Ndërsa epoka e Donald Trumpit po mbyllet, shumë udhëheqës botërorë mund të marrin frymë lehtësimi. Por, të afërmit ideologjikë të Trumpit - populistët e djathtë në zyrë në Brazil, Hungari, Slloveni dhe gjetkë - në vend të kësaj po shfryjnë me ashpërsi.
Përfundimi i presidencës së Trumpit nuk mund të nënkuptojë fillimin e rënies së tyre, por sigurisht që i lë pa një faktor të fuqishëm motivues dhe gjithashtu ndryshon atmosferën politike globale, e cila vitet e fundit dukej se anonte ngadalë në favor të tyre, të paktën deri në shfaqjen e koronavirusit. Rezultatet e rëndësishme të zgjedhjeve amerikane janë provë e mëtejshme se në vitet e fundit, "vala populiste" popullore ka filluar të dobësohet dhe të humbasë popullaritetin.
Për presidentin Brazilian Jair Bolsonaro, i cili nuk e ka njohur ende fitoren e Joe Bidenit, humbja e Trumpit është goditje e rëndë.
"Ai me të vërtetë llogariti në fitoren e Trumpit ... Bolsonaro e di se një pjesë e projektit të tij varet nga Trumpi", tha Guillermo Casaroes, politikolog nga fondacioni brazilian Getulio Vargas.
Ndërsa realiteti pa Trumpin u bë realitet, Bolsonaro thuhet se u përpoq të ngrinte disponimin në pallatin presidencial, duke u thënë ministrave se tani nuk kishte zgjidhje tjetër përveç se të hidhte gurunë e tij pro-Trump të të politikës së jashtme, Philippe Martins, nga godina përmes një dritareje të katit të tretë.
Rezultati i zgjedhjeve ishte goditje për Bolsonarismon, një projekt politik i ekstremit të djathtë modeluar nga Trumpizmi, që tani mund të humbasë shkëlqimin e tij.
Në skenën botërore, rezultati do të thotë që Brazili ka humbur aleatin kryesor, edhe pse kritikët thonë se kjo marrëdhënie ka sjellë pak përfitime të prekshme në realitet.
Jair Bolsonaro
Po i vjen fundi asaj që Elian Cantanede, komentatore e shquar politike, e quajti "ëndërr megalomane" të Bolsonaros për të udhëhequr kryqëzatën e djathtë ndërkombëtare.
"Pa Trumpin, kush do ta udhëheqë? Brazili, Polonia dhe Hungari?”, ka thënë Cantanede. "Festa ka mbaruar ... Edhe ashtu askush nuk e ka marrë këtë seriozisht - por tani ata thjesht do të qeshin pa Trumpin."
Kryeministri hungarez Viktor Orbán, të cilin ish-strategu i Trumpit Steve Benon e quajti dikur "Trump para Trumpit", gjithashtu vuri të gjitha bastet në presidentin aktual përpara votimit, duke thënë se nuk ka asnjë plan B në rast të humbjes së tij.
"Jam i bindur që presidenti Trump shpëtoi Amerikën konservatore dhe u bë një nga presidentët më të mëdhenj amerikanë. I urojmë atij dhe vetes sukses të plotë në këto zgjedhje", tha Orban pak para votimit.
Shtëpia e Bardhë e Trumpit u ka dhënë mbështetje të heshtur dhe ndonjëherë të hapur lëvizjeve dhe udhëheqësve të ekstremit të djathtë. Trumpi ka dërguar mikun e vjetër, manjatin e argjendarisë David Kornstein, për të qenë ambasador në Budapest dhe i ka bërë lajka Orbanit, ndërsa ambasadori i tij në Gjermani, Richard Grenell, ka thënë se planifikonte të "fuqizojë" forcat e djathta në të gjithë Evropën, duke zemëruar mikpritësit e tij gjermanë.
Orbán ka thënë se mbështeste Trumpin pjesërisht sepse Hungaria ishte lodhur nga politikanët demokratë që i jepnin leksione. "Nuk na pëlqente dhe nuk duam ndihmën e huaj," tha ai.
Donald Trump e Viktor Orbán
Cass Mood, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin e Gjeorgjisë, tha se mundësia e një kritike të tillë nga kabineti i Bidenit ishte arsyeja kryesore për mbështetjen e Trumpit nga politikanët joliberalë evropianë dhe jo ndonjë përfitim konkret nga vetë Trumpi.
"Dyshoj se shumica e liderëve të ekstremit të djathtë do të ndiejnë se në suksesin e tyre zgjedhor do të ndikojë humbja e Trumpit. As nuk do të lehtësojë me të vërtetë hyrjen e tyre në Shtëpinë e Bardhë, që ishte e kufizuar edhe nën Trumpin," tha ai.
"Ajo që i shqetëson më shumë është ajo që Orban e quajti 'imperializëm liberal' - se Shtetet e Bashkuara po fillojnë të kritikojnë pëtrsëri erozionin e demokracisë dhe abuzimet e të drejtave të njeriut në të gjithë botën."
Shumica e udhëheqësve populistë kanë pritur rezultatet sa më gjatë që të ishte e mundur para se të uronin pa dëshirë Bidenin ose thjesht të heshtnin për këtë fitore. Orbani dërgoi urime të dielën, ndërsa temat më aktuale në televizionin shtetëror hungarez dhe polak atë natë ishin akuzat e Trumpit për mashtrim, të cilat morën mbështetje dhe sugjerimet që mund të dëgjoheshin në këto televizione ishin se rezultati ishte ende i dyshimtë.
Presidenti meksikan Andres Manuel Lopez Obrador, i cili zakonisht quhet AMLO, refuzoi të uronte menjëherë Bidenin, duke thënë se do të priste derisa të zgjidheshin të gjitha çështjet ligjore. "Duam të jemi të kujdesshëm," tha Lopez Obrador të shtunën.
Vëzhguesit shohin ngjashmëri stilistike midis dy liderëve, pavarësisht nga fakti që AMLO u zgjodh në një platformë të majtë populiste. Ai u bëri thirrje mediave amerikane të hënën për shkak të "censurës" së konferencës së fundit për shtyp të Trumpit, duke zvogëluar raportimin mbi pretendimet e rreme.
Kryeministri slloven Janez Jansha shkoi më tej, duke e shpallur Trumpin fitues mëngjesin tjetër. Jansha, i cili ka qëndrim të ngjashëm me Twitterin si Trumpi, ka shkruar se është "mjaft e qartë" që Trumpi ka fituar edhe katër vjet në detyrë. "Sa më shumë vonesa dhe mohime të # MSM, aq më i madh është triumfi përfundimtar për #POTUS," ka shkruar ai.
Ai atëherë ka thënë se Sllovenia do të vazhdojë të jetë partner me Shtetet e Bashkuara, megjithëse ai gjithashtu tvitoi disa herë se koha e publikimit të vaksinës së re të koronavirusit të hënën është e diskutueshme dhe mund të jetë shtyrë qëllimisht deri pas zgjedhjeve.
Në Estoni, ku partia e ekstremit të djathtë EKRE formoi qeverinë e koalicionit vitin e kaluar, vërejtjet e udhëheqësit të partisë dhe ministrit të brendshëm Mart Helme për Trumpin kanë çuar në krizë të plotë politike. Helme, i cili përshkroi Bidenin dhe djalin e tij Hunter si "personazhe të korruptuara", tha se ai besonte se Trumpi përfundimisht do të shpallej fitues. "Kjo do të ndodhë si rezultat i një beteje të madhe, mbase edhe gjakderdhjeje, por drejtësia do të fitojë në fund," tha ai.
Presidentja Kersti Kaljulaid tha gjatë fundjavës ka qenë "e trishtuar dhe e zënë ngushtë" nga deklaratat dhe ka sugjeruar që sulmi ndaj aleatit kryesor të Estonisë është kërcënim për sigurinë kombëtare. Helme dha dorëheqjen të hënën.
Jo të gjithë anëtarët e ekstremit të djathtë evropian janë të etur të vdesin në kodrën e akuzave të pabazuara në prova të Trumpit për mashtrim zgjedhor, veçanërisht në ato vende ku shumica e votuesve janë skeptikë ndaj presidentit të deritashëm amerikan.
Në Francë, ku sipas një sondazhi parazgjedhor, vetëm 14 përqind e votuesve donin që Trumpi të fitonte, kreu i partisë së ekstremit të djathtë të Asamblesë Kombëtare, Marin Le Pen, dukej se nuk donte të tundte asnjë varkë para zgjedhjeve presidenciale të vitit 2022.
Megjithëse ajo e mirëpriti fitoren e Trumpit në vitin 2016 dhe sugjeroi pas votimit të fundit se ai ishte "në anën e historisë", ajo dukshëm refuzoi të ndiqte disa nga zyrtarët e saj jashtë vendit në përhapjen e pretendimeve të rreme nga fushata e Trumpit për mashtrim masiv në zgjedhje, gjë që shkaktoi spekulime se po ka frikë të rrezikojë besueshmërinë e saj në skenën e brendshme duke u lidhur shumë fort me Trumpin.
Marin Le Pen
Në Holandë, Thierry Bodet, udhëheqësi i Forumit të ekstremit të djathtë për Demokraci dhe rivali i tij, Geert Wilders i Partisë anti-islamike të lirisë, megjithëse mbështetën Trumpin në zgjedhje, nuk bënë shumë zhurmë më pas.
Në Itali, lideri i Ligës, Mateo Salvini, i cili mbante maskën mbrojtëse "Trump 2020" para zgjedhjeve, ka heshtur që nga fitorja e Bidenit, megjithëse ka përsëritur akuzat për mashtrim të votuesve. Georgia Meloni, partneri i tij i koalicionit dhe udhëheqësi i vëllezërve italianë, tha se Bideni duhej të "falënderonte Covid-19-shin" për fitoren.
Mudd tha se Trumpi, me retorikën e tij "Amerika së pari", ka qenë gjithmonë figurë e vështirë për pjesë të mëdha të ekstremit të djathtë evropian, veçanërisht në vendet që kanë ndjenjë të fortë anti-amerikane.
"Bolsonaro është shumë më shumë si Trumpi sesa si Le Peni ose Salvinia. Këta të fundit janë ideologjikisht politikanë të ekstremit të djathtë, të zhytur në nënkulturë të ekstremit të djathtë; Bolsonaro është konservator që është kthyer në të djathtë, ai nuk është i lidhur me një parti apo një nënkulturë, kështu që ai është i hollë dhe fleksibël ideologjikisht," tha ai.
Disa vëzhgues besojnë se Bolsonaro do të detyrohet të ndryshojë politikën e tij pas humbjes së Trumpit. Shumëkush pret që ai të tërheqë ministrin e tij të jashtëm, një tifoz i njohur i Trumpit, Ernesto Araujon, i cili e përshëndeti presidentin e SHBA-së si "shpëtimtarin" e Perëndimit.
"Ministri i jashtëm nuk ka asnjë përfitim në botën pas-Trump," tha Oliver Stuenkel, specialist në marrëdhëniet ndërkombëtare. "Politika e tij e jashtme u reduktua në një gjë: të admirojë dhe të dojë Donald Trumpin dhe të propagandojë idetë trampiste."
Kundërshtarët e populizmit në Evropë shpresojnë që ndryshimi në Shtëpinë e bardhë të ketë ndikim të ngjashëm. "Presidenti Trump ishte i mirë për qeverinë Orban, Presidenti Biden do të jetë i mirë për Hungarinë," shkroi Gergely Caraxoni, kryetari i opozitës së Budapestit, në Facebook./The Guardian
