Shumë e konsiderojnë stresin vetëm si një fenomen të keq, por gjërat nuk janë aq të thjeshta pasi ai është një reagim i natyrshëm. Në një situatë që ne e konsiderojmë kërcënuese, trupi ynë vihet në gatishmëri të lartë.
"Një reagim nxitet në trurin tonë," shpjegon Ralf Suhr, president i Fondacionit për literaturë shëndetësore me qendër në Berlin, një organizatë jofitimprurëse, qëllimi i së cilës është t'u mundësojë njerëzve të marrin vendime të informuara për shëndetin.
Molekulat sinjalizuese të quajtura hormonet e stresit, si noradrenalina, adrenalina dhe kortizoli, lëshohen në qarkullimin e gjakut. Rezervat e energjisë vihen në punë dhe organizmi bëhet më vigjilent dhe i aftë për të reaguar më shpejt.
Një gjendje e tillë, në të cilën organizmi zgjedh të luftojë, të ikë ose të paralizojë veten, ishte jetike për paraardhësit tanë parahistorikë kur, për shembull, ata papritmas u përballën me një bishë.
Në kohët moderne, shkaktarë të stresit janë problemet familjare ose financiare, një shtrëngim i vazhdueshëm në kohë ose mbingarkesa shqisore në një botë me ritme të shpejta dhe të lidhura në mënyrë digjitale, duke i lënë trupit mundësi të pamjaftueshme për t'u kthyer në gjendje normale.
Stresi kronik rëndon sistemin imunitar dhe na bën më të ndjeshëm ndaj infeksioneve. Për më tepër, njerëzit nën stres adoptojnë zakone të pashëndetshme si duhanpirja, gjumi i pamjaftueshëm ose konsumimi i pangopur i ushqimeve të pashëndetshme.
Cili është ndikimi i stresit në sisteme të caktuara të trupit?
1. Trakti gastrointestinal
Stresi mund të rezultojë në dispepsi, madje edhe nga ushqimet që ne normalisht i tolerojmë mirë dhe "kjo i bën shumë njerëz të prirë ndaj diarresë," zbulon psikiatrja Mazda Adli pranë Klinikës Fliedner Berlin dhe kreu i Departamentit të Kërkimeve mbi çrregullime afektive në Spitalin Universitar Charité.
Stresi kronik gjithashtu mund t'i bëjë zorrët të ngadalta, të ulë oreksin, të çojë në urth ose më keq, sindromën e zorrës së irrituar, thotë Adli.
2. Sistemi kardiovaskular
Stresi akut rrit rrahjet e zemrës dhe presionin e gjakut, dhe stresi kronik mund të çojë në kushte shëndetësore si presioni i lartë kronik i gjakut.
“Janë të mundshme edhe aritmitë kardiake”, paralajmëron Adli. Stresi kronik është gjithashtu një faktor i sulmit në zemër dhe goditjes në tru, dhe rreziku rritet me zakonet e pashëndetshme që ne synojmë, siç është pirja e duhanit.
3. Muskulatura
Stresi mund të rezultojë në tension të muskujve. Muskujt e qafës mund të shtrëngohen deri në atë masë sa të vështirësojnë lëvizjen e qafës dhe kokës, si dhe shfaqen edhe dhimbjet e shpinës. E gjithë kjo potencialisht çon në një shpërndarje të pabarabartë të peshës në sistemin muskulo-skeletor me pasoja të dhimbshme si lumbago ose hernie diskale ndërvertebrale.
4. Metabolizmi
Stresi mendohet të jetë një shkak i mundshëm i çrregullimeve metabolike si diabeti i tipit 2 dhe kolesteroli i lartë.
“Për shkak se ndihet i kërcënuar, trupi nën stres vë në funksion më shumë rezerva energjie, si sheqer ashtu edhe yndyrë”, shpjegon Adli. “Në të njëjtën kohë, hormonet e stresit nxisin rezistencën ndaj insulinës, duke rritur nivelin e sheqerit në gjak.
Për më tepër, kortizoli i hormonit të stresit bën që trupi të plotësojë vazhdimisht rezervat e tij të sheqerit dhe yndyrës, gjë që mund të rezultojë në disponueshmërinë e më shumë energjisë sesa i nevojitet.
Sheqeri dhe yndyra shtesë mund të kontribuojnë në akumulimin e yndyrës së dëmshme të barkut, të kufizojnë rrjedhën e gjakut, të tendosin enët e gjakut dhe të shkaktojnë çrregullime metabolike.
5. Shëndeti mendor
“Truri, dhe rrjedhimisht psikika, është shumë i ndjeshëm ndaj stresit kronik”, thotë Adli. Një gjendje e vazhdueshme vigjilence çon në sëmundje mendore dhe "komplikimi mendor më i njohur i stresit është depresioni, paralajmëron ajo.
Përveç kësaj, rritja e çlirimit të kortizolit në qarkullimin e gjakut mund të ketë një efekt negativ në përqendrim dhe stresi i vazhdueshëm mund të shkaktojë probleme me kujtesën. Meqenëse stresi zakonisht shoqërohet me ankth, ai gjithashtu mund të shkaktojë ankth dhe sulme paniku në afat të gjatë.
Nëse mendoni se jeni të stresuar kronik, duhet të ndryshoni diçka. Një fillim i mirë është të bëni pushime të rregullta gjatë ditës. Këto duhet të përfshijnë ushtrime të shkurtra të vetëdijes, të tilla si përqendrimi në frymëmarrje. Ushtrimet e rregullta gjithashtu ndihmojnë.
Për të hequr qafe stresin është e rëndësishme të ndryshoni modelet e sjelljes. Kultivimi i miqësive dhe angazhimi në hobi janë të dobishme.
“Të gjitha këto përpjekje jo vetëm që nxisin relaksimin mendor dhe emocionet pozitive, por edhe heshtin drejtpërdrejt tingujt e alarmit të vazhdueshëm biologjik të trupit tonë”, përfundon Adli.
