Ishte monstrumi më i madh në mesin e zonjave të para në botë

Speciale

Ishte monstrumi më i madh në mesin e zonjave të para në botë

Më: 11 nëntor 2018 Në ora: 23:06
Imeldi Marcos

Ish-zonja e parë e Filipineve Imeldi Marcos (89) mund të marrë nga gjashtë deri në 11 vjet për secilën akuzë të ngritur për korrupsion nga autoritetet filipinase, proces ky që zgjat më shumë se dy dekada dhe që ka të bëjë me fondacionet private të themeluara në Zvicër në kohën e sundimit të bashkëshortit të saj.

Ajo ishte në krye të vendit midis viteve 1965 dhe 1986. Megjithëse bashkëshorti i saj Ferdinand Marcos u rrëzua nga pushteti 32 vjet më parë, e gjithë bota kujton Imelda për numrin e madh të këpucëve, rreth 3.000 sosh, rekord të cilin askush nuk ka arritur ta thyejë as sot.

Arrestimi i Imelda Marcos, e cila nuk ishte e pranishëm në gjyq, u urdhërua nga gjykata menjëherë pas leximit të aktgjykimit, por duke pasur parasysh kohëzgjatjen e jetës së tij, ajo mund të qëndronte në paraburgim me kusht derisa aktgjykimi të bëhej përfundimtar.

Gjithashtu, ajo duhet të largohet nga pozita aktuale - mandati i tretë në Dhomën e Përfaqësuesve, shkruan Guardian.

Në moshën 21-vjeçare, Marcos ishte në pushtet - ai dhe gruaja e tij mblodhën miliarda dollarë, dhe fondet iu drejtuan llogarive bankare zvicerane. Në veçanti, Imelda Marcos ishte e njohur për stilin e saj të neveritshëm, ndërsa në të njëjtën kohë vendi luftonte me varfërinë dhe trazirat civile. Si zonjë e parë, ajo ishte ministre e Ndërtimit nga viti 1976 deri 1986, si dhe guvernatore e Manilës nga viti 1978-1984.

Familja u arratis në Havai në vitin 1986, kur ushtria dhe populli filipinas u kthyen kundër Marcos në një revolucion të njohur 'pa gjakderdhje'. Pasi ata u larguan, koleksioni i këpucëve të Imelda doli në një ekspozitë në pallatin presidencial për t’i treguar popullsisë se sa pasuri kishin fituar duke jetuar në zyrë.

Kjo nuk është hera e parë që ish-zonja e parë përballet me akuza për korrupsion, por në Gjykatën Supreme në vitin 1998 iu hoq njëra nga akuzat. Autoritetet serish kërkuan arrestimin e saj, por në vitin 2009 ajo pagoi dorëzaninë dhe arriti t’i shmangej burgut.

Dinastia Marcos ende ka fuqi dhe ndikim të madh politik në Filipine. Djali i Imeldës, Ferdinand "Bongbong" Marcos Jr. humbi në zgjedhjet presidenciale në vitin 2016, dhe shumë e shohin atë si trashëgimtar natyror të presidentit aktual Duterte.

E gjithë bota mban mend 25 shkurtin 1986, kur një turmë e zemëruar u përplas në pallatin presidencial në Filipine dhe dëboi çiftin Marcos, të cilët shpëtuan gjallë duke ikur me një helikopter ushtarak amerikan dhe gjetën strehë në Havai. Të gjitha televizionet dhe agjencitë e botës transmetuan njëkohësisht pamjet e dhomave të Imeldës në të cilat ajo po ruante këpucët, e cila u bë sinonim i korrupsionit dhe vjedhjes së njerëzve të pafajshëm, të cilët jetonin në mjerim të madh.

Por Marcos-ët nuk e ndan fatin e tyre. Kur ata u ulën në bazën ushtarake amerikane Hickham në Havai, ushtarët e dy avionëve të transportit ushtarak C-141 filluan të bartin gjithçka që ata kishin sjellë me vete, dhe kjo ishte shumë.

Regjistrimet zyrtare të SHBA-së në 23 faqe kanë renditur ato që hyrën në tokën amerikane. Ka qenë 23 kuti druri, 12 çanta, kuti të ndryshme që mbushën madje 67 ormanë. Kishte gjithashtu 413 copë bizhuterish të ndryshme, përfshirë 70 diamante, një statujë të Krishtit prej fildishi, një shtresë argjendi dhe një gjerdan diamanti,  24 lidhëse të arta në të cilat ishin gdhendur fjalët "për burrin tim të dashur në 24-vjetorin tonë të martesës, si dhe më shumë se 27 milionë pezos të Filipineve. Vlera totale e gjërave personale të bëra tejkalonte atëherë 15,000,000 dollarë.

Ishte një pasuri e mjaftueshme që çifti të jetonte qetë në pjesën tjetër të jetës. Megjithatë, qeveria e re e Filipineve e dinte se kjo ishte vetëm një pjesë e vogël e pasurisë së tyre. E gjithë pasuria e Ferdinand Marcos ishte rreth 650 herë më e lartë. Sipas një vlerësimi të mëvonshëm nga një gjykatë e rangut të lartë të Filipineve, ai kishte rreth 10 miliardë dollarë derisa ishte në zyrën presidenciale.

Meqenëse rroga e tij zyrtare nuk ishte kurrë më e madhe se 13,500 dollarë në vit, ishte e qartë se ai nuk e fitonte këtë pasuri në mënyrë legale. Bashkëpunëtorët e tij nuk morën miliarda në mënyrë ligjore, dhe viktima e vetme e lakmisë së tyre ishte populli. Në atë kohë, rreth 40 për qind e popullsisë shpenzonin dy dollarë në ditë, andaj Republika e Filipineve u përpoq të merrte së paku një pjesë të parave sa më shpejt që të ishte e mundur.

Edhe në mes të kaosit të revolucionit, urdhri i parë i presidentes së re, Cory Aquina, ishte të krijonte komisionin presidencial, të ashtuquajturin PCGG. Detyra e tyre ishte të merrnin në çdo mënyrë të mundshme, për siç thuhej, "pasurinë e fituar pa ndërprerje dhe të akumuluar nga ish-presidenti Fernando Marcos, familja e tij, të afërmit, vartësit dhe bashkëpunëtorët e ngushtë", dhe i dha autoritetin të kapte çdo pronë të dyshuar nëse ishte fituar jashtëligjshëm.

Tridhjetë vjet më vonë në PCGG ende punojnë 94 avokatë, hulumtues dhe administratorë në një ndërtesë që dikur ishte konfiskuar nga familja Marcos. Edhe sot, ata jetojnë të qetë nga buxheti i shtetit, dhe për një vit, qeveria i paguan rreth 2,200,000 dollarë për punën e tyre.

Stafi ndoqi kursin e parave të Marcos në mbarë botën dhe nisi qindra padi për kthimin e tyre. E megjithatë, diçka nuk eci mirë, pasi PCGG ka arritur të rimarrë vetëm thërrimet deri më sot, dhe askush nuk ka shërbyer një ditë në burg.

Djali i ish-presidentit, Ferdinand Marcos Jr, i njohur si Bongbong, mund të bëhet edhe presidenti i ri i shtetit, dhe nëse ai do të ketë sukses, do të jetë në gjendje të shfuqizojë PCGG me një lëvizje.

Por në vitin 2016, PCGG gjeti të paktën diçka që mund të argëtojë masat. Ata gjetën të dhëna se sa Imelda dhe burri i saj kishin shpenzuar nëpër takime, por kishte gjithashtu të dhëna për llogaritë e shumta bankare, qindra certifikata aksionare, raporte private të hetuesisë, si dhe dhjetëra mijëra faqe me vendime gjyqësore të ndryshme.

Ka gjithashtu dëshmi se si Imelda nuk bleu parfume në shishe, por i porositi në galon. Ajo pëlqente edhe koleksionin e veprave të artit të vjetër, dhe kështu ajo e donte bizhuterinë sa u përpoq për të blerë vetë Tiffany & Co, shkruan The Guardian.

PCGG zbuloi gjithashtu në arkiv se Marcos ishte ndër të parët që filluan të përdorin kompanitë jashtë vendit për të fshehur gjurmët e parave dhe për të shmangur taksat. Por gjatë sundimit  20-vjeçar, Marcos u shërbye me korrupsion, duke paguar të gjithë me radhë, dhe buxhetin shtetëror e përdori si bankomat privat.

Ishte koha kur shumë autokratë kanë jetuar dhe vendosur në këtë mënyrë, por Marcos, njëri prej tyre, vodhi më së shumti dhe ishte një model për të gjithë pasuesit e tij e mëvonshme në Afrikë, Amerikën e Jugut, Lindjen e Mesme dhe disa vende në Azi.

Një nga dëshmitarët, i cili ishte ndër të parët që hyri në pronën private të Marcos, tha se në dhomën e gjumit gjeti një sirtar, kodi për hapjen e të cilit ishte i ngjitur në derën e dhomës. Kur hapi kasafortën, gjeti numra të llogarive bankare në Zvicër dhe Kanada, dhe disa letra që  kishte shkruar personalisht Marcos.

Këto dokumente tani janë pjesë e arkivit PCGG, me mijëra dokumente të tjera dhe 50 prona. Kur ishte i ri, Marcos ishte vetëm një nga politikanët që luftuan për karrige presidenciale me ndihmën e donacioneve dhe mbështetjes financiare të CIA-s. Mendohej se ai kishte shitur veten për pushtet politik. Por kur erdhi në pushtet, të hyrat e tij nga ryshfeti shënuan rritje të papritur.

Më 20 mars 1968, ai dhe Imelda vendosën para në bankë duke përdorur emra të rremë. Shuma ishte 950,000 dollarë dhe u caktua në katër llogari në Credit Suisse. Ai nën emrin e rremë William Saunders trajnoi nënshkrimin e tij të ri në një copë letre. Ndërsa, gruaja e tij mori emrin e rremë Jane Ryan.

Deri në shkurt 1970, llogaritë zvicerane ishin plot me para dhe ata u detyruan të fshihnin të hyrat duke hapur një bazë në Lihtenshtajn.

Në vitin e shtatë të mandatit, më 21 shtator të vitit 1972, ai vendosi gjendjen e jashtëzakonshme, duke shpërndarë parlamentin dhe arrestoi gjithë kundërshtarët politikë, dhe mori kontrollin e mediave dhe gjykatave, dhe pezulluar liritë civile.

Në të njëjtën ditë - sipas dokumenteve të PCGG, ai arriti të gjejë kohë për të hapur një llogari bankare zvicerane. Gjatë nëntë viteve të ardhshme, rreth 34,000 sindikalistë dhe intelektualë dhe politikanë, janë përdhunuar dhe torturuar me goditje elektrike. Gjithsej në vendet publike janë vrarë 3.240 meshkuj dhe femra, ndërsa edhe 398 të tjerë janë zhdukur.

Marcos filloi të vjedhë gjithë kompanitë, duke përdorur metoda klasike të gangsterëve të rrugës. Sidoqoftë, shumica e shkarkimeve të tilla kaluan paqësisht, pasi ligji për gjendjen e jashtëzakonshme i lejonte të shkruajë ligjet e tij. Kur ai deshi të marrë përsipër industrinë e sheqerit, themeloi kompaninë, dhe pastaj kaloi një rregullore e cila i mundësoi të dominojë në mbjelljen, bluarjen dhe plasimin në tregun ndërkombëtar, që përbënte 27% të të ardhurave të eksportit.

Përfundimisht, ai urdhëroi që industria e sheqerit të përjashtohej nga ligji për pagën minimale, kështu që 500.000 punëtorë në këtë segment kishin pagën prej 1 dollar në ditë. Kompanitë e tij kanë marrë rolin udhëheqës në tri fusha të tjera kyçe dhe shumë fitimprurës të bujqësisë - kultivimin e kokosit, duhanit dhe bananeve, duke iu siguruar  monopol.

Për të mbuluar gjurmët mbi pronësinë, ai firmat i regjistroi në emra të personave të tjerë, duke filluar nga familja e deri tek aleatët politikë. Një mik do të nënshkruante se kishte pronësinë, ndërsa Marcos në fakt zotëronte 60 për qind.

Kompensimi që japonezët ia paguan Filipineve për dëmet në Luftën e Dytë Botërore, Macros i transferoi në llogari private në Zvicër, dhe mbi një milion fermerë të varfër që merreshin me kokos ishin të detyruar të paguanin një tarifë për përmirësimin e industrisë, të cilat përbënin rreth 216 milionë dollarë amerikanë që gjithashtu transferoheshin në një llogari familjare, transmeton KosovaPress.

Kur të gjitha paratë e vjedhura duhej shpëlarë, atëherë nisi konsumi i çmendur, për të cilin ishte përgjegjës Imelda - blenë jahte, vila, aeroplanë privatë, helikopterë, dhjetëra Mercedes.  Kur martuan vajzën e tyre më të vogël në vitin 1983, çifti Macros ndërtoi në pronën private një pistë të re dhe një hotel, rinovuan kishën 200-vjeçare, shembën shtëpitë përreth dhe i rindërtuan në një stil tradicional. Karroca e dasmës erdhi nga Austria dhe kuajt ishin marrë nga Maroku.

Gjatë vitit të parë, PCGG mori ndihmë të vogël nga disa ish punonjës dhe aleatë të Marcos. Ndihmësi financiar, Rolando Gapud, u dha detaje rreth pesë llogarive bankare zvicerane. Krahasuar me standardin e jetesës së Marcos, aty nuk kishte shumë para - rreth 356 milionë dollarë, dhe banka nuk pranoi t’i dorëzonte në Filipine. PCGG mezi arriti të bindë gjykatën zvicerane për të ngrirë ato fonde.

Njëri prej pjesës së rrjetit Marcos ishte Oscar Cariño, ish-menaxher i degës së Bankës Kombëtare të Filipineve në Nju Jorku. Ai konfirmoi se kishte krijuar llogari për dy kompani fiktive për të fshehur miliona të Marcos. Dëshmitë e tij treguan për disa lidhje më të fuqishme. Gjykata dëgjoi se pjesa përfundoi te Adnan Khashoggi, multimilioner famëkeq saudit dhe tregtar i armëve.

Televizioni australian pretendoi se dhjetëra artefakte kishin lënë SHBA me avionë privatë. Duke vepruar sipas kërkesës së PCGG, policia franceze kontrolloi pronën e Adnan Khashoggi dhe gjeti dokumente që konfirmonin se shumë nga kryeveprat e tij kishin përfunduar tek ai.

Khashoggi pohoi se ai bleu në mirëbesim veprat e artit nga Marcos dhe katër rrokaqiej në Manhatan. Megjithatë, autoritetet amerikane pohuan se dokumentet e pronësisë ishin fals, dhe Khashoggi u arrestua së bashku me Marcos. Khashoggi u arrestua në Zvicër dhe u ekstradua në Nju Jork, por Ferdinand Marcos nuk ishte deri në fund të gjykimit, pasi ai vdiq në vitin 1989, dhe një pjesë e madhe e akuzave ranë në ujë.

Imelda pohoi se "ishte një e ve e varfër që nuk dinte asgjë për aktivitetet e burrit të saj," dhe Khashoggi protestoi duke pretenduar se ai ishte i pafajshëm, në mënyrë që në fund të lihej i lirë.

Autoritetet amerikane thanë se do të ndalonin persekutimin e Khashoggy nëse ai shet pasuri të paluajtshme. Kur katër rrokaqiejt në Manhatan u shitën për 50 milionë dollarë, Filipinet morën vetëm 5.7 milionë.

Dy javë pas revolucionit në Filipine, një burim në Nju Jork i dorëzoi PCGG një raport që zbulon se aleatët e Macros në shërbimin e inteligjencës amerikane ishin të vetëdijshëm se ai kishte vjedhur 10 miliardë dollarë. Por CIA refuzoi të zbulojë atë që e dinte. Edhe qeveria britanike me ish-kryeministren Margaret Thatcher tha se kjo nuk ishte "puna e tyre".

Në vjeshtën e vitit 1991, Imelda Marcos u ndie i sigurt për t'u kthyer në Filipine me tre fëmijë të rritur. Pas kthimit në Manila, ajo u dënua me 18 vjet burg për krime dhe mashtrime në kohën e sundimit të Marcos, por pasi që u ankua, Gjykata Supreme pesë vjet më vonë hodhi poshtë të gjitha akuzat ndaj saj.

Në fund të viteve ‘90, Imelda u zgjodh në Dhomën Filipine e Përfaqësuesve, duke irrituar edhe më shumë njerëzit me intervista, në të cilat deklaroi se "ende ka aq shumë para sa askush nuk mund të ëndërrojë" dhe se "të gjitha në Filipine janë në fakt pronë e saj”.

Në përgjithësi, PCGG arriti të marrë 3.7 miliardë dollarë. Kjo është më pak se gjysma e shumës që vlerësohet të jetë dëmtuar shteti nga familja Macros për 20 vjet. Shefi i PCGG Richard Amurao dikur tha se vetëm një bizhuteri e Imelda mund të paguante koston e shkollimit të 2.000 filipinasve të rinj.

commentFirst article
Më të lexuarat
Sot mund të lexoni Shfletoni kopertinat