Ish-ambasadori i Shqipërisë në Kosovë, Islam Lauka, vlerëson se Serbia po i përdor taksat tregtare të vendosura nga Prishtina si një pretekst artificial për të ndaluar bisedimet me Kosovën. Ambasadori Lauka thotë se një ndërmjetës shumë më i frytshëm në bisedimet Kosovë - Serbi se sa BE-ja do të ishin Shtetet e Bashkuara të Amerikës, për shkak të ndikimit të madh, që kanë në rajon. Ai sapo ka botuar edhe një libër mbi bisedimet Kosovë - Serbi. Në bisedën me korrespondentin tonë, Ilirian Agolli, në Tiranë, ambasadori Lauka, analizon tezën e korigjimit të kufijve dhe polemikat mes politikanëve të Shqipërisë dhe të Kosovës për marrëdhëniet me Serbinë.
Zoti Lauka! bisedimet ndërmjet Kosovës e Serbisë vazhdojnë të mbeten të bllokuar, pavarësisht thirrjeve që një gjë e tillë të rifillojë. Sipas jush, çfarë ndikimi ka kjo për Kosovën?
Islam Lauka: Unë mendoj se bllokimi i bisedimeve nuk është rastësor. Ato janë bllokuar se pse të dy palët, edhe Kosova edhe Serbia, nuk janë të gatshme dhe ajo që është më ë rëndësishme, për fat të keq, edhe ndërmjetësuesi, Bashkimi Europian nuk është i gatshëm. Tani në vendet e BE-së u kryen edhe këto zgjedhjet e fundit parlamentare. Kemi të bëjmë me një situatë të re, që lidhet me konfigurimin e organeve të BE-së edhe me probleme të tjera si identiteti i BE-së, perspektiva e BE-së, shkalla e integrimit, intensiteti, dinamika etj. Në gjykimin tim, na vjen mirë apo jo, BE-ja do të kalojë edhe disa kohë dhe nuk do të jetë e gatshme për t’u investuar, siç do të dëshironim ne, në problemet e Ballkanit. BE do të merret disa muaj, ndoshta edhe vite me vetveten e saj.
Vendosja e tarifave nga qeveria e Kosovës ndaj mallrave serbe, shtyri palën serbe të pezulloj bisedimet në Bruksel. Që nga ajo kohë marrëdhëniet kanë shkuar duke u përkeqësuar ndërmjet dy vendeve. Çfarë duhet të bëj Kosova për çështjen e tarifave?
Islam Lauka: Pala serbe i ka përdorur taksat si një pretekst artificial për të ndalur bisedimet. Shkaku i vërtetë është që Serbia, e sidomos Serbia, nuk është e gatshme për bisedime serioze me Kosovën. Ajo e shfrytëzon për këtë vendosjen e tarifave 100%. Në gjykimin tim, ajo është një masë e drejtë, dhe si erdhën punët, ishte e vetmja. Përveç agresivitetit ndaj Kosovës për mosanëtarësim në organizatat ndërkombëtare, lobim për mosnjohje të reja të shtetit të saj, Serbia po i diskriminon mallrat e Kosovës, sepse ato nuk munden ta kalojnë kufirin drejt Serbisë pa diskriminim atje, me dokumenta të Republikës së Kosovës. Atëherë Kosova cfarë do të heshtte? Nga ana e Kosovës tarifa ishte një masë reaguese. Për mua, këtu ka një lojë pak të pistë që po e luajnë disa, sidomos zoti Rama e ka luajtur kohët e fundit: kërkohet heqja ose pezullimi i tarifës. Unë gjykoj, se edhe heqja edhe pezullimi janë e njëjta gjë. Rama thotë se nuk i kërkova zotit Haradinaj ta heqë, por ta pezullojë atë. Por njëlloj është. Pezullimi plotëson një kërkesë që është e padrejtë nga Serbia, e cila thotë: Hiqni tarifat, që unë të vij në bisedime. Pse të vihet ky kusht?! Po të jetë ashtu, Kosova ka 100 arsye të tjera për të venddosur kushte. Nëse je i gatshëm për bisedime, urdhëro e afrohu pa kushte.
Z. Lauka, idetë të ndryshme për mënyrën se si të arrihet një marrëveshje përfundimtare me Serbinë, përfshirë korrigjimi i kufirit, ka ndarë skenën politike në Kosovë. Ju e keni kundërshtuar një gjë të tillë, pse?
Islam Lauka: Po. E kam kundërshtuar dhe e kundërshtoj. Sipas analizës time, realiste dhe kontekstuale me rrethanat dhe kushtet ku ndodhemi sot, mendoj se Kosova nuk është e gatshme të përballojë diskutimin e një çështje kaq serioze, kaq komplekse, të lidhur me shumë faktorë të brendshëm dhe të jashtëm siç është kufiri. Unë mendoj se bisedimet me Serbinë duhet të zhvillohen. Marrëveshje me Serbinë është e domosdoshme të nënshkruhet, por jo me çdo çmim dhe jo me çdo kusht. Me çdo çmim e me çdo kusht unë përjashtoj bisedimet për territorin; të gjithë të tjerat janë ë pranueshme.
Z. Lauka, ju keni përmendur se Kosova duhet të ketë durim strategjikë për arritjen e një marrëveshjeje me Serbinë. Çfarë nënkupton kjo?
Islam Lauka: Po. E kam përmend këtë term në libër. Me “durim strategjik” unë nënkuptoj filozofinë e Ibrahim Rugovës. Ai e ka pas quajtur “rezistencë paqësore dhe aktive”. Edhe unë pakashumë këtu qëndroj: Ne të mos ngutemi, se nuk kemi arsye. Mes Serbisë dhe Kosovës, ajo që duhet të nxitojë është Serbia, sepse asaj i kërkohet një kusht nga Bashkimi Europian: Nëse doni të hyni në BE, atëherë normalizoni marrëdhëniet me Kosovën. Dhe i kanë caktuar një afat deri në vitin 2025. Po nuk e bëri, atëherë nuk futet në BE. Atëherë, pse të ngutemi ne? Ngutin e ka Beogradi. Ky është avantazhi i Kosovës, që duhet ta shfrytëzojë, e jo të dalë Kosova me teza pr shkëmbim kufiri, korigjim kufiri etj., që në thelb të gjitha janë një: dorëzimi i veriut Serbisë, tjetërsimi i territorit të Kosovës.
Z. Lauka, së fundmi keni botuar një libër me titull “Kosova e kërcënuar nga gjarpri i shtëpisë”. Për çfarë bëhet fjalë?
Islam Lauka: Trajtoj në librin tim pikërisht çështjen e kufijve të Kosovës dhe polemikat mbi to. Nga analiza ime, arrij në përfundimin që teza e shkëmbimit të territoreve është teorikisht e paqëndrueshme, sepse qysh nga viti 2008 për Kosovën ka dy rrëfime. Rrëfimi perëndimor thotë se Kosov është zgjidhur, nuk ka konflikt të ngrirë, është zgjidhur një herë e mirë përfundimisht, dhe kjo zgjidhje është pavarësia. Rrëfimin tjetër e ka Serbia dhe Moska, që thonë se “nuk është zgjidhur problemi i Kosovës, se është çështje që duhet zgjidhur me bisedime, me marrëveshje mes Prishtinës dhe Beogradit, etj., që të dilet nga konflikt i ngrirë edhe të ecet përpara”. Kjo teza e sotme e kufijve çon ujë tek teza ruse, tek rrëfimi rus. Në epokën informative ka shumë rëndësi se kush e fiton luftën, por ka edhe më shumë rëndësi se rrëfimi i kujt fiton. Pas mendimit këshillëdhënës të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, që tha: “Shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk është në kundërshtim me ligjet ndërkombëtare”, Kosova dhe në përgjithësi faktori shqiptar ia këputi gjumit, duke menduar se u zgjidh gjithçka. Ndërkohë Serbia bëri të kundërtën. Qysh nga ajo kohë, nga 2011 e këtej, Serbia ka kaluar në avantazh politik, diplomatik, dhe në çastin që flasim tani, dhe që ka dalë kjo tezëe kufijve, Serbia është në ngjitje dhe Kosova në rënie. Kjo sa i takon ndikimit në marrëdhënie ndërkombëtare: fakte janë që dështoi në UNESCO, dështoi në Europol, ka filluar edhe çnjohjet. Dhe ti tani më del me këtë tezë?! Nuk është e përshtatshme. Ndërsa nga ana praktike, nëse zbatohet, për mua kjo është hapur kundër interesave shtetërore dhe kombëtare të Kosovës. Nëse zbatohet, ne nuk do të kemi të bëjmë më me një Kosovë të pavarur, siç jemi mësuar ne ta shohim sot.
Z. Lauka, ditëve të fundit presidenti i Kosovës Hashim Thaçi po bën thirrje për bashkim të shqiptarëve. Si i shihni këto thirrje?
Islam Lauka: Më vjen keq ta them, por edhe teza e Thaçit, edhe teza e Ramës, se edhe Rama flet për këtë tezë, janë teza delirantësh politikë, dhe nuk ngurroj ta them edhe mashtruesish. Bashkimi Kombëtar ëhstë një çështje shumë serioze dhe shumë delikate e sidomos në kontekstin e sotëm, është më shumë se e guximshme, për të mos thënë aventueske për të dalë me këtë tezë. Bashkimi kombëtar për të cilin flasin Thaçi dhe Rama i ngjan më shumë atij bashkimit të rapsodëve popullorë, me çifteli dhe me lahutë, që e bëjnë ata në këngë, por realiteti është tjetër. Ajo është diçka virtuale dhe mënyra se si e paraqesin ata: bashkim, nëse Europa nuk na pranon dhe nëse nuk avancojmë në strategjinë tonë të integrimit. Pra, bashkimi është gogol, sipas tyre. Prandaj, i thonë BE-së: Më prano, që të evtiojmë këtë bashkim. Për mua nuk është gogol.
Zoti Lauka, javëve të fundit ka pasur përplasje ndërmjet politikanëve këtu në Shqipëri dhe atyre në Kosovë lidhur me çështjen e tarifave. Çfarë ndikimi mund të kenë këto përplasje?
Islam Lauka: Po, është e vërtetë. Deri tani kemi patur një polarizim brenda vendeve. Tani konstatohet edhe kjo dukuri e polarizimit midis udhëheqësve. Kemi dyshen Haradinaj - Rama, që kundërshtojnë jo pak, kemi dhe Thaçin me Berishën, që kanë kaluar akoma më tej në fjalor të papërshtatshëm dhe jodinjitoz për nivelin e tyre. Mua më duket se ky polarizim, për fat të keq, është një tjetër pasojë e tezës së shkëmbimit të territoreve, një dëm anësor, që ka shkaktuar kjo tezë, veç të tjerash. Para daljes së tezës unë e di që ka patur rezerva vazhdimisht ndaj njëri tjetrit, por nuk kanë qenë aq publike. Kjo tezë i acarroi, i majisi dhe i nxori në shesh.
Ndërsa sa u takon polemikave të politikanëve shqiptarë për taksën, mesa e di unë, Haradinaj në Berlin ka mbrojtur pikëpmajet e veta, ndërsa Rama dhe Thaçi, siç thotë Haradinaj, siç e di unë të vërtetën, i kanë bërë atij presion që ta heqë taksën. Ka ardhur koha që politikanët shqiptarë të jenë të përgjegjshëm të jenë seriozë dhe të mendojnë për fatet e vendit jo si të huaj. Historikisht shqiptarët shpresat i kanë patur tek të huajt. Ndërsa unë gjykoj që Shqipëria, nëse bëhet, do të bëhet nga shqiptarët. Është interes edhe i Europës, edhe i Brukselit dhe faktorëve të tjerë, forcimi i Shqipërisë, forcimi i Shqipërisë, forcimi i Kosovës, mbijetesa e tyre, por në radhë të parë duhet të jetë interes i institucioneve politike të Shqipërisë dhe të Kosovës.
A mund të bëni një parashikim për Samitin e Parisit, krahasuar me at të Berlinit, sa i takon bisedimeve Kosovë - Serbi?
Islam Lauka: Nuk mendoj se do të sjellë ndonjë ndryshim thelbësor në atë që na intereson ne, pra, në zhbllokimin e dialogut. Nuk e shoh vet ndërmjetësuesin, pra, Bashkimin Europian, për të ndërmarrë diçka serioze në situatën e Ballkanit. Në këtë kontekst, unë do t’i kërkoja Uashingtonit një aktivizim më të madh, një prani më të madhe, sepse politika e Uashingtonit, duke qenë politika e një shteti, është më e qartë, më e kuptueshme. Së dyti, ndikimi i Uashingtonit në Ballkan është shumë më qenësor se sa i faktorëve të tjerë, përfshi edhe Brukselin./VOA
