Në Karabak po shfaqet një luftë për dominim

Opinione

Në Karabak po shfaqet një luftë për dominim

Nga: Sherif Ramabaja Më: 18 tetor 2020 Në ora: 20:41
Sherif Ramabaja

Situata në Karabak kërcënon të përshkallëzohet. Fuqitë rajonale, por edhe Izraeli, mund të përfshihen në konflikt. Në pokerin për të dominuar, nuk kemi të bëjmë vetëm me epërsinë në Kaukaz, por edhe me naftën.

Ndërsa konflikti midis Armenisë dhe Azerbajxhanit vazhdon të përshkallëzohet, luftimet për rajonin e Karabakut po ndiqen nga afër në Lindjen e Mesme. Për shekuj me radhë, shumë popuj atje, në Kaukaz kanë jetuar së bashku, jo vetëm për shkak të bashkësive të mëdha të diasporës të të dy kryengritjeve. Zona është me interes gjeostrategjik për shtetet e Lindjes së Afërt për shkak të përpjekjeve hegjemoniste të Iranit, i cili kufizohet me të dyja palët ndërluftuese. Në mënyrë që të mbrojë veten nga kërcënimet bërthamore të Teheranit, Izraeli mban marrëdhënie të shkëlqyera ushtarake me Azerbajxhanin. Meqenëse Rusia dhe veçanërisht Turqia gjithashtu luajnë një rol të mundshëm në konflikt, kërcënon një luftë për dominim.

"Furnizimi me armë nga ana izraelite për Azerbajxhanin, na bëri të zemëruar," ankohet Keren Gasparijan, një gazetare televizive nga Jeruzalemi. Ajo është një nga 10,000 armenët në shtetin hebre që kanë jetuar në vend për breza të tërë. Pjesa më e madhe e familjes së saj ishte midis 1.5 milion viktimave të gjenocidit turk, në fund të Luftës së Parë Botërore. Shumë pak prej tyre kishin arritur të ikën në Jeruzalem, ku ishin vendosur në lagjen armene të qytetit të vjetër.

"Sigurisht që ne i njohim vlerat strategjike të marrëdhënieve të Izraelit me Azerbajxhanin," tha ajo. "Në konfliktin aktual, ne do të kishim pritur pak më shumë solidaritet, ndjeshmëri për historinë armene dhe më pak shitje armësh për Azerbajxhanin." Kohët e fundit, disa aeroplanë mallrash me armatime, fluturuan nga fusha ajrore ushtarake Ovda në jug të Izraelit për në Baku. Si pasojë, ambasada armene që ishte hapur kohët e fundit në Tel Aviv u mbyll përsëri dhe ambasadori i saj u tërhoq përsëri.

Izraeli ka nevojë për naftën dhe gazin nga Azerbajxhani

Rajoni i diskutueshëm i Nago-Karabakut i përket Azerbajxhanit, por ka një shumicë kryesisht armene. Pas rënies së Bashkimit Sovjetik dhe luftës së gjatë të pavarësisë të separatistëve, armenët shpallën Republikën në 1991. Kjo lëvizje e njëanshme, e cila nuk u njoh ndërkombëtarisht - madje as nga Armenia - shkaktoi luftime të përhapura që u vranë dhjetëra mijëra njerëz dhe zhvendosën mijëra të tjerë nga të dy palët. Ka pasur një armëpushim të brishtë që nga mesi i viteve 1990. Përplasjet fatale përsëriten në çdo disa vjet.

“Izraeli ka marrëdhënie të rëndësishme me të dy kombet", thotë Ran Gilboa, një ish-pilot luftarak nga Forcat Ajrore Izraelite. "Ne kemi interesa të përbashkëta gjeostrategjikë me Azerbajxhanin, jo vetëm për shkak të kërcënimit iranian. Ata janë gjithashtu për ne, furnizues të rëndësishëm të gazit dhe naftës.”

Vendi i Azerëve - një popull turk shiit - krijoi marrëdhënie me shtetin hebre në 1991 pas pavarësisë së tij nga BRSS. Kur Turqia u distancua gjithnjë e më shumë nga Izraeli, mbi një dekadë më parë dhe toni i Presidentit Rexhep Tajip Erdogan u bë gjithnjë e më armiqësor, Baku dhe Jeruzalemi u afruan. Të dy vendet formuan një aleancë strategjike që u përqendrua kryesisht në mbrojtjen e tyre reciproke nga Irani.

Turqia ka interesat e veta në Azerbajxhan

"Marrëdhëniet shkojnë më thellë", shpjegon Gilboa. "Pasi kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu bëri një marrëveshje armësh me Presidentin e Azerbajxhanit Ilham Aliyev në 2016, po ashtu një marrëveshje u nënshkrua në të njëjtën kohë, që avionët izraelitë mund të përdorin aeroportet e Azerbajxhanit, nga ku mund të sulmojnë objektet bërthamore iraniane në rast lufte." Shërbimi i inteligjencës së huaj izraelite Mossad gjithashtu thuhet se ka një stacion atje që shërben si, sy dhe vesh për të monitoruar Iranin.

“Konflikti në Kaukaz është shumë më kompleks për shkak të interesave të rivalëve gjeopolitikë - të tillë si Irani dhe Turqia - në hegjemoninë rajonale përpara Rusisë," thotë Gallia Lindenstrauss, një ekspert në Lindjen e Mesme dhe Azinë Qendrore në Institutin e Studimeve të Sigurisë Kombëtare në Tel Aviv. "Turqit, të cilët ndajnë një marrëdhënie kulturore dhe gjuhësore me Azerianët, duan ta përdorin këtë krizë për të përdorur dronë, për të demonstruar epërsinë e tyre mbi teknologjinë izraelite. Në këtë mënyrë, ata po përpiqen të shkatërrojnë partneritetin ushtarak midis Bakus dhe Jeruzalemit.”

Sipas Lindenstrauss, Erdogan ka në plan, të hapë një front të ri të ekspansionizmit turk. "Me angazhimin e tij për të mbështetur Azerbajxhanin, ai po zgjeron ndikimin e tij të pamëshirshëm, të kontrollit të naftës dhe po ndjek një politikë të jashtme agresive për të siguruar energji për Turqinë me çmime të përballueshme." Ajo e sheh marrëveshjen izraelite të paqes me Bahreinin dhe Emiratet e Bashkuara Arabe si një pikë kthese. "Si rezultat, Izraeli nuk është më i varur vetëm nga nafta Azerbajxhanase, po ka shumë të ngjarë të vendosë baza ajrore në të dy vendet e Gjirit."

“Rusia nuk ka interes në zgjidhjen e konfliktit”

Qeveria armene akuzoi kohët e fundit Ankaranë, jo vetëm për furnizimin e Azerbajxhanit me armë dhe këshilltarë ushtarakë, por edhe për vendosjen e 4,000 mercenarëve sirianë në rajon. "Turqia dëshiron të rrisë shitjet e saj të armëve dhe tani po e shfrytëzon rastin," tha Lindenstrauss.

Ndërkohë, Armenia e krishterë mbështetet nga superfuqia rajonale Irani. Shteti Shiit, i ashtuquajtur shteti i zotit, një e treta e popullsisë të së cilit ka rrënjë Azerie - përfshirë "Udhëheqësin e tij Suprem" Ali Khamenei, ka marrëdhënie të vështira me Azerbajxhanin dhe ka frikë se pakica e tij më e madhe mund të kërkojë autonomi. "Rusia, e cila ka një bazë ushtarake në Armeni, po përpiqet të veprojë si një ndërmjetësues për të qetësuar të dyja palët, e cila është po ashtu një tendosje në marrëdhëniet e Moskës me Ankaranë," tha eksperti. "Në realitet, Kremlini nuk ka interes në zgjidhjen e konfliktit, përndryshe ata do të humbnin kontrollin e ish-rajonit të BRSS."

Fuqitë kryesore rajonale janë përplasur në Kaukaz në të kaluarën. Ngjashëm me Rusinë, Irani dhe Turqia gjithashtu dëshirojnë të forcojnë praninë e tyre në zonë. "Në një botë në të cilën SHBA po tërhiqen si" polici botërore ", ndikimi i shteteve të reja po rritet në luftën për hegjemoni, si në luftën aktuale në Kaukaz," thotë Keren Gasparijan. "Një zgjerim i konfliktit do të përbënte sfida politike për aktorët kryesorë ndërkombëtarë dhe për këtë arsye mund të ndikojë në interesat e pushtetit në Lindjen e Mesme."

commentFirst article
Sot mund të lexoni Shfletoni kopertinat