Shumë ekonomistë kanë arritur në mendimin se ndërprerjet e shkaktuara nga coronavirusi do të shkaktojnë një recesion global.
Sipas një shkrimi të Al Jazeera, e shumë ekonomistë po paralajmërojnë një recesion në Shtetet e Bashkuara, Evropë dhe globalisht – pasi masat e kontrollit të coronavirusit i ndalojnë sektorët e tërë të ekonomisë në botë.
Madje, shumë e kanë krahasuar gjithashtu shpejtësinë dhe ashpërsinë e ngadalësimit të shkaktuar nga coronavirusi me Depresionin e Madh që filloi në 1929.
Por a po shohim një recesion? Apo një depresion? Dhe cili është saktësisht ndryshimi?
Çfarë është recesioni?
Një recesion është përcaktuar tradicionalisht si dy tremujorë radhazi ose gjashtë muaj të drejtpërdrejtë të rritjes negative ekonomike.
Në SHBA, megjithëkëtë, Byroja Kombëtare e Kërkimeve Ekonomike (NBER) përcakton një recesion si “një rënie të konsiderueshme të aktivitetit ekonomik të përhapur në ekonomi, duke zgjatur më shumë se disa muaj, normalisht i dukshëm në BPV, si të ardhura reale, punësim, prodhim industrial dhe shitjet me pakicë me shumicë”.
Sa kohë mund të zgjasin recesionet?
Varet. Sipas përcaktimit të NBER, një recesion nuk duhet patjetër të zgjasë minimumi 6 muaj. Dhe disa rënie të shpejta vazhdojnë për më shumë se një vit.
Për shembull, Recesioni i Madh në SHBA filloi në dhjetor 2007 dhe zgjati deri në qershor 2009. Kjo është 18 muaj në total.
Nigeria ra në recesionin e saj të parë në një gjeneratë në fillim të vitit 2016 dhe nuk doli prej tij deri në tremujorin e dytë të vitit 2017.
Çfarë e bëri recesionin “të madh”?
Recesioni “i Madh” e fitoi atë nofkë sepse ishte kriza më e keqe që ekonomia amerikane kishte përjetuar që nga Depresioni i Madh i vitit 1929.
Emri gjithashtu doli të jetë i përshtatshëm sepse ishte “zgjatja më e gjatë” e 17 recesioneve që SHBA ka përjetuar deri më sot.
Çfarë është një depresion, pra?
Nuk ka një përcaktim të caktuar për një “depresion”, por kur një vend është përballur me një rënie ekonomike të zgjatur që matet në vite, e jo në tremujorë – atëherë mund të jeni mjaft i sigurt se po përjeton një depresion.
Depresioni i Madh, për shembull, filloi në 1929 dhe zgjati deri më 1939.
A mundet që pandemia e coronavirusit të shkaktojë një recesion?
Shumica e ekonomistëve kanë arritur në atë pikëpamje.
Javën e kaluar, Fondi Monetar Ndërkombëtar tha se sheh rritje globale negative këtë vit, dhe paralajmëroi se po përballemi “një recesion të paktën po aq të keq sa gjatë krizës financiare globale ose më keq”.
Shumë ekonomistë të Wall Street gjithashtu shohin një recesion në letra.
Goldman Sachs mendon se prodhimi ekonomik i SHBA-së mund të ketë një zbritje kulmore prej 24 për qind nga prilli deri në qershor në krahasim me një vit më parë, dhe se shkalla e papunësisë mund të arrijë në nëntë për qind në muajt në vazhdim.
Capital Economics sheh rritjen e ekonomisë në tremujorin e dytë të SHBA-së duke rënë 40 për qind nga një vit më parë dhe papunësia në 12 për qind.
Kjo po tingëllon e frikshme – a mund të shkojmë drejt një depresioni?
Askush nuk mund të thotë me siguri se çfarë na sjellë e ardhmja.
Disa ekonomistë mendojnë se aktiviteti ekonomik në të vërtetë mund të rritet në gjysmën e dytë të këtij viti, në varësi të paketave stimuluese të qeverisë, se kur coronavirusi arrin kulmin dhe faktorë të tjerë.
Por, çfarë mendojnë veteranët nga kriza financiare e vitit 2008?
Ekonomisti Nouriel Roubini, i cili paralajmëroi për krizën financiare të vitit 2008 qysh në vitin 2006, mendon se një reagim i shpejtë më vonë këtë vit nuk ka gjasa.
Në një shkrim për Project Syndicate, Roubini – me emrin “Dr Doom” – argumentoi se përgjigjet e shëndetit publik në ekonomitë e përparuara nuk patën reagime të duhura nga ato që nevojiten për të përmbajtur pandeminë, dhe se paketat fiskale nuk janë “as të mëdha dhe as të shpejta sa duhet për të krijuar kushtet për një rikuperim në kohë”.
Për këto arsye, thotë ai, “rreziku i një Depresioni të ri të Madh, më i keq se ai origjinal – një Depresion më i Madh – po rritet dita-ditës”.
Nga ana tjetër, ish-udhëheqësi i Rezervës Federale, Ben Bernanke, i cili drejtoi ekonominë e SHBA-së përmes krizës financiare të vitit 2008, i tha rrjetit të lajmeve të biznesit CNBC se tronditja aktuale që ekonomia amerikane po përjeton nga coronavirusi është “shumë më afër një stuhie dëbore të madhe ose një katastrofe natyrore se sa është për një depresion klasik të viteve 1930 “.
