Drejtoresha e Fondit për të Drejtën Humanitare në Beograd, Natasha Kandiq ka folur për mundësinë që Kosova po e shqyrton për të paditur Serbinë për gjenocid në Kosovë.
Ajo nuk e konteston që Kosova ishte skenë e krimeve të tmerrshme në 1998 dhe 1999, por ajo beson se padia e Kosovës për gjenocid nuk është rruga që të çon në drejtimin e duhur dhe pajtimin përfundimtar në rajon.
"I gjithë viti i kaluar u shënua nga disa iniciativa të reja politike, veçanërisht para arrestimit të Presidentit të Kosovës dhe ish-komandantëve të tjerë të UÇK-së. U tha që duhet të formohej një gjykatë për të gjykuar Serbinë për krime. Kishte shumë iniciativa politike që tregonin se kishte disa të dhëna ose njohuri të reja, megjithëse nuk ishte shumë e qartë. Më kujtohet 8 Marsi i këtij viti, kur u prezantua raporti i dy organizatave për nevojën e krijimit të një komisioni kombëtar për të vërtetën dhe pajtimin. Me atë rast, unë reagova dhe thashë që komisioni kombëtar mund të kishte kuptim vetëm nëse do të merrej me problemet në Kosovë - jo-interesi i serbëve, pjesëmarrja intensive politike e një numri të vogël të serbëve, ose ndikimi politik mbi ata serbë nga Beogradi”, thotë Kandiq, shkruajnë mediat serbe, transmeton gazeta “Bota sot”.
Sipas saj, iniciativa për të formuar një komision të kujton Serbinë, kur Vojislav Koshtunica ishte president, "i cili, në vend që të angazhohej në gjyqe para gjykatës së Hagës dhe të angazhohej për dorëzimin e të paditurve, ngriti me ngut një komision të së vërtetës dhe pajtimit "nuk ka funksionuar dhe as nuk ka pranuar shoqërinë civile".
Ai komision përfundoi mandatin e tij pas një viti, pa asnjë fjalë të shkruar, thotë Kandiq.
"Nuk ka bazë të mjaftueshme për ta menduar atë si një ide që ka një infrastrukturë të fortë provash pas saj, si diçka që do të paraqitet para gjykatës dhe do të sjellë disa rezultate. Përvoja me Bosnjë dhe Hercegovinën dhe Kroacinë tregon se është e nevojshme të kesh prova para gjykatës, dhe ato nuk do të mblidhen nga gjykata”, thotë Kandiq.
Ajo nënvizoi se Kosova vështirë se mund të dalë me prova të gjenocidit, duke kujtuar se "nuk kishte asnjë provë të qëllimit gjenocid në asnjë nga rastet e zhvilluara deri më tani".
"Gjykata e Hagës ka dënuar disa gjeneralë serbë. Por nëse do të kishte pasur qëllim gjenocid në veprimet e atyre të dënuarve, gjykata e Hagës do ta kishte vendosur atë. Disa aktakuza fillestare ekzistuese do të ishin ndryshuar dhe ata do të akuzoheshin për gjenocid, si ndodhi në shembuj. nga BiH, me Ratko Mlladiç dhe disa të tjerë, ku qëllimet gjenocidale u vendosën në zonën e Prijedor, Foca, Sanski Most… Sidoqoftë, në rastin e Kosovës, asnjë vendim dhe vendim i vetëm nuk deklaroi se atje ishte dëshmi e qëllimit gjenocid. janë fakte gjyqësore”, pretendon ajo.
Ai gjithashtu thotë se Kosova, para se të fillojë një proces gjyqësor kundër Serbisë, duhet t’i kushtojë vëmendje temave që tani janë të “mbyllura” në Kosovë, dhe që kanë të bëjnë me veprimet e UÇK-së.
"Dhoma e Specializuar e Kosovës deri më tani ka përmendur më së shumti raste të krimeve kundër shqiptarëve - disidentë politikë dhe njerëz të zakonshëm që kishin lidhje me serbët ose ishin të punësuar në kompani ose ndërmarrje të drejtuara nga serbët. Ai ishte i rëndësishëm në burgjet e Kosovës në 1998 dhe 1999. Çfarë mund të konkludohet nga aktakuza e Prokurorisë së Specializuar të Kosovës, ajo që do të kontribuojë më shumë në sundimin e ligjit është shënjestrimi i asaj që ndodhi brenda Kosovës tek anëtarët e të njëjtit bashkësi etnike, dhe vetëm atëherë kjo temë është bllokuar plotësisht, sepse në Kosovë, në në krye të disa organizatave me fuqinë më të lartë, ka akoma ata që i përkisnin stafit komandues të UÇK-së. Unë nuk flas për njerëz të zakonshëm, por për një rreth të vogël ish-komandantësh shumë të fuqishëm të UÇK-së. ", deklaron Kandiq.
Pranimi i përgjegjësisë dhe ndjekja penale e krimeve të luftës është një nga parakushtet për normalizimin e marrëdhënieve midis Kosovës dhe Serbisë, pretendon Kandiq, për të cilin "ka shumë nevojë".
"Nëse ata dënohen para gjykatës, nuk është e njëjta gjë kur dikush që mori një pushkë dhe qëlloi në luftë u dënua dhe më pas u kthye në jetën normale. Haga në të vërtetë donte të thoshte që institucionet, policia dhe ushtria ishin të përfshirë në krimet në Kosovë. Nga kjo duhet të nxjerrim përfundimin e nevojshëm për të ardhmen, se Serbia flet për përgjegjësinë e saj, por me kalimin e kohës, ne kemi gjithnjë e më shumë lavdërime për gjeneralët e ushtrisë dhe policisë që ishin në Kosovë, dhe më pak dhe më pak flasim se si përgjegjës për krimet në Kosovë, se ata duhet të ndiqen penalisht dhe se Serbia duhet të jetë ajo në ballë të përpjekjes së vazhdueshme për të normalizuar marrëdhëniet me Kosovën”, pretendon Kandiq.
"Pas Millosheviçit, Serbia duhej të kishte një strategji të re. Në Serbi, tani ka një marrëveshje të plotë për të gjitha që nuk ka njohje të Kosovës. Sinqerisht, Aleksandër Vuçiq, në raport me të tjerët, bëri disa hapa përpara, por kur dukej se gjeti një model me përfaqësuesit e Kosovës në lidhje me zgjidhjen e problemit, situata filloi të përkeqësohej, kështu që tani në çdo fjali tjetër ai thotë se ai nuk do të Kosova do të njihet, ndërsa bashkësia ndërkombëtare vazhdimisht po thotë se normalizimi i marrëdhënieve duhet të përfundojë me njohje të ndërsjellë", tha ajo.
"Unë mendoj se është shumë më mirë të gjesh një mënyrë për të intensifikuar historitë dhe presionin ndaj Serbisë. Tani Serbia ka negociata në lidhje me Kapitullin 23, dhe kjo është një punë gjatë së cilës Komisioni Evropian dhe organet e tjera të BE mund të ndikohen në mënyrë që të bëjnë presion më edhe pse Tribunali i Hagës ka lënë një trashëgimi të madhe, fakte dhe prova mbi përgjegjësinë e komandantëve të lartë dhe të mesëm të policisë dhe ushtrisë serbe, Serbia ka ndaluar përpunimin e krimeve të ndryshme duke mbyllur Tribunalin. ai nuk po gjykon", deklaron Kandiq dhe shton se asnjë aktakuzë nuk është ngritur në Serbi për dy ose tre vjet për krime kundër civilëve shqiptarë në Kosovë.
Ndërsa presioni mbi Serbinë që, nëse nuk ndjek penalisht për krime, ajo nuk do të përparojë në integrimin evropian, ose se nuk do të marrë ndihmë financiare ndërkombëtare, ka kuptim, pretendon Kandiq, nuk ka mbledhje të një ekipi ekspertësh ndërkombëtarë për të ngritur një proces gjyqësor.
"Kosovës i duhen shumë para për këtë dhe gjithsesi është e dobët. Mund të paraqitet dikush si Jeffrey Nice (ish-prokurori i Hagës), i cili me bindje i bindi politikanët boshnjakë të paraqisnin një revizion të padisë kundër Serbisë bazuar në fakte të reja. Ata do të mendojnë se ata duhet të përpiqen të mbledhin prova, të paraqesin një proces gjyqësor dhe në fund të fundit të mos mbajnë asnjë përgjegjësi për ndonjë dështim. Nëse Tribunali nuk ka gjetur prova, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, e cila në fakt nuk i kërkon ato, nuk ka gjasa të jetë në gjendje ta bëjë këtë”, përfundon Kandiq.
