Ne gjithmonë jetojmë me ngut, të shtyrë nga një mijë angazhime; ndiejmë peshën e botës mbi ne, jemi në presion për të qenë në lartësinë që të tjerët presin, por edhe ne vetë presim nga qëllimet tona.
Me fjalë të tjera, ankthi vazhdimisht na gllabëron. Dhe nëse, për një arsye të caktuar, është një stimul për t’u përmirësuar, për një tjetër është një përpjekje që na zë poshtë dhe që në afat të gjatë mund të shkatërrojë jetën tonë. Le të zbulojmë se si ta mbrojmë veten ose, të paktën, si të çlirohemi prej tij kur kemi mundësi.
Çfarë është ankthi – Në kuptimin e ngushtë, ankthi është një gjendje psikike e personit, për të cilin zakonisht është plotësisht i vetëdijshëm subjekti. Ne e gjejmë veten duke jetuar në një gjendje shqetësimi të vazhdueshëm, ndonjëherë nga frika, kryesisht lidhur me një situatë të caktuar mjedisore. Kjo frikë shumë shpesh është e pabazuar dhe dallon nga frika aktuale duke qenë e paqartë dhe e papërcaktuar, jo e lidhur me një fakt apo objekt të vetëm. Shpesh shoqërohet me sëmundje fizike siç janë rrahjet e shpejta të zemrës, gulçimi, djersitja, nauzeja dhe dridhja e brendshme. Ankthi nuk është në vetvete një fakt negativ: Imazhimi ka zbuluar se fushat e trurit të përfshira në gjendjet e ankthit janë amygdala dhe hippocampus: kjo tregon se kjo dridhje intime është në fakt një mekanizëm mbrojtës që na mban larg nga sjellja potencialisht e rrezikshme për mbijetesë.
E rëndësishme është ta menaxhosh – Kur frika nuk zbutet edhe në situata të qetësisë, ankthi bëhet një çrregullim i dëmshëm që duhet të mësojmë ta menaxhojmë. Përndryshe, trupi paguan pasojat, duke u bërë subjekt i çrregullimeve që shkojnë nga takikardia te dhimbjet në bazën e kokës dhe qafës, nga pagjumësia te çrregullimet e tretjes. Nëse sëmundjet janë të rëndësishme dhe zgjasin me kalimin e kohës, ata janë përgjegjësi e mjekut: nëse janë gjendje kalimtare, mund të jetë e mjaftueshme të vihen disa masa kundërshtuese për të na ndihmuar të çlirohemi dhe të relaksohemi.
Një frenim në teknologji – Përdorimi i paautorizuar i pajisjeve teknologjike ka shkaktuar një mekanizëm vicioz të quajtur teknostres. Nevoja për të na mbajtur gjithmonë të lidhur, pa humbur edhe një mesazh, ankthi i performancës që përjetojmë duke kontrolluar profilet tona sociale dhe duke i krahasuar me ato të miqve tanë, frustrimi dhe ndjenja e izolimit që rrjedhin nga neglizhimi i miqve të vërtetë për të mbajtur ritmin me ato virtuale, janë një burim i vazhdueshëm stresi. Zgjidhja, së paku në letër, është e thjeshtë: thjesht fikni telefonin, të paktën në një kohë të caktuar, për shembull gjatë ngrënies dhe së paku dy orë para se të flini dhe të ktheheni në kontakt me njerëz që janë më afër nesh, larg nga ndërhyrja “digjitale”. Pajisjet elektronike duhet të ndalohen në dhomën e gjumit, ku gjenerojnë elektrosmog, efektet e shëndetit të të cilëve nuk janë ende plotësisht të njohura.
Qetësimi në ajër të hapur – Drita e diellit është një aleat i fuqishëm i mirëqenies dhe një mënyrë efektive për të luftuar ankthin. Bërja e aktivitetit fizik në ajër të hapur çliron endorfinët dhe hormonet e mirëqenies, të cilat janë të dobishme për të luftuar veprimin e neurotransmetuesve përgjegjës për stresin, depresionin dhe ankthin. Një ecje e gjatë me një ritëm të shpejtë ndihmon në tërheqjen e mendjes dhe ushtrimin e trupit, stimulon oreksin dhe gjeneron atë ndjenjë të shëndetshme të lodhjes që lehtëson një pushim të natës paqësore. Muzika qetëson edhe kafshët – Nuk është vetëm një mënyrë të thëni, por edhe një e vërtetë shkencore e demonstruar edhe nga disa studime: shkencëtarët nga Universiteti i Kentakit kanë treguar se dëgjimi i muzikës në pritje për pacientët që presin kirurgji çon në rezultate të ngjashme me ato të fituara me qetësues, dhe është gjithashtu në gjendje të lehtësojë dhimbjen fizike pas operacionit. Muzika nxit lirimin e dopaminës, një substancë kimike e mirëqenies: mësojmë të dëgjojmë muzikë për t’u çlodhur, duke favorizuar meloditë e ngadalta dhe të ëmbla, më efektive në luftën kundër ankthit.
Merr frymë – Aleati i parë kundër ankthit është aq i lehtë sa… frymëmarrja. Mësojmë të marrim frymë me diafragmë, që do të thotë mbushje e pjesës së poshtme të gjoksit me ajër dhe mbajtja e shpatullave. Le të vendosim veten në një pozitë të rehatshme, ndoshta të shtrirë në një dyshek, dhe të përqendrohemi në frymëzimet tona, që duhet të bëjmë duke “fryrë” barkun. Le të mbajmë një ritëm të ngadaltë dhe të kontrolluar, sikur të jemi në gjumë dhe përpiqemi të bëjmë boshllëkun në mendje: ndjenja e tensionit do të lirohet dhe, nëse jemi me fat, edhe mund të dremisim për disa minuta.
Në tavolinë – Ushqimi i “duhur” është një aleat i vërtetë i lumturisë. Meqenëse neurotransmetuesit janë të prekur nga ushqimi, ne zgjedhim ushqimet më të përshtatshme për përmirësimin e disponimit tonë. Ushqimet e pasura me karbohidrate nxisin lirimin e serotoninës, një opiat natyror që vepron në tru në një mënyrë të ngjashme me drogën: por pa shkuar shumë larg që të mos grindemi pastaj me peshoren, futim disa ushqime të këtij lloji në dietën tonë.
