Tejet i vogël që t’ia dijë kuptimin fjalës që shqipton. E do të thotë: shok(i)u. E shkurton, e zvogëlon këtë fjalë për t’ia përshtatur madhësisë miniaturale të trupit të vet.
Çoki im, kështu e thërret një mik, që është “moshatar” i tij, hiç më i moçëm se ai, pos për nja gjashtë dhjetëvjetësha.
Garant!
Sado që rrëfimi është i hidhur në brendinë e tij të hidhur, ka një subjekt me histori të çiltër, por edhe të rrastë jetësore. Shumë herë më të vëllimshme e më tragjike sesa mund të bartin supet e tij të pafuqishme, kur janë sa grima, me pak tejkalim, mund të thuhet, mikro-optike.
Dy histori nguten që, përnjëherësh, të hyjnë në kallëzim.
E para qet krye para së dytës, ngase është më e re.
“Transmetohet” e riprodhohet tamam ashtu siç ka ndodhur, realisht, në paketim origjinal, pa iu shtuar as pa iu munguar asgjë:
“... derisa rrinim e gjerbnim nga një kafe-makiato (me assugrin gold, aman, se na mbyti diabeti!) të mëngjesit, në njërën nga kafet më të frekuentuara të qytetit, tretur pas temash që i shoshitim çdo ditë, kur, për ditë e më shumë, zhytemi në llumin e tyre të dendur, tavolinës sonë i afrohet silueta e një krijese aq të vogël, sa të mos e vëresh fare, kur koka s’i dilte mbi lartësinë e tavolinës. Biseda jonë, e nxituar e me ritme të shpejta e gjeste të ashpra, atë krijesë të imët, sikur e bënte si të padukshme. Si nëpër ëndërr dëgjoj refrenin, shpesh të përsëritur: ik, shmangu tani, lërna rehat!
Hiç më shumë nuk regjistrova në diskun e rradakes së stërmbushur me probleme jetësore. Miku im, ishte paksa më i pakujdesshëm, më i egër se zakonisht ndaj dorës së shtrirë… Vetëm atëherë kur m’u afrua ngat silueta e brishtë e tij, duke bërë me dorë nga unë, shqiptoi fjalë plot inat e mllef ndaj vrazhdësisë së bashkëbiseduesit tim: “ky çoki (lexo: shoku!) ka pale në xhep!” – dhe doçkën e vogël sa grima, si pa gishtërinj ta kishte, e palosi për xhepin e setrës sime të kadifenjtë. Sikur të më shkoqte kllapie gjumi të rëndë një lajm i mirë, përnjëherësh u kthjellova dhe para vetes pashë një qenie të imët hyjnore, si të kish pikur nga pala e shtatë e qiellit të paanë.
- Po, axha ka “pale!” sa të duash! - i thashë dhe, me nxitim e zjarrmi, lëshova dorën në thellësinë e errët të xhepit të shterur dhe, që andej, e ktheva me ca centë të imët, destinuar për një bukë, a nja dy gazeta të ditës.
Vogëlushi, a hija e tij e tejdukshme, bashkë me lekët e imët mbyllur në grushtin e vogël, u shmang duke më falur një përshëndetje të bardhë miqësore.
Me doçkën e ngritur në ajër, u zhduk si të ish hije fantazme, në pikë dite me diell. Ditë vere që sa nusërohej e bëhej vjeshtë…
Tjetër nuk di. Asgjë nuk mbaj mend.
Ç’u bë, nga vajti, nga humbi, nga treti.
Njëmend, ç’u bë me të, o Zot!?
E përpiu toka.
E gëlltitën avujt e ditës së nxehtë të vjeshtës së parë.
U shndërrua në zogth krahëlehtë.
Fluturoi!
*
Një ditë, tek këpusja shtegun e shëtitjes së përditshme mëngjesore, një zë i ëmbël, si një cicërimë kanarine, sikur me hyri për nënxhaketë, m’u ngjit trupit për të m’u ndalur në guacën e veshit..
- Hej, çoki im, çoki!
Ai zë i çiltër, melodik, sa hyjnor, o Zot! – nuk vinte nga larg. Për cepin e setrës me ishte kacavarur, po kush tjetër pos Çoki-t tim që, për pak, sa nuk e kisha harruar e shlyer kujtese.
Tani sikur nis rrugën një miqësi e paprerë dhe, kjo, lirisht mund të thuhet, është gjysma e dytë e rrëfimit.
Tashmë kur jemi çokë (shokë) në kuptimin fisnik të fjalës.
*
Si fidan i brishtë mbjellë aty, midis lisave shtatgjatë të avenysë, që, një ditë të afërt, do të bëhet edhe më e bukur sesa është, veçse të shmanget perdja e llamarintë dhe të kallëzojë shtatin e lartë katedralja në ndërtim, Çoki ngjan edhe më i imët sesa është vërtet.
Ka zënë atë pikë strategjike, pas hamendjes dhe besimit të atyre që e kanë hak rritën dhe ekzistencën e tij, si pjesëtarë të familjes së tyre, se: përballë një tempulli fetar, në ndërtim e sipër, zemrat e kalimtarëve do të jenë më të buta, e duart më të lira!
Cila është familja e Çokit?
Çoki nuk ka familje. Ose e gjithë bota është familje e tij.
Nuk është as i falur, as i gjetur rastësisht.
Është zog shtegtar pa fole, as pa strehë. Shtrojë ka tokën e dheut të Kosovës, mbulojë qiellin e paanë të gjithësisë. Nuk ka as babë, as nënë. Ose i ka që dy bashkë, kur ndoshta matanë lisave shtathedhur të avenysë, me shikim të fshehur ndjekin çapkënllëqet e tij. Kurrë nuk i afrohen, sa për t’ia shpupurishur flokët e shpeshtë e kaçurrel, së paku.
Kur miqësia me Çokin zuri të rritej, të lëshonte shtat, kur racionet e kafjallit a të drekës nuk mungonin, kur bashkë kthenim edhe në shitore këpucësh e veshmbathjesh të tjera, një mesogrua u shkoq nga lukuni fëmijësh barkzbrazur e symëdhenj, në lakmi të përhershme, grumbull në livadh para Filologjikut, si për të larë një borxh ndaj meje. Shkurt e më zë të shterur, me tha: Eduard e ka emrin. E thërrasim Edi. Është katër vjeç. Nuk është zog imi. Është pjesëtar i tufës sime. E dua, shumë e dua. Nuk e ndaj prej fëmijëve që i kam lindur. Edhe fëmijët e mi e duan shumë. Beniamin e kemi. Do ta shkollojmë, sa të bëhet shtatëvjeçar, është i zgjuar, do të jetë më i miri i shokëve në shkollë.
E si të mos e duan, - i flas vetes në heshtje të thellë intime, kur është aq i bukur, krijesë lozonjare, bonbone..., ta pish të tërin me gotë uji, si sherbet! Me ata sy të zinj zjarr e të lëvizshëm minuku.
Sytë, gati të rrëmbushur lotësh, përnjëherë i lëshoj andej nga katedralja në ndërtim, ku është sektori ose territori i përkohshëm i punës së Edit!
Nuk guxoj t’i bëj shenjë me dorë, as t’i lëshoj zë Çoki-t tim të dashur, tani kur emrin ia di në të dy motërzimet: Eduard dhe Edi.
Më duket emër i madh për atë cep trotuari që zë.
Nuk guxoj ta thërras me zë të lartë, ngase, jam i bindur, do të merrte vrapin të këpuste trup rrugën me shumë automjete në fugim. Do t’ia këpusnin vrapin!
Pamëshirshëm do të ndrydhnin Çokun, qenushin e dashur, mikun, çokin tim Eduard. Edi... Lulin e Vocërr, të ditëve më të reja të shekullit të njëzetenjëtë!
(Ati ynë, bukën tonë të përditshme, falna sot!).
- Hej, Edi, Eduard ... i flas vetes, a bisedoj me hyjnitë e qiellit...
Martini, jo vetëm që e shënoi pikë për pikë, por fitohet përshtypja se e përpiu të terin, si një medikament qetësues, këtë rrëfim rasti, kur nuk diti, si ta pagëzonte atë ndryshe!
