Zhurmë në qiell mbi hijen e malit Olympus, helikopterët grek dhe amerikan përfunduan një stërvitje me zjarr të gjallë javën e kaluar pasi të dy aleatët e NATO-s forcuan bashkëpunimin e tyre ushtarak.
Por koha e manovrave të përbashkët ishte më shumë dëshmi për gjeopolitikën e një rajoni gjithnjë e më të paqëndrueshëm – dhe një mesazh për fuqitë rivale – sesa një shenjë e ndonjë miqësie të madhe.
Greqia është shfaqur si çelësi e planeve amerikane për të kundërshtuar ndikimin e Kinës dhe Rusisë në Mesdheun Lindor, ndërsa vendet e kërkojnë burime energjetike.
Për Grekët, SHBA është vendi i vetëm që mund të përmbajë ekspansionizmin e Turqisë, e cila javën e kaluar kërkoi ndihmën ushtarake nga Uashingtoni, ndërsa u përfshi në luftën në Siri, ku po lufton me forcat e mbështetur nga Rusia. Turqia, e cila është edhe anëtare e NATO-s, kërkoi një takim me aleatët e saj në Bruksel të premten, pasi një sulm ajror në Siri vrau të paktën 33 ushtarë turq.
Ambasadori amerikan në Greqi, Geoffrey Pyatt, tha gjatë ushtrimeve më 19 shkurt se marrëdhëniet ishin “më të forta se ç’kanë qenë kurrë” dhe bashkëpunimi i mbrojtjes ishte një “komponent thelbësor i kësaj”. Një marrëveshje e ndërsjellë u ratifikua këtë vit në Athinë, disa javë pasi kryeministri Kyriakos Mitsotakis zhvilloi bisedime në Uashington me presidentin Donald Trump.
Një partneritet i rritur me Greqinë përputhet me Strategjinë Kombëtare të Mbrojtjes së Trump, një ndërrim politikash që synon të parandalojë zgjerimin e Rusisë dhe Kinës në vendet ku SHBA ka pasur lidhje ushtarake dhe ekonomike afatgjata. Greqia është gjithashtu një komb relativisht pro-amerikan në Evropë, ku shumë liderë po zmbrapsin kundër kërkesave për të paguar më shumë për mbështetjen ushtarake të SHBA-së.
SHBA dhe Britanikët ndërhynë në Greqi pas Luftës së Dytë Botërore për të ndaluar vendin të binte pas ‘Perdes së Hekurt’. Deri në vitin 1952, ajo ishte anëtare e NATO-s, duke u bashkuar me fqinjën dhe armikun tradicional të Turqisë.
Greqia i kaloi 10 vitet e fundit duke luftuar një krizë ekonomike. Gjatë asaj kohe ajo shiti portin e saj më të madh, ndërsa kërkonte të mblidhte para. Investime të tilla janë me interes të veçantë për SHBA-të, sipas McCarthy.
Marrëveshja e Bashkëpunimit për Mbrojtjen e Ndërsjellë, për të cilën Sekretari i Shtetit Michael Pompeo tha se ishte “me të vërtetë një pikë kryesore” kur e nënshkroi atë në Athinë në tetor, rrit bashkëpunimin ushtarak duke zgjeruar infrastrukturën dhe duke bërë përmirësime të tjera në bazën e Souda në Kretë. Ajo gjithashtu lejon që SHBA të përdorë portin Alexandropouli në veri.
Ajo që shqetëson Greqinë është se Turqia po bëhet më shumë kërkuese në Mesdheun lindor. Ndërsa Turqia dhe Rusia kanë qenë në anët kundërshtare në Libi dhe Siri, presidenti Rexhep Tajip Erdogan ka krijuar një marrëdhënie më të ngushtë me Vladimir Putin.
Tensioni midis Greqisë dhe Turqisë është në nivelin më të lartë që nga vitet 1990 për shkak të një mosmarrëveshjeje për kufijtë detarë të përfshirë në një marrëveshje të fundit turke me Libinë të shkatërruar nga lufta dhe planet turke për të eksploruar gaz në zonat e detit të pretenduara nga Greqia. Athina po kërkon gjithashtu të ndihmojë në uljen e varësisë së rajonit nga gazi rus dhe po punon për një projekt tubacioni që lidh Egjeun me Bullgarinë në veri.
Cagatay Erciyes, një zyrtar i lartë i ministrisë së jashtme turke, tha se Turqia do të vazhdonte kërkimin e energjisë në det të hapur në jug të Qipros.
Presioni ndërkombëtar nuk do të “përkulë Turqinë”, tha Erciyes. “SHBA, miqtë tanë amerikanë, mund të mbështesin dialogun midis Turqisë dhe Greqisë”.
Në të vërtetë, raporti i mirë ndërmjet Mitsotakis dhe Trump është në kontrast të ashpër me Erdoganin, i cili shpesh ka pasur një marrëdhënie të hidhur me homologun e tij amerikan.
SHBA iu përgjigj vendimit të Turqisë për të blerë sistemin e raketave S-400 nga Rusia duke e pezulluar atë nga programi F-35. Sekretari i Mbrojtjes Mark Esper vuri në pikëpyetje në dhjetor angazhimin e Ankarasë për aleancën e NATO-s për rritjen e lidhjeve ushtarake me Rusinë.
Uashingtoni vuri në dyshim vendimin e Erdogan për të dërguar trupa për të forcuar qeverinë e mbështetur nga Kombet e Bashkuara në Libi, një veprim që ka mërzitur ekuilibrin e fuqisë në rajon.
“SHBA ka pasur gjithmonë një qasje të ekuilibrit të fuqisë, veçanërisht kur një aleat si Turqia po përpiqet të pohojë vetveten në mënyrë të njëanshme”, tha Kamran Bokhari, drejtor i zhvillimit analitik në Qendrën për Politikë Globale në Uashington. “Turqia ka shumë më tepër për t’u ofruar me SHBA-në sesa Greqia, por lidhjet më të forta me Grekët janë të dobishëm pasi Uashingtoni nuk dëshiron që Turqia të bëhet shumë e rehatshme në rajonin e Mesdheut Lindor”.
