Sipas Administratës Tatimore të Kosovës, në katër komuna në veri të Kosovës me shumicë serbe të popullsisë, Mitrovicë e Veriut, Leposaviq, Zveçan dhe Zubin Potok, janë regjistruara 981 kompani me gjithsej 1,316 njësi aktive.
Mirëpo, sipas këtij institucioni, vetëm 255 pronarë plotësojnë detyrimet e tyre ndaj Administratës Tatimore të Kosovës.
Në periudhën nga janari deri në shtator të këtij viti, taksa e mbledhur nga këto kompani, pa kontribute pensioni, arrin në 663,000 euro, sipas zyrtarëve nga Administrata Tatimore.
Më tej është konfuze që të dhënat për kompanitë e regjistruara në veri të Kosovës ndryshojnë në të dhënat e Administratës Tatimore të Kosovës dhe Agjencisë së Regjistrimit të Biznesit. Në këtë adresë të dytë, e cila operon brenda Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë, ata deklarojnë se 3,740 kompani janë të regjistruara në këtë pjesë të Kosovës, që do të thotë 2,759 më shumë sesa në Administratën Tatimore.
Administrata Tatimore e Kosovës shpjegon se arsyeja kryesore për të dhënat e ndryshme midis këtyre dy organeve zyrtare është se kompanitë që janë regjistruar nuk kanë pse të jenë aktive. Gjithashtu, siç thonë ata, ekziston mundësia që disa kompani të mos kenë përfunduar procedurën zyrtare të çregjistrimit nga Agjencia e Regjistrimit të Biznesit.
Kompanitë në veri pa llogari fiskale
Radio Evropa e Lirë (RFE) ka vizituar disa kompani në veri të Kosovës, të cilat janë aktive dhe pronarët e të cilave kanë dashur të flasin para mikrofonit.
Sidoqoftë, siç thonë ata, rregullisht i përmbushin obligimet e tyre ndaj Administratës Tatimore të Kosovës.
Ata shtojnë se pagesa e taksave bëhet në bazë të strukturës së biznesit të regjistruar, pavarësisht nëse është një kompani e vogël, e mesme apo e madhe.
Përkundër këtyre pretendimeve, situata në terren është krejtësisht e ndryshme. Në pikat e shitjes me pakicë në veri të Kosovës, klientët nuk marrin fatura fiskale për mallrat e blera.
Një nga pronarët e bizneseve të tilla në veri thotë se ai nuk lëshon kupona fiskalë si të tjerët, por që rregullisht paguan detyrimet e tij tatimore bazuar në qarkullimin, si dhe taksat mbi pagat për punonjësit, të cilat përfshijnë taksat dhe kontributet e sigurimeve pensionale.
Pa arka fiskale, ndodh evazioni fiskal
Procesi i prezantimit të regjistrave të parave fiskalë në Kosovë filloi në vitin 2009 me qëllim të shmangies së evazionit fiskal sepse çdo shitje regjistrohet përmes llogarive fiskale.
Nga Administrata Tatimore e Kosovës, RFE nuk ka marrë përgjigje se sa biznese janë të pajisura me kasa fiskale.
Sidoqoftë, sipas ligjit në fuqi, mos lëshimi i një fature fiskale është i dënueshëm.
Valentina Bytyqi nga Administrata Tatimore e Kosovës për Radion Evropa e Lirë vëren se në katër komuna në veri të Kosovës ka inspektorë që vijnë nga komuniteti serb dhe të cilët janë të autorizuar të inspektojnë.
Siç thotë ai, përkundër vështirësive, taksat u merren bizneseve që operojnë atje.
Pjesa veriore e Kosovës, "parajsa e fshehur"
Duke shmangur lëshimin e kuponëve fiskalë, ekziston mundësia që kompanitë të shmangin pagimin e taksave, gjë që krijon evazion fiskal, krim të organizuar dhe dëmtim të buxhetit të Kosovës, tha Rustem Abiti, ish koordinator i zyrës rajonale në Mitrovicë, e cila operon brenda Odës Ekonomike të Kosovës.
Në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, Abiti shprehet se bizneset nga veriu i Kosovës nuk i japin llogari shtetit të Kosovës.
Ai pretendon se ka evazion fiskal në atë pjesë të Kosovës dhe se shteti e injoron atë problem, prandaj "miliona euro po humbasin".
"Shteti nuk u soll si duhet për atë çështje, sepse aty ku është policia, duhet të ketë një inspektor tatimor, një inspektor doganor dhe gjithçka tjetër. Duke pasur parasysh që Policia e Kosovës operon në veri, ishte e nevojshme të monitorohen ato institucione në mënyrë që të mblidhen taksa," thotë Abiti.
Sidoqoftë, Valentina Bytyqi nga Administrata Tatimore e Kosovës deklaron se kishte aktivitete të caktuara për atë çështje, por jo në atë masë sa duhej. Ai shton se në atë pjesë, zbatimi i ligjeve të Kosovës është më i dobët për arsye sigurie, dhe shton se ata kryesisht kanë mbështetjen e Policisë së Kosovës.
Në periudhën pas vitit 1999, Kosova nuk arriti të vendosë kontroll të plotë në komunat me shumicë serbe në veri të Kosovës.
