Thellë në Rezervatin e Muttontown të East Norwich, New York, jashtë një sërë shtigjeve dredha-dredha, shtrihet një shkallë e mbishkruar për askund. Që është një nga vetëmet disa struktura të shkatërruara të një rezidence - "Kështjelle" gati të "gëlltitura" nga pyjet për rreth saj- ku gjithçka që ka mbetur nga pasuria e Knollwood, një rezidencë dikur e madhe neoklasike e ndërtuar duke filluar në 1906 për manjatin e Wall Street, Charles Hudson, ishte bër pronë e Mbretit Zog, shkruan në hulumtimin e tij Andrew Lenor.
Ai thotë se edhe pse historianët e quajnë vendin Knollwood, dhe vendasit e njohin atë si Kështjella e Mbretit Zog: duke spjeguar se Mbreti në fjalë është Zog I i Shqipërisë, ishte pronar-në-mungesë i pasurisë për disa vjet në vitet 1950. Ndërsa Mbreti Zog I bleu rezidencën në 1951, ai kurrë nuk jetoi atje. Në fakt, ai ndoshta as nuk e vizitoi kurrë. Ngase, si shohim më vonë historia e tij është një nga intrigat e Luftës së Ftohtë, në operacionet e dështuara të CIA-s, në Shqipëri, gjatë atyre viteve dhe një "enigëm ose mister" i gjatë, dhe i zbuluar deri tani.
Pas Luftës, së Dytë Botërore, familja mbretërore udhëtoi me aeroplan nga Parisi për në New York, duke arritur në Amerikë, për herë të parë më 26 korrik 1951. New York Times raportoi se udhëtimi i Zogut ishte tërësisht një vizitë "kënaqësie", por skedarët e CIA-s të deklasifikuar së fundmi zbuluan se kishte më shumë histori "kënaqësie" familjare e personale. Sepse, ndërsa gazetat përqendroheshin në angazhimet e tij shoqërore, në këtë vizitë takimet më të rëndësishme të mbretit Zog, thuhet të ishin ato sekrete me Washingtonin dhe CIA-n.
Disa javë pas mbërritjes së tij, në Amerikë, - New York, Mbreti Zog pati të parën nga tre takimet me shërbimet e inteligjencës amerikane, ka zbuluar në hulumtimin e tij Andrew Lenor.
Simbas hulumtimit të tij Lenor, shkruan se "Mbreti i Shqiptarve i rrëzuar kishte zgjedhur ardhjen e tij me mendjemprehtësi. Që nga viti 1944, Enver Hoxha dhe Partia e tij e Punës e mbështetur nga BRSS kishin marrë me dorë të hekurt drejtimin e qeverisë shqiptare. Me "Perden e Hekurt" dhe aleancat e Luftës së Ftohtë që filluan të formoheshin, me Shtetet e Bashkuara, në atë ishin jashtëzakonisht të interesuara për të zëvendësuar qeverinë shqiptare sa më shpejt dhe në "heshtje" po qe se të ishte e mundur. Për këtë u organizua dhe Operacioni "Valuable Fiend", i filluar në 1949, që u përpoq të bënte pikërisht këtë, duke shërbyer si operacioni i parë i shërbimit të intelegjincës së SHBA-së gjatë Luftës së Ftohtë, në Shqipërinë komuniste.
Mbreti Zog, Lidhjet e tij me Amerikën, Historia Sekrete e Luftës së Ftohtë , dhe e një pasurie të shkatërruar në Long Island New York
Në hulumtimin e gjatë Andrew Lenor, shkruan se kjo nuk ishte përpjekja e parë e CIA-s në Shqipëri , bëhet fjalë për përpkjen e rrëzimit të qeverisë komuniste të ndihmuar nga jugosllavët dhe sovjetikët : Disa muaj para se të fillonin Operacionin Valuable Fiend, CIA filloi gjithashtu financimin e Komitetit Kombëtar për një Shqipëri të Lirë (NCFA), një grup me bazë në Shtetet e Bashkuara i përbërë nga pro-demokracia dhe politikanët pro-monarkistë në mërgim. Por NCFA nisi një fillim të vështirë - kryetari i saj i parë, i moderuari Midhat Frashëri, vdiq nga një sulm i papritur në zemër brenda disa muajsh nga emërimi i tij mes dyshimeve për lojë të ndyrë Sovjetike.
Pas kësaj, Operacioni Valuable Fiend u bë përparësia kryesore e CIA-s. Kështu që kur mbreti Zog mbërriti në Amerikë, duke u paraqitur si personi i brendshëm shqiptar, Komandanti i Operacionit Kolonel Gratian Yatsevitch - një emigrant ukrainas i kthyer në oficer i inteligjencës amerikane - e shfrytëzoi rastin e takimit me Mbretin Zog në Amerikë për t'i bërë disa pyetje: Së pari, cila ishte mënyra më e mirë për të filluar një revolucion në Shqipëri?
"Unë e kam menduar shumë këtë çështje", tha mbreti, duke pirë cigare pas cigareje ndërsa vendosi vizionin e tij përmes një përkthyesi. Ai propozoi që personalisht të zgjidhej një ekip i vogël infiltrimi nga njerëzit e tij më të mirë për të kryer zbulimin dhe mbledhjen e monarkistëve shqiptarë të mbetur atje. Ndërkohë, amerikanët dhe stafi personal i mbretit do të trajnonin 10,000 të arratisur shqiptarë. Pas disa atentateve të shënjestruara, vetë Zogu, NCFA dhe çdo grup tjetër shqiptar i mërguar të etur për t'u bashkuar me luftën do të drejtonte një hyrje në Shqipëri.
"Në këtë pikë," tha Zog, "unë do të ftoj Kombet e Bashkuara të dërgojë përfaqësues për të siguruar që formimi i qeverisë së re shqiptare është në përputhje me parimet demokratike." Mbreti premtoi se nuk kishte pretendime për rivendosjen e regjimit të tij dhe dokumentet e CIA shënojnë se ai dukej i sinqertë.
Dhe këtë e vëren te dokumenti, i Intiligjencës Amerikane, që gjendet në arkivat e saj ku thuhet se "është shumë e vështirë në mos e pamundur që një ish monark të divorcohet plotësisht nga vizionet e kthimit në mbretërinë e tij"
Nga dy takime më vonë, në fillim të shtatorit 1951, Yatsevitch konfirmoi se qeveria amerikane donte të provonte planin e Zogut. Por, para se të kthehej në vilën e tij në Aleksandri për të pritur udhëzime të mëtejshme, Mbreti vendosi të blinte një amerikani një pjesë të pasurisë në Long Island - New York. "Një kovë me diamante dhe rubinë, u raportua nga burime të besueshme se ishte paguar për një pronë të papaguar në seksionin e pasurive Muttontown të Syosset Long Island NYC", raportoi The New York Times më 19 shtator 1951, duke e quajtur atë "një marrëveshje që do të sjellë një ish-anëtar i familjes mbretërore evropiane në Long Island si rezident i fermës në atë zonë. ”
Mendohet se New York Times ishte gjysmë i saktë në pohimin e tij se Zog aspironte të ishte një "banor fermerë i Long Island". Por shpresat e Zogut ishin më të larta sesa ferma: "Të zotërosh një rezidencë amerikane do të thoshte që Zogu dhe familja e tij do ta kishin më të lehtë të emigronin në Shtetet e Bashkuara, e cila ishte një komponent i nënkuptuar i mirëkuptimit të tij me qeverinë Amerikane. Nëse nuk mund të ishte mbret në Shqipëri, Zog planifikoi të jetonte si një pronar aristokrat në Amerikë. Pasi u nënshkrua dokumentacioni për Knollwood, ai filloi të shikonte mundësinë e sjelljes së familjeve të tëra të shërbëtorëve me vete në Amerikë për të shërbyer si themel për një gjykatë me mbi 100 vetë.
Në fillim të majit 1952, me Zogun përsëri kur ai ishte në Egjipt, një grup të arratisurish shqiptarë të zgjedhur prej tij nga roja e tij personale dhe me emrin e koduar "Apple Team" kaluan kufirin shqiptar, dhe hynë ilegalisht dhe fshehur në Shqipëri pa u kuptuar fare. Siç shkruajti Yatsevitch në fillim të qershorit të atij viti, "Ekziston një bazë e shpresës që kjo Pemë e Mollës do të japë një vjelje të pasur me fruta të hidhura për "BGGYPSY" [një fjalë kod për komunistët]". Por kjo nuk ndodhi kurrë. Megjithëse detajet janë ende të paqarta, diku në orët e para të 29 qershorit, një pjesë e Apple Team u komprometua.
Në një letër të vitit 1954, Mbreti Zog pretendonte se ai kishte udhëzuar personalisht Apple Team që të bënte kontakte me aleatët e tij të vjetër mbretëror, familjen Lleshi. Më 29 qershor, ndërsa anëtarët e Ekipit të Apple pinë dolli për shëndetin e mbretit, shtëpia e Lleshit u bastis nga një task forcë e Sigurimit - forcat speciale të komunistëve shqiptarë.
Zog më vonë pretendoi se Lleshi dikur besnikë ishin blerë, nga komunistët, dhe patriarku i tyre Haxhi Lleshi si "ryshfet" merr ofertën e një posti të lartë në qeverinë shqiptare. Siç ndodhi, Haxhi Lleshi u bë kryetar i presidiumit së Asamblesë Kombëtare, një vit më pas. Cilado qoftë arsyeja, në fund të qershorit 1952, forcat shqiptare kishin njerëz, armë, radio, plane dhe një serë kodesh të ekipit të Apple - ndërkohë thuhet se CIA-s, nuk kishte asnjë ide për këto zhvillime.
Sigurimi së pari vendosi kontakte me amerikanët duke përdorur agjentët e kapur më 3 korrik, në lidhjet e tyre me radio-marrse. Mirëpo, aty ty mendohet se kishte disa gabime fillestare telegrafike, që mund të kishin qenë dhënë gabimisht nga një anëtar i Ekipit të Apple Team, duke sinjalizuar se diçka nuk ishte në rregull, por amerikanët në fillim në marrjen e kodeve nuk e vunë re. Vetëm në nëntor, kur Sigurimi u përpoq të merrte më shumë furnizime, nga Apple Team dhe të kapte disa ish të arratisur dhe burgosur ata, operatori i radio - marrses i Apple Team, iu komunikua nga Sigurimi se ishte dëmtuar, CIA, menjhere filloi të dyshonte se diçka nuk ishte në rregull.
Tani CIA ishte e dyshimtë në lidhjet me radio marrse, nga terreni në Shqipëri, me grupet Apple Team, shkoi te Zog, duke i kërkuar ndihmë për të konfirmuar se me kë po flisnin në komunikimet e tyre me Apple Team. Përmes një radioje nga Aleksandria, Zog i tha CIA-s që të pyeste anëtarin e ekipit Zenel Shehi.
Përgjigjja për CIA-n, ishte nga Mbretëresha Geraldine, gruaja e Zogut. Shehi kishte qenë truprojë i Mbretëreshës që kur ata kaluan në mërgim në 1939. Shehi dhe Mbreti Zog madje e kishin diskutuar me tyre personalisht para se Apple Team të largohej nga Aleksandria. Në vend të kësaj, sidoqoftë, operatori u përgjigj në mënyr të koduar se: "Lidhjet e prangave të argjendta janë në valixhet tona ... Mos na shqetësoni pa nevojë."
Disi, Zog ishte i bindur se Shehi ishte zbuluar dhe kishte rënë në dorë të Sigurimit. Mbreti Zog, në atë kohë ishte shpërqendruar nga shëndeti i tij, sidomos nga operacioni i dështuar dhe gjithçka që po ndodhte në Egjipt, ku mbreti Farouk, miku dhe dashamirësi i Zogut, u përmbys rreth së njëjtës kohë. Në vitin 1953, Egjipti ishte bërë demokraci dhe vila e Aleksandrisë së Zogut shpejt u bë një burg i politikanve të asaj kohe në Egjypt.
Akoma më keq, pas një viti këmbëngulje se ai ishte i imunizuar ndaj taksës së pronës, në SHBA, Zog u detyrua të paguante 3000 dollarë si taksa kthyese në Nassau County të Nju Jorkut për ta mbajtur fermën e tij në Knollwood - Long Island New York City, jashtë nxjerrjes së pasurisë së tijë drejt ankandit.
Nëse Zogu do të transferohej ndonjëherë në Amerikë, do të kishte qenë koha më e mirë për të kjo periudhë . Por ai nuk e bëri, dhe është akoma mister se : Përse?. Përveç dëshirës për të sjellë 115 shqiptarë së bashku me të, ekzistonte problemi se çfarë lloj vize lypej, dhe ishte e përshtatshme edhe për mbretërit e tjer për të ardhur në Amerikë. I shqetësuar se mos pranimi si një “refugjat” ose një “emigrant” zyrtar mund të dëmtonte pretendimin e tij për fronin shqiptar, Zog nuk pranoi të pranonte asgjë më pak se një ftesë zyrtare dhe sponsorizim, ky është një fakt i zbuluar nga CIA. Sipas biografisë së Jason Tomes për monarkun, Mbreti Zog: Monarku i Shqipërisë, emigrimi i Zogut gjithashtu u vonua sepse SHBA. nuk pranuan kurrë të merrnin më shumë se 35 shqiptarë.
Por më 22 shtator 1953, pas një peticioni të drejtpërdrejtë nga Drejtori i CIA-s Allan Dulles, Departamenti i Shtetit i SHBA më në fund udhëzoi konsullatën e tyre në Aleksandri që Zog dhe shoqëruesit e tij të lejoheshin të hynin në Shtetet e Bashkuara pa viza. Mjerisht për të, mbreti nuk u largua nga Egjyptii me kohë. Katër ditë më vonë, vila e mbretit u bastis nga autoritetet egjiptiane, Mretin Zog e arrestuan dhe një sasi e madhe të pasurisë ia sekuestruan. Sipas zyrtarëve egjiptianë, monarku nuk kishte arritur të deklaronte pasuritë e tij ose të paguante ndonjë taksë gjatë mbërritjes dhe qëndrimit në vendin e tyre. Megjithëse kishte disa dyshime për infiltrime të agjenteve të huaj në përfshirjen e Sovjetikeve, që Mbreti Zog, nuk erdhi në SHBA, shkroi më 2 tetor, CIA, drejtori i saj Dulles, i cili ka thënë se "disa hapa [duhej] të ndërmerreshin athere për të lehtësuar mundësinë e takimit mes Zogut dhe Qeverisë së SHBA.
Sepse, : " Gjërat u përkeqësuan kur u bë e qartë realiteti i dështimit të Valuable Fiend" i ka shkruar Drejtori i CIA-s Allan Dulles, Departamentit të Shtetit - SHBA
Pas muajsh të vjedhje të furnizimeve dhe përhapjes së dezinformatave, komunistët dhe anëtar të Sigurimit të infiltruar në ekipin e Apple Team ishin "konsumuar" duke luajtur lojën e tyre. Vendndodhja e anëtarëve të vërtetë të Ekipit të Apple Team gjatë kësaj kohe është e panjohur, megjithëse ata kishin gjasa të ishin në burg. Natën e 23 Tetorit, pasi dërguan një seri mesazhesh të dëshpëruara, komunistët dhe Sigurimi joshën një aeroplan furnizimi të CIA-s në një kurth - duke hapur zjarr me armë kundërajrore kur mbërriti në pikën e paracaktuar të rënies. Pilotët mezi arritën të kalonin në anën greke të kufirit.
Pasi zbuluan se në mesazhet e koduar kishin dorën e tyre, Sigurimi shqiptar e kuptojë se ata kishin konsumuar dhe nuk po u ecte lidhja me anëtarët Ekipit të Apple Team. Pak më vonë, qeveria shqiptare njoftoi kapjen e të gjashtë agjentëve të mbështetur nga Amerikanët dhe filloi një gjyq shumë të publikuar në Prill 1954, për të demostruar aftësitë e tyre . Prokurorët, thanë atë gjyq propogandistikë se po ta kapin Mbretin Zog do ta tërheqin zvarrë nëpër baltë nëpër Shqipëri - duke pretenduar se mbreti kishte tradhtuar vendin e tij, dhe ishte lidhur me Amerikanët - Në fund të gjithë anëtarët e Ekipit të Apple Team të kapur nga Sigurimi do të ekzekutoheshin publikisht.
Me disa pjestar të Ekipit Apple Team të pushkatur dhe dënuar me varje, dhe Operacionin e Vlefshëm Valued Fiend të rrënuar dhe Zogun në gjyq në Egjipt, për mos deklarim të pasurisê, CIA vendosi të "linte pluhurin të kthejllohej". Duket se kishte një shkëndijë të shkurtër shprese në fund të vitit 1953, kur një agjent i tha mbretit që të merrte të gjitha dokumentet e CIA-s, dhe premtoi se do të largonte mbretin nga Egjipti muajin tjetër, por nxjerrja nuk erdhi kurrë. Në vend të kësaj, kur Zogu më në fund u lejua të largohej nga Egjipti në korrik të vitit 1955 pasi kishte paguar gjoba të ndryshme dhe detyrime të prapambetura, ai dhe familja e tij u larguan në Francë - deri në atë kohë, mbreti ishte tepër i sëmurë me ulçera të stomakut, dhe doktorët e këshilluan se nuk ishte në gjendje për një udhëtim transatlantik.
Dhe, kjo ishte koha kur Mbreti Zog më në fund e "la" fermën në Knollwood Estate në Nju Jork
Froni i tij ishte një çështje e humbur,Mbreti Zog gjithashtu hoqi dorë nga Shqipëria. Ndjenja, me sa duket, ishte e ndërsjellët edhe me shëndetin e tij të përkeqsuar. Në vitin 1957, The New York Times shkroi për besimin e përhapur në mesin e popullatës shqiptare se "Shtetet e Bashkuara po komplotojnë për ta kthyer Mbretin Zog në fron dhe për të rivendosur një sistem të ri monarkik. Mirëpo, pasojat e ndërhyrjes së CIA-s dhe propagandës komuniste, e asaj kohe e paraqitën në popullin shqiptar Zogun, thjesht si një autokrat tjetër i interesuar për fuqinë e tij dhe jo për njerëzit. Kjo ishte dhe propoganda që bënin komunistët athere.
Në 1959, të njëjtin vit The New York Times lëshoi një artikull që njoftonte ankandin e xhevahireve të kurorës shqiptare "që do të shiten për të ndihmuar vartësit e Mbretit Zog I, pronari i ri i Knollwood Estate, manjatit të minierave Lansdell Christie , e kishin marrë rezidencën e Zogut në Long Island - New York. Deri në atë kohë, ajo kishte mbetur e lirë aq kohë sa u konsiderua e pasigurt, megjithëse legjenda lokale thotë se plaçkitja nga kusarët e thesareve rezultuan në prishjen e e mureve dhe rrënimin e gjithëçkaje të "Kështjelles", që do të ishte rezidenca e Mbretit Zog në New York.
Historiani i qytetit të prefekturës Oyster, në New York, John Hammond, thotë se një pjesë e gjërave me vlerë brenda "Kështjellës" mbasi u plaçkitën u vodhën: Megjithëse shkrim editorial i asaj kohe nga New York i Times, thoshte se Mbreti Zog pretendohet se bleu Kështjellen në Knollwood me "një kovë me rubinë" mund t'u ketë dhënë disa njerëzve, "gjuetarve" të vjdhjeve të diamantve, rubinve dhe floririt një ide, në gjetjen e tyre në "kërkimi të thesarit", Ai i i referohet një lloji mënyre e këtyre "gjuetarve të rubinve dhe diamanteve" që është më i zakonshëmi i vandalizmit - deri te vjedhja e hekurishteve.
"Thesari" i vetëm i sigurt ka thënë historiani Hammond ishin ato çfarë gjetën në pajisjet e brendshme të Knollwood: qilimat e shtrejtë, kulluqet me vler, , lugët, priunjët, pijatat e lara me flori, pikturat e shtrejta, dhe enët e kalllaisura prej bakri, si dhe shandanët e paisjet elektrike, të cilat u treguan shumë joshëse për plaçiktësit, që të mos dilnin "duar-boshë".
Thashethemet për një thesar të madh - duken si lloji i atyre gjërave me ato përrllat me Mbtertër, që kishin jetuar mbretërit. Mbreti vdiq në Paris në 1961, ndërsa Mbretëresha Geraldine, vdiq në 2002 në Shqipëri.
Por Zog ka parë një lloj ringjalljeje në Shqipëri që nga vdekja e tij. Në 2012, eshtrat e tij u zhvarrosën dhe u rivarrosën në Mauzoleun Mbretëror në Tiranë, kryeqyteti i vendit, si pjesë e festimeve të njëqindvjetorit të vendit. I përshëndetur nga një turmë prej më shumë se 3000, vendi i tij në atdheun e tij është bërë më i sigurt, pa marrë parasysh rolin e tij në Luftën e Ftohtë. Ai është, ashtu siç zgjodhi ta kujtojë Kryeministri Sali Berisha, "figura e ndritur që vuri themelet e shtetit shqiptar". Dhe në Long Island, rrënojat e pasurisë së tij mbeten si një dëshmi e heshtur për një ndërhyrje të çuditshme në Luftën e Ftohtë të hershme, shkruan në këtë hulumtimin të gjatë Andrew Lenor.
