Vepra: RRNO VETËM PËR ME TREGUE (I,II,III),Botime Françeskane , Shkodër , 2015 ,e At Zef Pllumit , është një vepër monumentale , tejet e çmueshme , me vlera shumështresore , është letërsi dokumentare ku përshkruhet e keqja e shkaktuar nga komunizmi në Shqipëri.Vepra në fjalë , të cilën sapo e rilexova edhe njëherë këto ditë sa po qëndroj në Durrës , përshkruan jo vetëm vuajtjen e At Zef Pllumit , kalvarin e Kishës Katolike , mundimet e françeskanëve por edhe të krejt popullit shqiptar(I,fq.3).Gjatë leximit të kësaj vepre , ne "bajmë nji udhtin mbrenda vuejtjes , mashtrimit , torturave çnjerzore, vrasjeve , vorfnisë , të keqes , andrrave , kujtimeve të këputuna përgjysë , veprave kulturore të mbetuna në kujtesë , vrasjes së breznive , deformimeve të së vërtetës dhe vuajtjes së të pafajshmve"(I ,fq.5).
Tek:PAK FJALË PËR LEXUESIN RRETH KUJTIMEVE TË PATER ZEF PLLUMIT , Këshilli drejtues i Botimeve Françeskane,shkruan, ndër të tjera, edhe këtë,citojmë "Në Rrno për me tregue gjindet historia e jonë.Histori e dhimbshme , mashtrimi, rrenash , vuajthesh , lodhjeje , torturash , internimesh , vorfnie e vrasjesh.Fëmijë të pafajshëm që desin nëpër kampe , familje që shkatrrohen , punët e randa nëpër kneta,biruca të vogla burgu në të cilat shtiheshin njerzit tue jetue në nji gjendje ma të keqe e të mjerueshme se sa kafshët , uri e madhe , kampe të panumërta dhe burgje të tmerrshme që i ngjasonin atyne të ndërtueme prej nazistëve , e të tjera episode si këto ngjallin në shpirtin e kexuesit pvetje të shumta.Pse u veprue kështu me këtë popull?Komunustat na premtuen lirinë por në vend të saj sollen vuajtje , mjerim e robni dhe vepra e P.Zef Pllumit asht dëshmi e këtij mashtrimi"(I , fq.4-5).
Kështu ,siç e ka vënë re edhe S.Hamiti vepra e At Zef Pllumit frymëzon për lexime të reja , të përsëritura , dhe si e tillë ajo do duhej ,për shkak të vlerave shumëdimensionale, të zinte vend në bibliotekat tona , në tekstet shkollore e universitare.Më këtë vepër At Zef Pllumi është dëshmuar kundër diktaturës komuniste në Shqipëri , të cilën disa herë e ka nominuar edhe si tirani.Kundërshtimi i këtij sistemi ,sipas një vlerësimi të S.Hamitit në një broshurë("fletushkë") për P.Zef Pllumin, është bërë:
a)në trajtë të Rezistencës së kujtesës
b) në trajtë të Qëndresës në burg e llogore...Kështu ai ,At Z.Pllumi , iu ka kundërvënë projektimit të harresës me kujtesën...Kjo kujtesë , sipas vlerësimit të S.Hamitit , u bë mbrojtje për të ruajtur paprishjen e vet shpirtërore në të gjitha sprovat.Në këtë mënyrë autori rrëfimtar, At Zef Pllumi, përnes veprës në fjalë ka arritur ta ridimensionojë kujtesën , ta institucionalizojë tolerancën e besimin, ushtrimin shpirtëror të individit, ngritjen e paraqitjen e kujtesës kulturore të shkëputur përdhunshëm...
Pse dhe si erdhi titulli:RRNO VETËM ME TREGUE?
Në lidhje me këtë autori shkruan, citojmë:"Superiori At Marin Sirdani më thirri në odë të vet për dy fjalë.Ndigjo , more djalë ,-më tha,-un e çmoj vendosmëninë tande , por çdo gja ka masë: shka del jashtë mase asht budallëk.E kupton?Ti ke ardhë këtu në kohën ma t 'keqe që ka pasë Katolicizmi ndonjëherë e sidomos na.Kthehu në katund , aty ku ishe , struku , mos fol ,as mos i beso as këmishës sate.Na kemi nevojë për ty që të jetojsh e jo me dekë .Na pleqtë edhe në ardhtë puna me dekë, e kemi kositë livadhin , por ju të rijt duhet të jetoni.Zoti asht i Madh.I kjoshim falë atij të lumit që ka krijue vdekjen...Kurrgja në mos kjosh i zoti me ba , rrno vetëm me tregue.A e kupton shka due me t 'thanë ?...."(I,fq.315-316).
Ky libër kujtimesh i At Zef Pllumit ,edhe sipas Dr.Aurel Plasarit (NËN KËMISHËN E HEKURT TË KUJTIMEVE ,I ,fq.7-12), sikunder bën thirrje që të vërtetat të mos harrohen , që historia të mos deformohet por të kuptohet e shpjegohet ,është edhe kontribut në luftën e një populli për demokracinë.
Me kryeveprën e tij:RRNO VETËM PËR ME TREGUE ,At Zef Pllumi, ka treguar dhe përshkruar jetën si dëshmi me pamje të ferrit, dëshmi e tij shkrimore e reales.
