Në dekadat e fundit shumica e ekonomive evropiane kanë përjetuar një numër të ndryshimeve demografike, të cilat kanë ndryshuar në mënyrë të konsiderueshme strukturën e moshës së popullsisë dhe e kanë ndryshuar pozicionin relativ të ri, kundrejt punëtorëve të moshës së rritur në tregun e punës. Gjatë periudhës 1970-2000 raporti i popullsisë së re në popullsi të rritur është rritur në shumicën e vendeve gjatë viteve 1970 dhe 1980 dhe pastaj ra në dekadat në vijim.
Norma mesatare e papunësisë për të rinjtë është rritur ndjeshëm, deri në fund të viteve 1980, pastaj kishte rënie të lehtë në dekadat në vijim, ndërkohë që papunësia e të rriturve ndryshonte vetëm pak. Gjithashtu, normat e papunësisë, sipas niveleve arsimore, tregojnë ndryshim të rëndësishëm: punëtorët më të arsimuar kanë dy deri në tri herë më pak gjasa të jenë të papunë në krahasim me homologët e tyre të arsimuar më pak dhe gjatë ciklit të biznesit normat e tyre relative priren të ndryshojnë.
Pothuajse të gjitha vendet evropiane kanë eksperimentuar edhe një rritje në nivelet arsimore gjatë dekadave të fundit: në këtë skenar vendet me nivele tradicionalisht të ulëta të arsimimit (në fillim të periudhës), janë duke e zënë hapin me numrin e njerëzve të kualifikuar, që paraqet rritje në vlera absolute dhe relative. Këto modele janë të shumë politikave relevante dhe kanë tërhequr interesin e ekonomistëve dhe politikëbërësit stimulues në kërkime të gjera, si dhe një debat i ashpër mbi efektet ekonomike të rritjes së pjesëmarrjes së të rinjve të popullsisë, por edhe marrëdhëniet me rritjen dhe vazhdimësinë e (të rinjve) papunësisë.
Në mënyrë të ngjashme, një tjetër fillesë e letërsisë, është përpjekur për të hetuar efektet e ofertës ("education boom") dhe të goditjeve të kërkesës (aftësi e njëanshme e progresit teknologjik), si në papunësi ashtu dhe në të ardhurat (EU-IRS, 2000; Bertola et al, 2002a; Brunello et al., 2000; Flinn, 1993).
Edhe pse këto modele kanë disa baza të përbashkëta në shumicën e vendeve evropiane, duhet theksuar se dëshmia agregate fsheh anën e heterogjenitetit - si në të gjitha vendet, si dhe në mes të grupeve të ndryshme të individëve brenda secilit vend - na kufizon në mënyrë të konsiderueshme aftësinë tonë për të kuptuar cilët faktorë na hyjnë në punë në skenarin e mësipërm. Së bashku me ndërrimet demografike dhe ndryshimet në kërkesën (relative) për arsimin, faktorët tjerë relevantë - dy prej natyrës ciklike dhe strukturore - kanë kontribuar edhe për fatin e të rinjve në tregun e punës, për shembull, luhatjet e ciklit të biznesit, ndryshimet në tri normat e pjesëmarrjes sipas gjinisë dhe moshës, ndryshimet në modelet e tranzicionit të shkollimit, ndryshimet teknologjike, si dhe roli i institucioneve të tregut të punës.
Numri i madh i studimeve empirike që kanë hetuar efektet ekonomike në të ardhurat e të rinjve dhe papunësisë, janë shpesh të vështira për t’u krahasuar shkaku i të dhënave dhe dallimeve metodologjike. Madje, kur një shqyrtim i plotë i studimeve konsiderohet i krahasueshëm, ai trajtohet me kujdes, shkaku i heterogjenitetit të lartë nga vendi dhe koha që duhet për ta karakterizuar përvojën e vendeve evropiane (Zimmerman, 1991, Korenman dhe Newmark, 2000, Jimeno dhe Rodriguez-Palenzuela, 2002.
Shumica e hulumtimeve ekzistuese mbi efektet e goditjeve demografike mbi papunësinë, janë fokusuar, kryesisht, në faktorë agregate ose grupe të veçanta (Shimer, 2001; Jimeno et al, 2002.). Në rastin e parë, supozimi i nënkuptuar është se individët që i përkasin grupmoshave të ndryshme (të rinj apo të rritur), janë zëvendësues të përsosur në prodhim dhe e vetmja gjë që ka rëndësi është furnizimi i përgjithshëm i punëtorëve dhe efekti i prodhuar në normën e papunësisë totale. Nga ana tjetër, në rastin e fundit, kur fokusi është në efektet relative në grup dhe normat relative të papunësisë (d.m.th., të rinj-të rritur), disa shtesa janë bërë për faktin se punëtorët e moshave të ndryshme mund të jenë zëvendësues të papërsosur në prodhim dhe normat relative të punësimit do të jenë, në një farë mënyre, proporcionale me tronditjen (relative) demografike dhe me aftësinë e pagave (relative) për t’u rregulluar.Edhe në Kosovë efekti i arsimit në uljen e papunësis nuk ëshët i madhë, sepse nuk janë rrite në përputhshmeri numri i të diplomuarve me vendet e punës dhe dallimi është shumë i madhë ( Artan Haziri, 2016 ).
Një problem me qasjen e mësipërme është se ajo plotësisht neglizhon rolin që aftësitë dhe arsimi kanë në prodhim, ose, që është e njëjtë, ajo supozon se punëtorët me aftësi të ndryshme dhe arsimim janë zëvendësues të përsosur në prodhim. Kjo, siç u përmend tashmë, është shumë e çuditshme, duke pasur parasysh faktin se shpjegimet e bazuara në ndryshimet teknologjike kanë marrë parasysh një gamë të gjerë të fakteve ekonomike që kanë ndodhur në vendet e zhvilluara në dekadat e fundit, të tilla, si: rritja e pabarazisë në zhvillimin e normave të papunësisë te personat e kualifikuar-pakualifikuar (Nickell dhe Bell, 1996;. Acemoglu et al, 2001; Acemoglu, 2003). Në studime të tjera, madhësia në grupe është përcaktuar si proporcion të një grupmoshe në popullsinë e përgjithshme me të njëjtin nivel arsimor. Në këtë rast, megjithatë, supozimi i nënkuptuar është se tregu i punës është i segmentuar me edukimin dhe se zëvendësimi i të gjitha grupeve edukative është shumë i vështirë (Welch 1979). Me fjalë të tjera, në bazë të këtij përkufizimi të madhësisë kohore, ndryshimet në numrin e individëve të rinj me një nivel të caktuar të arsimit duhet të mos kenë asnjë efekt mbi mundësitë e punësimit të personave të rinj dhe të vjetër që kanë një nivel të ndryshëm arsimor. Kjo e bën të vështirë të veçohen efektet e demografike dhe goditjet arsimore në normën e papunësisë. Zgjedhja e nivelit të duhur e grumbullimit është vendimtare. Studimet master vetëm po i humbin vitet e pervojes tek të rinjet e nuk po ndikojne në hyrjen në punë më shpejt në Kosovë.
