Eksperti amerikan jep një propozim për marrëveshjen përfundimtare Kosovë-Serbi

Intervista

Eksperti amerikan jep një propozim për marrëveshjen përfundimtare Kosovë-Serbi

Arbnore Zhushi Nga Arbnore Zhushi Më 15 tetor 2020 Në ora: 20:07
Edward P. Joseph, profesor në Universitetin Johns Hopkins

Profesori amerikan për Ballkanin në Universitetin “Johns Hopkins” në Uashington Edward P. Joseph, ka dhënë një propozim për zgjidhjen përfundimtare mes Kosovës dhe Serbinë. Në një intervistë ekskluzive për gazetën “Bota sot”, Joseph ka thënë se Serbia dhe Kosova duhet të njohin njëra-tjetrën, përmes një qasje serioze, pa përmendur ndarjen e Kosovës si opsion.

Propozimi i ish-zëvendës shefit të misionit të OSBE-së në Kosovë, bazohet në futjen e Kosovës në NATO, e cila, nga ana tjetër, do të lironte Serbinë nga ndarja e Kosovës.

Sipas tij, në vend të kësaj, do të krijohej një fushë e barabartë loje për Serbinë - e ndihmuar nga SHBA dhe BE - që të përqendrohet përfundimisht në sigurimin e statusit të serbëve në të gjithë Kosovën, në vend që të përpiqet të ndajë vendin.

“SHBA dhe BE mund t'i adresojnë këto shqetësime. Dhe si Kosova, ashtu edhe Serbia - dhe pjesa tjetër e rajonit, përfshirë Bosnjën, më në fund mund të ecin përpara”, ka deklaruar Joseph, i cili shërbeu gjatë luftës në Bosnjë-Hercegovinë, Kosovë dhe Maqedoni të Veriut.

Intervista e plotë:

Bota sot: Dialogu Kosovë-Serbi në Bruksel është bllokuar për shkak të çështjes së Asociacionit të Komunave me Shumicë serbe. Si duhet të veprojë Kosova, a duhet të lejohet formimi i këtij Asociacioni?

Edward P. Joseph: Kjo është një pyetje më shumë për organizatorët e Dialogut, se sa për palët tjera. Në secilën negociatë, është e rëndësishme të shmangni një prishje - për shembull, kur njëra palë këmbëngul të flasë për një çështje dhe pala tjetër refuzon. Kjo është arritur duke pasur një sekuencë të rënë dakord për të diskutuar çështjet. Mbi të gjitha, në shumicën e negociatave, përfshirë edhe këtë, jo të gjitha çështjet janë njësoj të vështira ose të diskutueshme. Personat e zhdukur ishte një çështje e mirë fillestare, sepse ka serbë dhe shqiptarë që janë zhdukur; të dy palët kanë interes që kjo të zgjidhet. Nuk e di se çfarë ka ndodhur këtu: nëse ka pasur një sekuencë të dakorduar çështjesh apo jo.

Bota sot: Ju keni kritikuar edhe qasjen “economy first” të ambasadorit Richard Grenell për dialogun Kosovë-Serbi? Cila është zgjidhja e duhur për Kosovën, si të arrihet të njohja reciproke?

Joseph: Së pari, me kaq shumë njerëz, përfshirë të rinjtë, që po largohen nga Ballkani, është shumë e rëndësishme të zhvillohet ekonomia dhe të krijohen vende pune. Së dyti, unë gjithashtu besoj se zgjidhja e pyetjeve të hapura politike - pyetje që kanë qenë të hapura për më shumë se dy dekada - është thelbësore për zhvillimin e ekonomisë. Kosova pengohet seriozisht nga fakti që nuk njihet plotësisht. Serbia gjithashtu pengohet nga çështja e pazgjidhur me Kosovën, e paaftë për të lëvizur me të vërtetë pas trashëgimisë së viteve 1990. Këtij problemi i është vonuar shumë zgjidhja. Nuk besoj se është një ide e mirë të vazhdoni ta shtyni atë, ose siç ka bërë Administrata Trump, ta shmangni atë.

Së dyti, teoria është se këto angazhime të Uashingtonit mbi ekonominë do të lehtësonin rrugën për kompromis politik. Vetëm muajin e kaluar ishte gjithë ajo bujë dhe festë si në Beograd, ashtu edhe në Prishtinë. Dhe çfarë ka ndodhur në të vërtetë midis Beogradit dhe Prishtinës? Në vazhdën e diplomacisë së Administratës Trump ne kemi parë disa nga retorikat më të këqija që nga periudha e hershme e pasluftës. Nuk kam nevojë të përsëris atë që u tha nga Ministri Serb i Mbrojtjes, në titullin e një komunikimi zyrtar të Ministrisë së Mbrojtjes. Nuk kam nevojë të përsëris vërejtjen e keqe të Ministrit të Jashtëm serb, pikërisht për çështjen e personave të zhdukur, e cila është çështja e parë që duhet të diskutohet në dialog. Këto janë vërejtje të turpshme. Këtu ka një kontekst dhe është plotësisht në kundërshtim me atë të pikturuar nga Administrata Trump për një "përparim historik". Duket më shumë si "prishje", në të vërtetë, bisedimet e Brukselit janë prishur.

Së treti, nuk mendoj se është e drejtë të kritikosh vetëm atë që të tjerët përpiqen të bëjnë, përveç nëse je i përgatitur të ofrosh një zgjidhje. Unë e kam bërë atë, menjëherë në prag të bisedimeve të Shtëpisë së Bardhë muajin e kaluar. Artikulli im në Politikën e Jashtme, i lidhur këtu, https://foreignpolicy.com/2020/09/03/trump-has-a-fix-for-kosovo-hes-ignoring-it/ përcakton një propozim të plotë për zgjidhjen e mosmarrëveshjes së Kosovës - në një mënyrë që mbron interesat thelbësore të të dy palëve. Është e bazuar në realitet: fakti që vetoja ruse (dhe kineze) mbi Kosovën në Këshillin e Sigurimit i mundëson Serbisë që të shmangë një negociatë serioze, të nivelit me Kosovën. Propozimi bazohet në futjen e Kosovës në NATO, e cila, nga ana tjetër, do të lironte Serbinë nga ndarja e Kosovës. Në vend të kësaj, do të krijohej një fushë e barabartë loje për Serbinë - e ndihmuar nga SHBA dhe BE - që të përqendrohet përfundimisht në sigurimin e statusit të serbëve në të gjithë Kosovën, në vend që të përpiqet të ndajë vendin. Është një qasje realiste, sepse SHBA, Spanja, Sllovakia, Rumania, Greqia dhe pjesa tjetër e BE-së ndajnë një shqetësim të përbashkët. SHBA dhe BE mund t'i adresojnë këto shqetësime. Dhe si Kosova, ashtu edhe Serbia - dhe pjesa tjetër e rajonit, përfshirë Bosnjën, më në fund mund të ecin përpara.

Bota sot: Ish-kryeministri Albin Kurti këmbëngul se ka "harta dhe thika" në Uashington, duke aluduar se shkëmbimi i territoreve ende po diskutohet atje. A ka “vdekur” kjo ide?

Joseph: Kjo ide është e vdekur nëse përqendrohemi në alternativën që unë sugjeroj. Nuk dua të spekuloj ndryshe. Unë vetëm shtoj se është shumë e rëndësishme që të kemi një qasje plotësisht serioze që Kosova të njihet, pa përdorur ndarjen. Nuk duhet të ketë iluzione në lidhje me “një proces” që nuk parashikon arritjen e këtij qëllimi. Në fund të fundit, Serbia dhe Kosova duhet të njohin njëra-tjetrën. Vizioni im është ta arrij këtë - dhe duke vepruar kështu, të mbroj interesat e përhershme të Serbisë në Kosovë, si dhe të zhbllokoj Kosovën që të jetë një aktore e plotë në sistemin ndërkombëtar.

Bota sot: Si i komentoni arrestimet e para nga Gjykata Speciale. Drejtuesit e veteranëve dyshohen për rrjedhje të dosjeve në lidhje me këtë Gjykatë. Priten arrestime të reja. A mund të shkaktojnë këto arrestime destabilizimin e situatës së sigurisë në Kosovë?

Joseph: Unë kam një përgjigje shumë të drejtpërdrejtë për këtë pyetje. Vlen për Kosovën, Serbinë dhe Bosnjën. Të gjithë ata që kanë kryer krime lufte dhe krime të lidhura me to, duhet të përgjigjen për to, pa marrë parasysh se kush ishin viktimat dhe kush ishin autorët. Ata që përpiqen të minojnë punën e Prokurorit dhe Dhomave të Specializuara, përmes frikësimit të dëshmitarëve ose mjeteve të tjera, gjithashtu duhet të përgjigjen. Në kontrast të plotë me pyetjen tuaj, nuk janë arrestimet ato që shkaktojnë destabilizimin - janë përpjekjet për të minuar punën e gjykatës së Hagës. Kosovarët duhet ta kuptojnë që pajtueshmëria me gjykatën nuk është turp apo njollë për Kosovën; përkundrazi, është një shenjë e pjekurisë demokratike. Ne i respektojmë vendet që përballen me të kaluarën e tyre dhe nuk përpiqen ta fshehin ose ta mohojnë. Më lejoni të shtoj se ky parim zbatohet në të gjithë rajonin. Serbia më në fund duhet të japë drejtësi për tre vëllezërit Bytyçi, për shembull. Nuk ka më ngecje.

Bota sot: Koalicioni qeverisës në Kosovë po tregon jo stabilitet, pasi nuk kanë pajtueshmëri për shumë çështje, si dialogu dhe posti i presidentit. Mendoni se zgjedhjet nacionale janë afër?

Joseph: Unë nuk do të bëj parashikime. Në çdo rast, fokusi ynë është në zgjedhjet për postin e Presidentit në vendin tonë.

commentFirst article
Sot mund të lexoni Shfletoni kopertinat