Kontrolli që mund të ketë në ëndrrat e dikujt për të jetuar atë që nuk mund të jetë në jetën e vërtetë të një personi, është një ide shumë joshëse. Disa njerëz, të ashtuquajturat ëndërrimtarë të qartë, mund ta bëjnë këtë. Studiuesit e Institutit Max Planck për Zhvillim Njerëzor në Berlin dhe Institutit Max Planck për Psikiatri në Mynih kanë zbuluar se zona e trurit që lejon vetë-reflektimin është më e lartë në ëndërrimtarët e qartë. Kështu, ëndërrimtarët e qartë ka të ngjarë të kenë më shumë vetë-reflektim kur janë zgjuar.
Ëndërrimtarët e qartë janë të vetëdijshëm për këtë kur ëndërrojnë. Ndonjëherë, ata madje luajnë një rol aktiv në ëndrrat e tyre. Megjithatë, shumica e tyre kanë një përvojë të tillë vetëm disa herë në vit dhe vetëm disa pothuajse çdo natë. Në forume diskutimesh në internet dhe blogera të ndryshme ka shumë udhëzime dhe këshilla për ëndrrat e vetëdijshme. Ndoshta, ajo është e lidhur ngushtë me aftësinë njerëzore të vetë-reflektimit, d.m.th të ashtuquajturin metacognition.
Neuroshkencëtarët në Institutin Max Planck për Zhvillim Njerëzor dhe Institutin për Psikiatri Max Planck krahasuan strukturën e trurit të ëndërrimtarëve dhe pjesëmarrësve të tjerë që kurrë ose vetëm rrallëherë nuk kishin ëndrra të vetëdijshme. Gjetjet treguan se korteksi i përparmë frontal, zona e trurit që kontrollon proceset njohëse të vetëdijshme dhe luan një rol të rëndësishëm në aftësinë e vetë-reflektimit, është më i madh në ëndërrimtarët e qartë.
Dallimet në fushën e korteksit parafrikal anterior midis ëndërrimtarëve të qartë dhe jo të qartë tregojnë se ëndrra e ndërgjegjshme dhe shndërrimi/ metamorfoza janë vërtetë të lidhura ngushtë. Kjo teori mbështetet nga skanimet e tomografisë së trurit të kryera kur pjesëmarrësit po merrnin teste metakognitive gjatë kohës që ishin zgjuar. Skanimet CT treguan se aktiviteti cerebral në korteksin parakontral ishte më i lartë në ëndërrimtarët e qartë. Elisa Filevich, studiuese postdoktorale në Qendrën për Psikologji në Institutin Max Planck për Zhvillimin Njerëzor, tha: “Rezultatet tona tregojnë se vetë-reflektimi në jetën e përditshme është më i theksuar tek njerëzit që mund të kontrollojnë lehtësisht ëndrrat e tyre”.
Studiuesit gjithashtu duan të dinë nëse aftësitë metakognitive mund të mësohen. Në një studim vijues, ata synojnë të trajnojnë vullnetarë në ëndërr të vetëdijshëm për të parë nëse kjo përmirëson aftësinë e tyre për të reflektuar…
