Për funksionimin e duhur, makineria komplekse e trupit të njeriut kërkon një grup të qëndrueshëm lëndësh ushqyese që variojnë nga vitaminat, si vitamina C dhe vitamina D deri te mineralet, si kaliumi, fosfori dhe kalciumi. Në listën e këtyre substancave thelbësore për mirëqenien tonë psiko-fizike përfshihet edhe vitamina E. Le të zbulojmë se për çfarë përdoret, në cilat ushqime gjendet dhe çfarë pasojash mund të sjellë një mungesë e mundshme.
PËRFITIMET E VITAMINËS E
Vitamina E tregon një grup prej tetë përbërjesh të tretshme në yndyrë, i cili përfshin katër tokoferole dhe katër tokotrienole. Këto komponime grumbullohen në mëlçi, nga ku organizmi kujdeset t’i çlirojë në doza të vogla kur përdorimi i tyre është i nevojshëm.
ÇFARË ËSHTË VITAMINA E?
Vitamina E kryen funksione të ndryshme në trupin tonë. Roli i parë i rëndësishëm që luan substanca është i llojit antioksidant. Me fjalë të tjera, vitamina E lufton kundër radikaleve të lira të cilat janë përgjegjëse për stresin oksidativ, që lidhet me plakjen e parakohshme të qelizave dhe shfaqjen e sëmundjeve të shumta, si sëmundjet kardiovaskulare, tumoret dhe diabeti.
Ndër përfitimet e saj më domethënëse është edhe aftësia për të nxitur rinovimin e qelizave. Për shkak të këtyre vetive dhe funksioneve të saj antioksiduese, vitamina E përdoret gjerësisht si një përbërës aktiv në produktet kundër plakjes. Supozohet se veprimi antioksidant i vitaminës E është më tepër efektiv kundër dëmtimit që shkaktojnë radikalet e lira në nivel neuronal, dëmtim që kontribuon në rënien kognitive dhe shfaqjen e sëmundjeve neurodegjenerative, si Alzheimer.
VETITË E VITAMINËS E
Vitamina E ka gjithashtu aftësinë për të reduktuar rrezikun kardiovaskular: me veprimin e saj është në gjendje të rrisë nivelin e të ashtuquajturit kolesterol të mirë. Literatura shkencore më në fund ka gjetur një rol mbrojtës në këtë grup përbërësish të tretshëm në yndyrë në lidhje me dëmet e shkaktuara nga ndotja dhe tymi i cigares.
KU GJENDET VITAMINA E?
Nga pikëpamja dietetike, vitamina E gjendet kryesisht në ushqimet me origjinë bimore. Ajo është veçanërisht e pranishme te frutat me vaj, si misri, ullinjtë dhe kikirikët, dhe te farat e grurit. Mund të merret edhe nëpërmjet konsumimit të arrave, drithërave dhe perimeve me gjethe jeshile. Sa i përket dozave të rekomanduara të vitaminës E për të rriturit, organizatat qeveritare botërore rekomandojnë një marrje mesatare prej 7 deri në 15 mg në ditë.
SIMPTOMAT E MUNGESËS SË VITAMINËS E
Mungesa e vitaminës E është një fenomen mjaft i rrallë që prek kryesisht vendet në zhvillim. Shkaku kryesor i këtij deficiti nuk është një dieta e pabalancuar, por çrregullimi i përthithjes, i lidhur nga ana tjetër me dëmtim të tretjes ose anomali gjenetike dhe të fituara që mund të ndikojnë gjithashtu në metabolizmin e yndyrës. Disa foshnje lindin me mungesë të vitaminës E, por kjo ka tendencë të përmirësohet me kalimin e viteve.
Tek fëmijët, simptomat që lidhen me mungesën e vitaminës E mund të përfshijnë:
ngadalësim i reflekseve
vështirësi në ecje
humbja e koordinimit
dobësi e muskujve.
Foshnjat e lindura para kohe që kanë mungesë të vitaminës E mund të jenë subjekt i anemisë dhe rrezikut të problemeve të tjera si e ashtuquajtura retinopati e parakohshme, një sëmundje e rrallë për shkak të dëmtimit të vaskularitetit të retinës. Tek të rriturit, mundësia e shfaqjes së një mangësie është mjaft e kufizuar pasi ata mund të ruajnë sasi të mëdha të vitaminës E në indin dhjamor.
Diagnoza e mungesës së vitaminës E bazohet në një ekzaminim objektiv të simptomave si dhe në analizat e gjakut, në mënyrë që të mund të matet niveli aktual i substancës. Në përgjithësi, trajtimi i mungesës përfshin marrjen e suplementeve të vitaminës E nga goja.
TEPRICA E VITAMINËS E
Teprica e vitaminës E është gjithashtu një fenomen mjaft i rrallë. Në prani të mungesës, presioni i gjakut mund të rritet, një gjendje që mund të jetë e rrezikshme për njerëzit që vuajnë nga hipertensioni.
Simptomat që mund të vijnë nga një tepricë e vitaminës E janë:
lodhje e tepërt
çrregullime të tretjes
ndjenja e të përzierave
Së fundi, një tepricë e vitaminës E mund të sjellë efekte negative tek ata që vuajnë nga sëmundjet e tiroides, si pasojë e reduktimit të hormoneve të gjëndrës endokrine.
