Departamenti i shtetit amerikan ka publikuar pak ditë më parë raportin për vitin 2020, duke përfshirë edhe lirinë e të drejtat e njerëzve në Kosovë, madje edhe ata të akuzuar për krime e njerëz të privuar nga jeta.
Në këtë raport thuhet se nuk ka të dhëna që gjatë vitit 2020 qeveria ose zyrtarë të saj kanë kryer vrasje arbitrare apo te paligjshme.
Në raport thuhet se ‘deri në shtator, Prokurori Special i Republikës së Kosovës (PSRK) kishte 101 çështje të krimeve të luftës nën hetim zyrtar’. Këtu përfshihet rasti ‘Drenica’ ku janë akuzuar 15 anëtarë të ish Ushtrisë Ҫlirimtare të Kosovës, të akuzuar për torturë, keqtrajtim të të burgosurve dhe vrasje, të gjitha gjoja të kryera në një qendër paraburgimi të UÇK-së në fshatin Likoc / Likovac në rajonin e Drenicës në 1998. Rastet fillimisht rezultuan në 11 dënime në 2015. Gjashtë nga ata të dënuar shmangën shërbimin kohën e burgimit deri në korrik 2019, kur gjykata i ktheu ata në burg.
“Një rast tjetër i krimeve të luftës i njohur si çështja "Drenica I" u dërgua për rigjykim në 2017, por seanca fillestare në Dhjetor 2019 nuk u zhvillua sepse qeveria nuk dha dëshmitarin e saj të mbrojtur. Seanca u rivendos për në dhjetor 2020, një vit të plotë pasi seanca fillestare ishte anuluar, dhe deri në fund të vitit nuk ishte mbajtur”, thuhet në këtë raport.
Në këtë raport poashtu është përmendur edhe akuza ndaj dy serbëve për krime të luftës në Kosovë, Darko Tasic dhe Milorad Zajic, ku të parit iu përgjysmua dënimi, derisa i dyti u lirua si i pafajshëm.
Poashtu është përmendur edhe rasti i akuzave ndaj Hashim Thaҫit dhe të tjerëve në Hagë, të dyshuar për krime lufte dhe krime ndaj njerëzimit. Në raport janë përmendur edhe përpjekjet e Thaҫit dhe organizatave të veteranëve për të ndaluar punën e Gjykatës Speciale.
Pjesë nga raporti:
Seksioni 1. Respektimi i integritetit të personit, përfshirë lirinë nga:
A. PRIVIMI ARBITRAR I JETËS DHE VRASJEVE TJERA TË TJERA TË PALUAJTSHME OSE MOTIVIUARA POLITIKISHT
Nuk kishte raporte që qeveria ose agjentët e saj kryen vrasje arbitrare ose të paligjshme. Inspektorati Policor është përgjegjës për hetimin e pretendimeve për vrasje arbitrare ose të paligjshme nga qeveria ose agjentët e saj, dhe Prokuroria e Shtetit është përgjegjëse për ndjekjen penale të rasteve të tilla. Rinovimi i mandatit të tij aktual shtrihet deri në qershor 2021.
Misioni i BE-së për Sundimin e Ligjit (EULEX) monitoron çështjet e zgjedhura penale dhe civile dhe gjykimet në sistemin gjyqësor, këshillon Shërbimin Korrektues dhe siguron mbështetje logjistike për Dhomat e Specializuara të Kosovës në Hagë. Ai kishte disa përgjegjësi ekzekutive për mbrojtjen e dëshmitarëve dhe shërbeu si një përgjegjës sekondar i sigurisë që mbështeste policinë.
Deri në shtator, Prokurori Special i Republikës së Kosovës (PSRK) kishte 101 çështje të krimeve të luftës nën hetim zyrtar. Gjatë vitit, PSRK lëshoi një vendim për fillimin e një hetimi.
Dy nga rastet nën hetimin e PSRK, të referuara si rastet e krimeve të luftës "Drenica", përfshinin 15 ish anëtarë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) të dyshuar për krime lufte kundër civilëve. Akuzat përfshijnë torturë, keqtrajtim të të burgosurve dhe vrasje, të gjitha gjoja të kryera në një qendër paraburgimi të UÇK-së në fshatin Likoc / Likovac në rajonin e Drenicës në 1998. Rastet fillimisht rezultuan në 11 dënime në 2015. Gjashtë nga ata të dënuar shmangën shërbimin kohën e burgimit deri në korrik 2019, kur gjykata i ktheu ata në burg. Një rast tjetër i krimeve të luftës i njohur si çështja "Drenica I" u dërgua për rigjykim në 2017, por seanca fillestare në Dhjetor 2019 nuk u zhvillua sepse qeveria nuk dha dëshmitarin e saj të mbrojtur. Seanca u rivendos për në dhjetor 2020, një vit të plotë pasi seanca fillestare ishte anuluar, dhe deri në fund të vitit nuk ishte mbajtur.
Në qershor, gjykata themelore e Prizrenit dënoi Darko Tasic, një Serb i zhvendosur, me 22 vjet burg për krime lufte të kryera kundër shqiptarëve etnikë në 1999 në fshatin Krushe e Vogel / Mala Krusa në komunën e Prizrenit. Ai u akuzua gjithashtu për pjesëmarrje në konfiskim, grabitje, përdhosje të mbetjeve njerëzore dhe shkatërrim të paligjshëm dhe të qëllimshëm të pasurisë. Sipas raporteve të medias, një grup i të rinjve shqiptarë të Kosovës u përpoqën të hynin në stacionin e policisë pas gjykatës gjatë dënimit të tij, duke u përplasur më pas me policinë pasi një turmë sulmoi automjetin që transportonte Tasiç. OJQ-ja Qendra për të Drejtën Humanitare njoftoi se vendimi tejkaloi maksimumet ligjore. Në dhjetor, gjykata e apelit uli dënimin e tij në 11 vjet, brenda maksimumit ligjor.
Në qershor mediat raportuan se Gjykata e Lartë vendosi që vendimet e pafajshme të Milorad Zajic për përfshirje në vrasje dhe dëbime të shqiptarëve etnikë gjatë luftës në 1998 ishin të pasakta, por Gjykata e Lartë nuk ishte në gjendje të urdhërojë një rigjykim, pasi nuk mund të rrëzojë një vendim përfundimtar për në dëm të të pandehurit. Zajic u lirua nga gjykata themelore në Peje / Pec në Mars 2019 për vrasjen e dy personave dhe dëbimin e shqiptarëve etnikë nga një fshat gjatë luftës së Kosovës në 1998 si anëtar i një grupi të armatosur. Në tetor 2019, gjykata e apelit mbështeti pafajësinë. Një gjyqtar i gjykatës së apelit përmendi dëshmitë "kontradiktore" të dëshmitarëve të gjykimit si arsye për lirimin e Zajic.
Dhomat e Specializuara të Kosovës (KSC) me bazë në Hagë dhe Zyra e Prokurorit të Specializuar të Kosovës (ZPS) janë institucione të Kosovës, të krijuara nga ligji i Kosovës dhe të stafit me gjykatës, prokurorë dhe oficerë ndërkombëtarë. SPO dhe KSC vazhduan të hetojnë krimet e kryera gjatë dhe pas konfliktit të vitit 1999. SPO dhe paraardhësi i tij, Task Forca Speciale Hetuese e BE, u krijuan pas lëshimit të raportit të Këshillit të Evropës në 2011, Trajtimi Çnjerëzor i Njerëzve dhe Trafikimi i Paligjshëm i Organeve të Njeriut në Kosovë, i cili pretendonte krime nga udhëheqës individualë të UÇK-së. SPO intervistoi disa figura kryesore nga periudha në fjalë, përfshirë presidentin e atëhershëm Hashim Thaçi. Në qershor SPO njoftoi se kishte ngritur padi me KSC kundër Thaçit dhe Kryetarit të Kuvendit Kadri Veseli. Në nëntor, KSK konfirmoi një aktakuzë të ngritur nga SPO duke akuzuar Thaçin, Veselin dhe të tjerët për krime kundër njerëzimit dhe krime lufte.
Politikanët dhe udhëheqësit kryesorë të shoqërisë civile, veçanërisht organizatat e veteranëve, denoncuan publikisht SPO dhe KSC dhe punuan për të minuar mbështetjen e publikut për punën e SPO dhe KSC. Këto përpjekje përfshinin protesta publike, një kërkesë për peticion për të shfuqizuar gjykatën dhe një iniciativë legjislative të propozuar nga ish presidenti Thaçi që mund të kishte minuar mandatin e KSC./Bota sot
