pak gjasa të mbijetojnë.

Në afat më të gjatë, temperaturat më të ngrohta dhe akulli i detit mund të zgjasin sezonin e mbarështimit për shpendët në veri, por më shumë zogj të jugut mund të shohin dritaren e tyre të mbarështimit më herët.

Bindja para rregullave të tërheqjes

Ndryshimet mjedisore ndikojnë gjithashtu edhe tek mënyra se si kafshët gjykojnë anëtarët e seksit të kundërt.

Dekoratat, shfaqjet, vallëzimet dhe këngët që kafshët përdorin për të tërhequr një bashkëshort, janë të gjitha të varura nga kushtet mjedisore në të cilat jeton kafsha.

“Për shembull, zogjtë femra shpesh gjejnë ngjyra të ndritshme tërheqëse, dhe flatrat që meshkujt përdorin për të prodhuar këto ngjyra shpesh marrin nga dieta e tyre”, thotë Botero. “Kur një femër sheh një mashkull me ngjyra të ndezura, ajo në mënyrë të tërthortë sheh një bashkëshort të mundshëm që është i aftë të gjejë ushqim të mjaftueshëm”.

Por ndryshimet mjedisore mund të thyejnë lidhjen mes pamjes dhe cilësisë. Një studim i publikuar në janar 2017 zbuloi se temperaturat e pranverës ngrohëse kishin ndryshuar rrjedhën e evolucionit për zogjtë “flycatchers collared”. Më parë, meshkujt me sipërfaqen më të madhe të kokës së bardhë tërhoqën më shumë femra, por gjatë studimit 34-vjeçar, një rritje prej 1.5 ° C në temperaturat mesatare të pranverës tërhiqte plotësisht këtë model.

Meshkuj të tillë kishin mbijetesë më të pakët me rritjen e temperaturave.

Pamja e tyre e kokës nuk do të thoshte asgjë në aspektin e cilësisë. Si rezultat, meshkujt me arna më të vogla tani gëzojnë reputacionin e tyre tek zonjat.

Një bashkëshort për jetën?

Klima e ngrohtë mund të zgjerojë tendencën që kafshët të jenë më pak besnike. Një studim tek 122 lloje zogjsh, zbuloi se në vendet ku mjediset ndryshojnë papritur, femrat kanë tendenca për të gjetur më shumë se një partner.

Rënia e valës së nxehtësisë

Së fundmi, ndryshimet klimatike mund të ndikojnë edhe në jetën tonë seksuale.

Një dokument pune i vitit 2015 nga Byroja Kombëtare e Kërkimeve Ekonomike gjeti një korrelacion midis temperaturave të nxehta dhe niveleve të ulëta të lindjeve në SHBA.

Një ditë e vetme e nxehtë kur temperaturat shkuan mbi 26°C zvogëloi normat e lindjeve nëntë muaj më vonë me 0.4%, duke barazuar me mbi 1.100 lindje. Nuk është e qartë nëse kjo ishte qartësisht për shkak të reduktimit të frekuencës së seksit – në fund të fundit, ndonjëherë kur është tepër nxehtë nuk ke dëshirë të bësh seks. Autorët ofrojnë një zgjidhje të mundshme për këtë problem: ajër të kondicionuar.

Por nëse përdorim vazhdimisht ajrin e kondicionuar ka nevojë për energji dhe ajo vjen nga lëndët djegësve fosile, në përfundimisht sërish sjell ngrohje globale.

Meqenëse ndryshimet klimatike parashikohet të rrisin frekuencën e ngjarjeve ekstreme të motit, në teori kjo mund të ndikojë edhe në fertilitetin njerëzor.

Sot mund të lexoni Shfletoni kopertinat