(E plotësuar) - I ftuar në emisionin ‘Studio e Hapur’ të gazetares Eni Vasili në News24, presidenti i Republikës Ilir Meta ka folur për procesin e negociatave me Greqinë. I pyetur nëse do e firmosë marrëveshjen me Greqinë nëse Shqipëria humbet hapësirë detare, presidenti Ilir Meta u shpreh se ai do përmbushtë të gjitha detyrimet kushtetuese. “Unë do përmbush të gjitha detyrimet kushtetuese. Pra që të jetë sa më e blinduar nga ana kushtetuese dhe pikat e saj janë të detyrueshme. Unë mendoj se kjo duhet të jetë një marrëveshje e drejtë për të dyja vendet që do mbetet gjithmonë”- tha Meta.
Pjese nga intervista:
Zoti Meta po flisnim për plotfuqishmërinë dhe pyetja ime është kjo: Çfarë duhet të bëjë qeveria që ju të jepni plotfuqishmërinë?
Të vazhdojmë këtë bashkëpunim që të ecim në shina kushtetuese sepse ky është interes i përbashkët.
Kryeministri Tsipras ka parashikuar vizitë në Korçë? Mund të nënshkruhet marrëveshja para vizitës së tij?
Nuk komentoj deklarata zyrtare dhe jo zyrtare dhe e drejtë për dy vendet është që të firmoset që sot, por çdo gjë duhet të bëhet në mënyrën më të pjekur dhe të mos jemi në një situatë të padëshirueshme për të gjithë.
Pse insistoni kaq shumë për pikat që parashikon GJK?
Unë dua që këtë proces ta blindoj nga ana Kushtetuese dhe përmbarsore.
Do e firmosni marrëveshjen me Greqinë nëse humbasim territor?
Unë do përmbush të gjitha detyrimet kushtetuese. Pra që të jetë sa më e blinduar nga ana kushtetuese dhe pikat e saj janë të detyrueshme. Unë mendoj se kjo duhet të jetë një marrëveshje e drejtë për të dyja vendet që do mbetet.
Meta tregon prapaskenat, çfarë i thashë Bushatit para se të takonte Kotzias në Korçë
Presidenti Ilir Meta deklaron se ka për qëllim të blindojë marrëveshjen e detit që Shqipëria do të firmosë me Greqinë.
Ai do që kjo marrëveshje të jetë e drejtë për të dyja vendet dhe askush të mos e kontestojë. Duke folur për përgjegjësi historike Presidenti tregoi sot në “Studio e Hapur” në “News 24” ato çka ka biseduar me ministrin Ditmir Bushati para se ky i fundit të takohej me homologun grek në Korçë, Nikos Kotzias.
Zoti Presidenti ju keni folur për mungesë transparence për negociatat, por e keni takuar 3 herë ministrin e Jashtëm Ditmir Bushatin, besoj për këtë keni folur…Pse pretendoni që s’ka pasur transparencë?
Meta: Ju s’keni pse gjykoni qëndrimet e mia…Bushatin e kam takuar as 20 minuta, para se të shkonte në Korçë, i është i uruar suksese për çështjet që do bisedojë. Ia kam bërë të qartë se në marrëdhëniet me Greqinë do i jepja prioritet komunikimit zyrtar. Kemi me ta disa çështje që kërkojnë komunikim të përgjegjshëm dhe do vazhdoj ta kërkoj edhe në të ardhmen. Shpresoj që të gjitha çështjet të zgjidhen secili institucion të përmbushë përgjegjësitë e tij.
Plotfuqishmëria për negociatat me Greqinë, Meta kthen sërish kërkesën e Bushatit
Presidenti Ilir Meta ka kthyer sërish letrën me sqarime të dërguar nga Ministri për Europën dhe Punët e Jashtme Ditmir Bushati për të marrë autorizimin për negociatat mes Shqipërisë dhe Greqisë.
Intervista e Presidentit Meta për emisionin “Studio e Hapur” të Eni Vasilit në “News 24”
Gazetarja: Në një deklaratë të publikuar së fundmi, ish-ministri zoti Imami thotë se dokumentet për Meçollarin janë kopromentuese dhe se ai fitoi gjyqin kur në pushtet ishin socialistët, se vetë Ministria e Mbrojtjes nuk nxori dokumentet me qëllim që Meçollari mos shpallej fajtor. Shtohen gjithmonë e më tepër zërat kundër tij, por kemi parasysh dhe ish-shefin e SHIU-t Zyla, i cili thotë ‘autoritet dhe veçanërisht Presidenti i Republikës, këtu e ka fjalën për ju, i ka të gjitha mundësitë të kuptojë papërshtashmërinë, pjesëmarrjen e tij në komision, cënon sigurinë kombëtare’.
Presidenti Meta: Nuk mund të japë përgjigje për fakte për të cilat nuk jam në dijeni nga ana institucionale. Ne kemi kërkuar informacione tek institucionet përkatëse, presim informacionet e tyre.
Gazetarja: Pse do të vinte në zyrën tuaj një emër që gjithsesi është lakuar, survejuar nga institucionet ligj-zbatuese, i dyshuar për ‘spiun i agjencive të huaja’. A mund ta zëvendësoni me një person që nuk i ka këto precedentë?
Presidenti Meta: Unë mendoj që kjo është një çështje që nuk zgjidhet këtu. Është një proces dhe unë do të bëj gjithçka që në këtë proces të ecim në respekt të Kushtetutës sonë dhe në mënyrë të veçantë vendimit të Gjykatës Kushtetuese që e kam thënë ‘është një vijë e kuqe’. Së dyti, të kemi një ekip negociator me një integritet sa më të lartë që merr përgjegjësi shumë më të mëdhaja këtë radhë, ndoshta dhe më të mëdha se sa herën e parë dhe për shkak të një një metode që është sygjeruar nga Gjykata Kushtetuese.
Gazetarja: Zoti Meta, Ju gjithsesi jeni President i Republikës, keni mundësi dhe të merrni informacione rreth këtij personi, edhe nga Shërbimet Inteligjente. A keni informacione nga Shërbimet Inteligjente shqiptare rreth përputhshmërisë së këtij personi me procesin?
Presidenti Meta: Ne kemi dërguar kërkesa në disa institucione për të gjithë negociatorët, pa përjashtime, për ndonjë ndoshta duke kërkuar dhe informacione më të veçanta, por nuk mund të them asgjë pa i pa i marrë dhe pa i verifikuar dhe këto informacione.
Gazetarja: Ky person me këtë hije dyshimi të pavërtetuara sigurisht, po flasim çka është thënë deri tani, ka qenë present në takimet me Kotzias, në Korçë. A është normale kjo?
Presidenti Meta: Jo vetëm në Korçë, por ka qenë dhe në një takim në vitin 2014 dhe Ministria e Jashtme nuk është se e ka fshehur këtë fakt. Kjo mbetet për t’u vlerësuar. Nuk besoj se kanë zhvilluar negociata teknike sepse do të ishte një shkelje e rëndë e Kushtetutës, aq më tepër që zotëria është ushtarak.
Gazetarja: A cënohet integriteti i tij qoftë dhe nga sa është thënë deri tani për të qenë pjesëmarrës në këtë grup negociatorësh?
Presidenti Meta: Për faktin se ka qenë në Korçë apo ka qenë në takime të mëparshme me Ministrin e Jashtëm, kjo varet nga arsyeja përsa ka qenë takimi. Nëse ka qenë për negociatat, kjo është një gjë shumë e rëndë, por nuk e besoj që kjo gjë mund të ketë ndodhur. Për faktë për të cilat pretendojnë ish-Ministri i Mbrojtjes, apo ish-Drejtori i SHIU-t apo zoti Berisha, këto mbeten për t’u verifikuar në rrugë institucionale.
Gazetarja: Nëse kanë qenë për negociata, thatë që është një fakt i rëndë.
Presidenti Meta: Nuk e besoj këtë gjë sepse s’ka se si të jetë.
Gazetarja: Por për çfarë tjetër do të ishte?
Presidenti Meta: Mund të jetë për të diskutuar për çështje të ndryshme të mbrojtjes. Nuk është e thënë që duhet të diskutojnë patjetër për koordinata konkrete, sepse nuk mundet, nuk ka pasur një delegim të këtij negocimi.
Gazetarja: Zoti President, përkundrejt pretendimeve të ish-zyrtarëve të Ministrisë së Mbrojtjes dhe opozitës ‘Meçollari është i pajisur me Çertifikatë Sigurie nga DSIK dhe NATO. E bën ky fakt të pa nevojshëm debatin për Meçollarin?
Presidenti Meta: Nuk mund të konkludojë asgjë sot sepse ne kemi dërguar kërkesa në disa institucione. Presim nga të gjitha institucionet për të dymbëdhjetë negociatorët dhe të gjithë ata që do të vlerësohen që janë të domosdoshëm në këtë proces. Natyrisht që është një gjë e parakohshme për t’u shprehur për mua sot.
Gazetarja: E qartë. Një tjetër anëtar i delegacionit, madje bashkëkryetari i delegacionit është edhe zoti Armand Skapi me një karrierë të gjatë në Ministrinë e Jashtme. Ajo që bie në sy është që ka një kualifikim në “Të Drejtën Ndërkombëtare për Detin” dhe që e ka zhvilluar pikërisht në Rodos të Greqisë. Tani do të ulet për ballë grekëve për të negociuar. Është normale kjo situatë? Si e komentoni.
Presidenti Meta: E di që edhe Armandi është bërë ‘agjent grek’, madje jam habitur kur kam lexuar në një portal, për arsye se Armandin e njoh shumë mirë ndoshta që nga viti ’98 kur unë kam hyrë për herë të parë në Ministrinë e Jashtme si Sekretar Shteti. U habita që Armandi ka dalë ‘agjent grek’ dhe më pas mora vesh që edhe Armandi ka qenë për një specializim tre-javor në Rodos bashkë me disa diplomatë të tjerë. Për mua një specializim i tillë nuk përbën një fakt për të kompromentuar figurën e një diplomati sepse ne kemi diplomatë pa fund që janë specializuar në Greqi, dhe në vende të tjera. Nuk besoj se është aty për shkak se ka qenë tre javë atje. Është një diplomat me eksperiencë, nuk e di se çfarë pozicioni ka në Ministri, por ka qenë në pozicione drejtuese herë pas herë dhe nuk duhet të paragjykojmë gjithçka. Megjithatë kjo mbetet për t’u diskutuar dhe vlerësuar.
Gazetarja: Zoti President, ju vini dhe nga një përvojë si Ministër i Jashtëm, - A ka një rregull në diplomaci që e ndalon këtë gjë? Domethënë që negociatori të mos ulet përballë vendit ku ka përfunduar studimet apo ka studiuar, për të arritur një marrëveshje të mundshme.
Presidenti Meta: Nuk mund ta trajtojmë Greqinë si kërcënim, si vend armik dhe të shohim me një dyshim kaq diabolic gjithçka. Ne kemi problem tjetër, jovetëm në raport me Greqinë, por dhe në raport me çdo vend, natyrisht problem që e kemi pasur edhe me Italinë. Unë jam takuar gjithë këtë kohë me shumë nga negociatorët tanë përsa i takon marrëveshjeve që kemi patur për kufirin detar me Italinë, ku ka qenë shumë e lehtë për shkak të gjeografisë. Ne kemi këtë problem, mangësi në fushën e detit përsa i takon njerëzve të specializuar, zhvillimit të vet bregdetit. Shiko marinat tona dhe se sa e shfrytëzojmë dhe se sa mirë e menaxhojmë ne këtë pasuri. Sa vëmendje i kemi kushtuar dhe i kushtojmë. Në këtë drejtim dihet që Greqia është shumë e avancuar. Vende të tjera të rajonit janë shumë herë më të avancuara, kanë investuar, e shfrytëzojnë detin shumë herë më mirë. Ky është një problem, por duhet bërë gjthçka që të shkojnë njerëzit më të aftë, më me integritet dhe njëkohësisht të garantohet një ekspertizë sa më e mirë ndërkombëtare mbështetëse.
Gazetarja: Në fakt përveç Artur Meçollarit dhe Armand Skapit të paktën nga hulumtimi ynë në listë nuk ka asnjë ekspert tjetër të detit tek lista e negociatorëve.
Presidenti Meta: Unë besoj që duhet të përforcuar me specialistë të tjerë sepse ekzistojnë edhe specialistë të tjerë me përvojë, me eksperiencë në këtë drejtim. E rëndësishme është edhe ekspertiza ndërkombëtare nga vende të cilat nuk kanë konflikt interesi në këtë rast.
Gazetarja: Për shembull, Ju thatë që e keni parë listën, keni kërkuar informacione dhe për njerëzit, sigurisht keni edhe informacion të paktën deri tani. Ç’lidhje ka të jenë në grupin negociator për negociatat Shqipëri-Greqi dikush nga Instituti i Arkeoligjisë, një Zëvenesdrejto i Policisë, Drejtori i AKBN-së? Do ndajnë kufirin detar apo do të dhënat arkeologjike mes dy vendeve?
Presidenti Meta: Patjetër sepse kemi të bëjmë me zona ekskluzive ekonomike, me Shelfin Kontinental, me burime natyrore të mundshme, pra janë shumë çështje komplekse, mund të kemi dhe pasuri arkeologjike, kulturore. Kjo është një procedurë normale.
Gazetarja: Në sektorët e përzgjedhur ju duken të mirë.
Presidenti Meta: Patjetër që ka një shtrirje më të gjerë. Mund të ketë nevojë për përforcime të tjera në kuptimin të kualiteteve, personave me më shumë njohuri në të Drejtën Ndërkombëtare, ndoshta në fushën e të Drejtës së Detit.
Gazetarja: Ju flisni për më tepër persona, por pyejta ime është, - A është e ekzagjeruar numri 12 i negociatorëve ndërkohë që nga pala greke janë vetëm 4 zoti President?
Presidenti Meta: Pala greke mund të mos ketë nevojë edhe për një. Nuk ka lidhje me këtë.
Gazetarja: A keni kërkuar ju një përfaqësim sa më të gjerë?
Presidenti Meta: Ne kemi sugjeruar për të bërë përfaqësim sa më të mirë të mundshëm për të gjitha çështjet për të cilat do të diskutojmë. Rëndësi ka cilësia dhe integriteti, nuk është sasia. Mund të çosh 40 veta dhe mund të çosh 3 që i mbulojnë të gjitha fushat.
Gazetarja: Zoti President, pretendimet e opozitës dhe medias për figurën e disa nga negociatorët, por dhe kërkesa nga ana tjetër e qeverisë për miratimin e listës dhe plotëfuqinë. A ka vënë Ilir Metën midis dy zjarreve?
Presidenti Meta: Absolutisht! Dikush mund të mendojë që jam në një situatë shumë të vështirë, por në fakt unë jam në një situatë tepër komode falë vendimit të Gjykatës Kushtetuese për këtë çështje. Vendimi i Gjykatë Kushtetuese përcakton shumë qartë se çfarë duhet të bëjë Presidenti dhe të gjitha institucionet hap pas hapi në gjithë këtë proces. Kështu që, në këtë drejtim jam komod. Kuptoj, opozita ka një qëndrim tjetër. Qëndrimi i opozitës është që kjo çështje të shkojë në Gjykatën Ndërkombëtare ku sipas saj mund të bëhet ndarja më e drejtë. Qeveria ka mendimin tjetër, që kjo çështje mund të zgjidhet me një marrëveshje të re. Unë e respektoj vullnetin e qeverisë. E rëndësishme është të përmbushen të gjitha kërkesat e vendimit të Gjykatës Kushtetuese. Unë besoj se do të përmbushen
Gazetarja: A do ta miratoni këtë listë negociatorësh zoti President?
Presidenti Meta: Nuk kam synim, apo paragjykim ndaj listës. Lista është një kërkesë, një domosdoshmëri për vet rëndësinë e një marrëveshjeje të tillë shtetërore sepse dhe autorizimi dhe plotfuqia janë delegim besimi në emër të shtetit dhe unë shpresoj që ne do të kemi listën më të mirë dhe unë jam bashkëpunues për këtë proces. Nuk kam paragjykime pavarësisht se të gjithë ndikohëmi nga opinionet që dëgjojmë. Në fund fare do veproj në mënyrë institucionale dhe t’u referohem institucioneve.
Gazetarja: Si i komentoni negociatat e deritanishme midis ministrave të jashtëm dhe ekipeve të tyre, zoti President?
Presidenti Meta: Negociatat përse? Negociata për detin s’ka patur.
Gazetarja: Është një pyetje e mirë, midis Kotzias dhe Ministrit të Jashtëm.
Presidenti Meta: Së pari, unë përshëndes frymën e dialogut dhe bashkëpunimit dhe gjithmonë kam qenë që kjo frymë duhet ruajtur, jo me Greqinë që nuk diskutohet, por me çdo vend fqinj dhe çdo vend në rajonin tonë. Në këtë drejtim besoj që kjo do të sjellë rezultate pozitive.
Gazetarja: A keni informacion ekstra Ju si President i Republikës së Shqipërisë se çfarë është negociuar, çfarë është biseduar në takime?
Presidenti Meta: Nuk mund të them se kam ndonjë informacion të jashtëzakonshmëm. Kemi disa informacione nga komunikimi i fundit i Ministrisë së Jashtme. Kemi kërkuar disa plotësime, disa saktësime të tjera. Nuk është më e rëndësishme çështja e informacionit kur flasim për problemin e autorizimit, problemin e plotfuqisë, problemin e negociatave. Këtu çështja themelore dhe vendimtare është plotësimi i gjithë detyrimeve që përcakton vendimi i Gjykatës Kushtetuese hap pas hapi për titullin, për objektin, për metodologjinë dhe për gjithë elementet e tjera më të rëndësishme që garantojnë kurorzimin me sukses nga pikëpamja kushtetuese të negociatave.
Gazetarja: A jeni në kontakt me Ministrinë e Jashtme dhe si e kanë pritur ata qëndrimin për mos-dhënien e plotëfuqishmërisë?
Presidenti Meta: Do të doja të korrektoja vlerësimin tuaj. Nuk kemi të bëjmë me mos-dhënie, as shtyrje nuk është sepse mendoj ne jemi përpjekur të reagojmë apo t’i përgjigjemi Ministrisë në kohën më të shpejtë të mundshme. Kemi të bëjmë me përpjekjen tonë për të bashkëpunuar, për të qenë sa më korrektë dhe sa më seriozë në përbushjen e këtij detyrimi. Ua thashë dhe jam i detyruar t’ua përsëris. Edhe një element i vetëm formal të mos respektohet nga vendimi i Gjykatës Kushtetuese për këtë çështje, do të mjaftonte që nesër një marrëveshje sado e mirë, sado e drejtë të realizohet, të atakojë Gjykatën Kushtetuese dhe të kishte një fat ndoshta jo të mirë. Nuk do të ishte e mirë as për ne dhe nuk do të ishte e mirë as për partnerët tanë, për Greqinë.
Gazetarja: Atëherë po korrigjoj termat. Si e pritën në Ministrinë e Jashtme faktin që kërkuat më tepër informacion?
Presidenti Meta: Nuk kam asnjë arsye të mendoj se si është pritur pasi mendoj se dhe ata janë të përgjegjshëm dhe janë të interesuar që i gjithë procesi të ecë në mënyrën më kushtetuese dhe më garantiste. Unë e kam thënë që ne jemi të gatshëm në çdo kohë të punojmë, të bashkëpunojmë për të garantuar kushtetueshmërinë e gjithë këtij procesi, të jetë sa më solid.
Gazetarja: Ka patur zëra që veprimin apo kërkimin e informacionit të mëtejshëm, etj., nuk po them për mos-dhënien e plotfuqishmërisë, nuk e përdor më këtë togfjalësh, e kanë konsideruar veprim politik. Si argumentoni ju të kundërtën?
Presidenti Meta: Të gjithë kanë të drejtë të bëjnë komentet e tyre. Unë e theksoj dhe një herë tjetër që, vendimi i Gjykatës Kushtetuse është ‘vijë e kuqe’ për mua dhe për çdo institucion. Është treguesi i përgjegjshmërisë, treguesi i seriozitetit dhe i vullnetit për ta garantuar qëndrueshmërinë e një suksesi në këtë marrëveshje.
Gazetarja: Ka dhe një debat juridik: plotfuqishmëri apo autorizim? Çfarë lëshon Presidenti? Rama dhe Bushati thanë ‘autorizim’. Ju vetë e artikuluat fjalën ‘autorizim’ .
Presidenti Meta: Nuk ka asnjë lloj rëndësie sepse vendimi i Gjykatës Kushtetuese prevalon mbi gjithçka tjetër dhe pavarësisht që mund të ketë ndryshim në ligjin përsa i takon ‘autorizim’ apo ‘plotfuqisë’, nuk ka ndryshuar norma kushtetuese përsa i takon rolit të Presidentit në traktate ndërkombëtare midis shteteve. Kështu që, në çdo rast sipas vendimit të Gjykatës Kushtetuese, e cila prevalon mbi çdo gjëtjetër, detyrimi dhe roli i Presidentit të Republikës është i përcaktuar në mënyrën më të qartë.
Gazetarja: Ju çfarë e cilësoni: plotfuqishmëri apo autorizim?
Presidenti Meta: Është delegim i besimit që Presidenti jep në emër të shtetit. Është shumë thjeshtë, është përcaktuar qartë në vendimin e Gjykatës Kushtetuse, madje Gjykata i njeh të drejtën Presidentit dhe të drejtojë negociatat, gjë që natyrisht nuk do të ishte normale se do tregonte se këtu nuk ka besim dhe gjë që s’është normale aq më tepër që Presidenti nuk është ekspert i këtyre çështjeve.
Gazetarja: Për të qenë sa më konkretë - Cilat janë çështjet për të cilat deri në këto momente qe po flasim, ju keni kërkuar informacione shtesë nga Ministria e Jashtme? A mund të na rendisni?
Presidenti Meta: Nuk është e nevojshme, mendoj unë, sepse ne kemi kërkuar disa sqarime, të cilat janë bërë publike. Kanë ardhur disa sqarime nga Ministria e Jashtme, disa reflektime të cilat ndihmojnë procesin. Janë kërkuar përsëri disa sqarime të tjera për çështje të cilat pak a shumë dihen.
Gazetarja: Për shembull.
Presidenti Meta: Që nga saktësimi i titullit, objektit, probleme të tjera të cilat nuk dëshiroj t’i përmend këtu sepse janë bërë një herë të qarta. Ka nevojë për saktësime. Procesi ecën sipas vlerësimit tim.
Gazetarja: Për Marrëveshjen e Detiti keni pasur konsulta me ish-presidentët. Për çfarë jeni konsultuar dhe pse i thirrët në takime paraardhësit tuaj?
Presidenti Meta: Sepse mendoj se është një çështje e rëndësishme dhe çdo President që ka shërbyer në këtë vend ka një përvojë, pjekuri, këshillë për të dhënë sepse ka qenë në këtë pozion dhe mendoj që nga këto këshilla gjithmonë përfiton.
Gazetarja: Për çështjen e Janullatusit, për shembull, nuk u konsultuat me ta! Madje ata e kanë patur në tryezën e tyre dhe nuk e kanë firmosur.
Presidenti Meta: Mendoj që ajo ka qenë çështje shumë e thjeshtë. Sigurisht që ishte deyra ime të bëja atë veprim që bëra. Është një veprim që nuk ka lidhje me Greqinë. Është një veprim që ka lidhje me shërbimet e tij të jashtëzakonshme ndaj lindjes së Kishës sonë Ortodokse, ndaj bashkëjetesës sonë këtu dhe të gjithë aktivitetit të tij humanitar dhe social i jashtëzakonshëm. Me Greqinë ka vetëm një lidhje që, paragjykimi që ne kemi patur ose një pjesë e jona për faktin që ai është grek se po të kishte qenë italian apo danez do ta kishte marrë që ditën e parë.
Gazetarja: Ju thatë që është një gjë shumë e thjeshtë. Po të kishte qenë kaq e thjeshtë, përse nuk e kanë bërë presidentët paraardhës.
Presidenti Meta: Nuk është gjë e rëndësishme. Mendoj që është një gjë shumë e mirë që është bërë dhe që s’ka lidhje me çështjet e tjera.
Gazetarja: Zoti Meta, po flisnim për plotfuqishmërinë, për dhënien e autorizimin, për gjithçka që përcakton Kushtetuta në lidhje me Presidentin. Dhe pyetja ime e drejtëpërdrejtë është kjo, për të qenë të qartë me teleshikuesit: Çfarë duhet të bëjë qeveria shqiptare që ju të jepni plotfuqishmërinë, autorizmin apo le ta quajmë si të duam?
Presidenti Meta: Do të vazhdojmë këtë proces bashkëpunimi në mënyrë që çdo gjë të ecë në shinat kushtetuese, sepse edhe qeveria është e interesuar që jo vetëm produkti të jetë i mirë, por edhe marrëveshja të jetë solide dhe e pacenueshme apo jo. Kjo është interes i përbashkët.
Gazetarja: Kryeministri i Greqisë Tsipras ka parashikuar një vizitë në muajin prill në Korçë me rastin e Pashkëve ortodokse. Me shumë gjase vjen edhe për të firmosur marrëveshjen e detit me kryeministrin Rama. A është e mundur që kjo marrëveshje të nënshkruhet para vizitës së tij?
Presidenti Meta: Nuk mund të komentoj synimet të bëra mediatike nga burime zyrtare, jo zyrtare. Kjo marrëveshje po të jetë nga ana kushtetuese solide në respekt të vendimit të Gjykatës dhe e drejtë për të dyja vendet, le të firmoset që sot. Nuk ka përse të firmoset as në prill dhe as në maj. Por është tepër e rëndësishme që çdo gjë të bëhet në mënyrën më të pjekur dhe të mos jemi në një situatë të padëshirueshme për të gjithë.
Gazetarja: Jo vetëm Kushtetuese, siç thoni ju...
Presidenti Meta: Por po nuk qe kushtetuese ajo..., nuk funksionon, nuk ekziston. Dhe është detyra ime.
Gazetarja: Zoti Meta, përse ju këmbëngulni kaq shumë në respektimin strikt të pikave të vendimit të Gjykatës Kushtetuese? Edhe në konferencën tuaj për shtyp njëjavë më parë, lexuar gërmë për gërmë pjesë nga ky vendim.
Presidenti Meta: Sepse është detyra ime. Sepse unë mbaj përgjegjësi edhe ligjore nesër për mosrespektimin e këtyre kërkesave, përveç se mbaj edhe përgjegjësi politike. Nesër mund të thonë që ja edhe Presidenti ka përgjegjësinë e vet, sepse nuk u respektua kjo pikë e vendimit të Gjykatës, ajo pikë e kështu me radhë.
Gazetarja: Por duket nga njëra anë sikur ju po doni ta zvarrisni këtë proces zoti President, aq më tepër që Tsipras vjen për Pashkë.
Presidenti Meta: Unë dua që këtë proces ta blindoj. Nga pikëpamja kushtetuese, por edhe nga përmbajtja sepse mendoj se këto janë të dyja të lidhura bashkë, kaq!
Gazetarja: Ta blindoj?
Presidenti Meta: Dhe unë këtu kam qenë që nga 24 korriku në rast se ka pasur mundësi që kjo gjë të bëhej më përpara. Veprimet e Presidencës dhe të Presidentit kanë qenë më të shpejtat e mundshme.
Gazetarja: Ju, si e shpjegoni...?
Presidenti Meta: Dhe përqëndrimet tona. Kemi angazhuar jo vetëm stafin e Presidentit, por kemi angazhuar mendoj shumë nga kualitetet më të mira në fushën e së drejtës në vend që e njohin këtë fushë, por edhe të marinës.
Gazetarja: Zoti President, ju si mendoni, qeveria apo ministria e Jashtme nuk di ta lexojë vendimin e Gjykatës Kushtetuese?
Presidenti Meta: Përsa kohë ajo po i përmbahet hap pas hapi dhe po bashkëpunon. Nuk kam përse ta paragjykoj.
Gazetarja: Përsa kohë ju i riktheni, i kërkoni informacion. Çfarë mendoni? Përse mungojnë këto informacione në tryezën tuaj? Është e qëllimshme kjo? Ka mungesë aftësie në leximin e vendimit të Gjykatës Kushtetuese?
Presidenti Meta: Për mua është e rëndësishme të ecim sa më shpejt për ta blinduar këtë marrëveshje nga ana kushtetuese dhe nga ana përmbajtësore. Të jetë një sukses për Shqipërinë, për Greqinë, për të gjithë. Kaq!
Gazetarja: Meqë jemi te Gjykata Kushtetuese dhe folëm për të: ky organ hodhi poshtë marrëveshjen e vitit 2009. E përsëritëm këtu. Pra është mjaft i rëndësishëm për certifikimin përfundimtar nëse dikush ka pretendime, parregullsi dhe ju thatë çdo grupim, nëse ka parregullsi, mund ta rikthejë...
Presidenti Meta: Patjetër.
Gazetarja: ...si në rastin e 2009-s. Por kemi një Gjykatë Kushtetuese që duket sikur është në ngërç. A e shikoni ju kështu dhe a e implikon ky ngërç çështjen e marrëveshjes së detit?
Presidenti Meta: Çështja e Gjykatës Kushtetuese apo e disa institucioneve të tjera nuk ka të bëjë vetëm me këtë çështje, por me çdo çështje tjetër të mundshme, kështu që unë si President kam bërë veprimet e mia për të përmbushur detyrimet që kam përsa u takon dy vendeve vakante në Gjykatën Kushtetuese, për të cilat Presidenti ka rolin e tij. Edhe Parlamenti ka ndërmarrë iniciativën e tij, kështu që shpresojmë që gjithçka të ecë në mënyrën e duhur.
Gazetarja: Mendoni se do të zgjidhet?
Presidenti Meta: Po pse jo? Pse duhet të mendoj se nuk do të zgjidhet?
Gazetarja: Pse jo?! Sepse kemi precedentë tillë zoti Meta. Ndonjëherë gjërat në Shqipëri ndodhin kështu.
Presidenti Meta: Unë mendoj se ne duhet të punojmë për precedentë pozitivë. Mos të jemi recidivistë për precedentët negativë.
Gazetarja: Mirë do të ishte. Jeni shprehur vazhdimisht për mungesë transparence në procesin e negociatave. Ndërkohë që jeni takuar rregullisht me ministrin e Jashtëm, Ditmir Bushati, të paktën tri herë sipas informacioneve tona. Konkretisht më 8 tetor 2017, 18 janar 2018 dhe 9 shkurt 2018. Besoj se për këtë çështje keni folur mes jush apo jo? Përse pretendoni se nuk ka pasur transparencë?
Presidenti Meta: Tani nuk mendoj se mund të vini në diskutim qëndrimet apo vlerësimet e mia.
Gazetarja: Jo nuk është ky qëllimi. A keni biseduar në ato takime për këto çështje, kjo ishte pyetja.
Presidenti Meta: Më falni, unë nuk jam këtu për t’u shprehur se çfarë kemi biseduar e për çfarë nuk kemi biseduar! Një gjë mund t’jua them që nukka asnjë informacion zyrtar, edhe sot e kësaj dite përveç dy informacioneve që lidheshin me kërkesat tona për çështjen e detit. Për çështjet e tjera është kërkuar informacion me shkrim nga ana e Presidencës dhe besoj se do të vijënë kohën e duhur. Por natyrisht tani energjia kryesore është përqendruar te kjo çështje dhe kjo është shumë e drejtë. Mua nuk më pëlqejnë këto histori: jemi takuar apo nuk jemi takuar, sepse nuk është e nevojshme që t’i them unë se çfarë kemi biseduar në një takim që s’ka zgjatur as njëzet minuta një ditë para se ministri i Jashtëm të shkonte në Korçë. Kjo çështje nuk është përmendur as dy minuta dhe as ka pasur nevojë për këtë gjë që të përmendej, sepse janë diskutuar më shumë disa çështje të tjera. Edhe për këtë çështje thjesht i është uruar suksese, për çështjet që do të bisedonin, duke menduar se gjithmonë ministri i Jashtëm bisedon për çështje në interesin e vendit. Nuk ka arsye pse ta paragjykoj këtë gjë. Por unë ia kam bërë të qartë ministrit se përsa u takon marrëdhënieve me Greqinë, unë do t’i jap prioritet komunikimit zyrtar, sepse me Greqinë kemi disa çështje, të cilat kanë kërkuar prej kohëshnjë trajtim të përgjegjshëm, të vazhdueshëm, në rrugën e dialogut, në rrugën e mirëkuptimit, dhe do të vazhdojnë ta kërkojnë edhe në të ardhmen. Shpresojmë që të gjitha çështjet të zgjidhen, pavarësisht se kjo nuk është e lehtë apo shumica e tyre, por duhet që gjithmonë që secili institucion të përmbushë përgjegjësitë e tij. Dhe përgjegjësitë në radhë të parë mendoj që janë zyrtare, pra nuk janë thjesht informale, sepse nuk bëhet fjalë për zotin Meta, për zotin Bushati, apo për zotin Rama në detyrën e Kryeministrit apo për çështje të tjera. Këtu bëhet fjalë për institucione. Për Institucionin e Presidentit, për institucionin e Ministrisë së Jashtme. Bëhet fjalë për çështje të rëndësishme, për çështje delikate ku të gjithë duhet të punojmë me qëllim të përbashkët: progresin e këtyre marrëdhënieve, ruajtjen e interesave tonë, por edhe respektimin e interesave të fqinjëve.
Gazetarja: Zoti President, qëndrojmë te këto negociata. Ju dolët në një konferencë për shtyp ku publikuat korrespondencën me Ministrinë e Jashtme. Pati zëra që e anatemuan këtë gjë duke thënë që duhej të mbetej institucionale. Ju si mendoni?
Presidenti Meta: Po të kishte ngelur institucionale do të anatemonin mungesën e transparencës. Ne jemi mësuar tashmë me këto gjëra. Mendoj se kërkesa ime... e thashë edhe në fillim të konferencës që “nuk do të kishte qenë e nevojshme”, por qëllimet e sajkanë qenë vetëm pozitive. Unë në këtë çështje nuk kam asnjë pikë emocioni në kuptimin politik apo personal, apo emocional. Për arsye sepse nukkam qenë pjesë e marrëveshjes së vitit 2009. Kur është firmosur marrëveshja në prill të vitit 2009 kam qenë në opozitë në atë kohë dhe mund të ketë qëndrime të tjera. Mund të ketë qëndrime të tjera që janë të karakterit politik, por edhe mund të jenë emocionalë, sepse mund të jenë të sulmuar apo të akuzuar me të drejtë apo pa të drejtë. Në rastin tim kjo nuk funksionon. Por në pozicionin tim jam kushtetuese dhe jam i detyruar të jem, sepse mund të thotë dikush po pse merret ky, por sepse ky njeri këtë detyrë ka në radhë të parë.
Gazetarja: A do ta refuzoni firmosjen e një marrëveshjeje të mundshmenëse Shqipëria humbet territor apo zonë ekonomike ekskluzive?
Presidenti Meta: Unë do të përmbush të gjitha detyrimet e mia kushtetuese, që kjo të jetë një marrëveshje, e theksoj edhe një herë, sa më e blinduar nga ana kushtetuese, që të mos na ndodhë përsëri ajo që ndodhi në vitin 2009, me vendimin e vitit 2010 për shkak të parregullsive, sepse këtë radhë vendimi i Gjykatës Kushtetuese është kushtetuta për këtë çështje. Dhe pikat e saj të detyrueshme janë shumë të qarta dhe nuk janë të pakta. Së dyti, unë besoj se kjo duhet të jetë një marrëveshje e drejtë për të dyja vendet dhe kjo është një përgjegjësi historike për të gjithë: për Presidentin, për qeverinë, për negociatorët, sepse është një marrëveshje që do të mbetet përgjithmonë.
Gazetarja: Ju çfarë konsiderate keni për marrëveshjen e 2009-s? Marrëveshjen e hartuar nga Partia Demokratike?
Presidenti Meta: Unë nuk jam këtu për të dhënë konsiderata për atë marrëveshje. Unë jam këtu për të respektuar Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë dhe vendimin e Gjykatës Kushtetuese dhe ky vendim është detyrues për mua, si President, por edhe për të gjithë institucionet e tjera.
Gazetarja: Ju si e konsideroni kërkesën e Partisë Demokratike që kufiri mes dy vendeve të zgjidhet në Gjykatën Ndërkombëtare dhe jo me marrëveshje? Është një opsion sipas jush?
Presidenti Meta: Padyshim që është një opsion, e kanë aplikuar edhe vende të tjera. Por përderisa qeveria ka vullnetin dhe ka bindjen se mund të arrihet një marrëveshje e re, pa shkuar në gjykatë, unë nuk kam asnjë arsye për të qenë një pengesë për një marrëveshje të re, por kam për detyrë të garantoj që ky proces të jetë kushtetues.
Gazetarja: A do të ishte më pak i kontestuar një proces në gjykatë? Si mendoni zoti Meta? Mund t’i evitonim vetes gjithë këto akuza politike...
Presidenti Meta: Sigurisht që do të ishte më e lehtë nga ana e përgjegjësisë publike, politike, morale, por sidoqoftë e rëndësishme është që ky proces të ecë në mënyrën, e theksoj, më kushtetuese, më me integritet, dhe më të shpejtë që është e mundur.
Gazetarja: Zoti President, Shqipëria pret një datë për hapjen e negociatave për anëtarësim në Bashkimin Evropian. A e shihni ju qeverinë, me aq informacion sa keni, nën presion nga Greqia për arritjen e kësaj marrëveshjeje?
Presidenti Meta: Ajo që unë dua t’ju siguroj ju këtu dhe të gjitha ata që na ndjekin është që: nuk ka ndodhur deri më sot, nuk ka sesi të ndodhë as tani, dhe jam i bindur që nuk do të ndodhë në të ardhmen që Greqia të jetë një vend që vendos veton për rrugën evropiane të Shqipërisë. Pavarësisht nga pretendimet, pavarësisht nga niveli i marrëdhënieve apo i retorikës së marrëdhënieve. Për mua gjithmonë ka qenë shumë të mira dhe garant në radhë të parë për këtë janë popujt tanë dhe shkëmbimet e jashtëzakonshme. Absolutisht mendoj se gjithçka është spekullim dhe është një përpjekje për të justifikuar gjëra të tjera. Absolutisht!
Gazetarja: A është e vërtetë se nga nënshkrimi i marrëveshjes së detit me Greqinë varet hapja e negociatave të Shqipërisë me Bashkimin Evropian? Kjo është diçka që thuhet thuajse çdo ditë në media. Pretendohet se Greqia ka shfrytëzuar pikërisht këtë moment për të penguar apo kushtëzuar hapjen e negociatave të Shqipërisë.
Presidenti Meta: Që të jem shumë i sinqertë me ju, edhe me teleshikuesit: mua askush nuk ma ka thënë këtë gjë dhe askush nuk mund të ma thotë këtë gjë si President i Shqipërisë për arsye se një sjellje të tillë nuk i shërben as integrimit të Shqipërisë dhe as vetë vlerave të Evropës së Bashkuar, të cilat ne duam t’i ndajmë në mënyrë dinjitoze e duke u anëtarësuar plotësisht. Jam i sigurt që nuk i shërben as vetë Greqisë si një vend anëtar i Bashkimit Evropian dhe si një vend demokratik. Dhe kjo është jashtë çdo standardi, kjo lloj kulture. Jo e Greqisë, sepse kjo nuk mund të jetë kurrsesi e shtetit edhe e qeverisë, por këto janë përpjekje për të krijuar atmosfera presioni, faktesh të..., të cilat nuk duhet të impresionojnë askënd.
Gazetarja: ...por edhe të huaj që këmbëngulin në ekzistencën e një doktrine të re në Bashkimin Evropian që negociatat, anëtarësimet varen nga shkëmbimet territoriale. Ka diçka të vërtetë?
Presidenti Meta: Tani unë mendoj se Bashkimi Evropian nuk ka interes të anëtarësojë vende, pra të bëhen anëtarë të Bashkimit Evropian, vende që mund të çojnë në probleme. Bashkimi Evropian pati një eksperiencë jo shumë të këndshme në rastin e Kroacisë dhe Slovenisë për problemin që patën, i cili nuk u zgjidh edhe pse të dyja vendet ranë dakord, edhe pasi Kroacia u anëtarësua e kështu me radhë. Do të donte që çdo vend që bëhet anëtar i Bashkimit Evropian të mos importojë probleme të tilla, por t’i zgjidhë ato paraprakisht. Por i do t’i zgjidhë? Jo në rrugën e shantazhit, por në rrugën e së drejtës ndërkombëtare, në një rrugë demokratike, në një rrugë civile. Unë besoj se ne në këtë mënyrë këtë problem do ta zgjidhim me Greqinë.
Gazetarja: Zoti Meta, në dijeni tuaj, në projektin e negociatave, përveç çështjes së detit, a është kërkuar për t’u diskutuar edhe dhënia e statusit si zonë minoritare Himarës?
Presidenti Meta: Unë nuk e kam një informacion të tillë, por theksoj edhe një herë tjetër: ne kemi mjaft probleme për të zgjidhur, për të përmirësuar apo për të relaksuar me Greqinë dhe kjo është normale, sepse jemi dy vende fqinje. Janë probleme të akumuluara prej...
Gazetarja: ...70 vjetësh, thotë Bushati.
Presidenti Meta: ...më shumë, por ajo që duhet të kemi parasysh për këtë çështje ne kemi një vendim të Gjykatës Kushtetuese, vetëm për këtë çështje. Dhe ky vendim e bën të qartë që për këtë çështje jemi të detyruar të sillemi vetëm në këtë mënyrë, në këtë rrugë që përcakton vendimi i Gjykatës Kushtetuese. Për çështjet e tjera, ato janë çështje ku mund të ketë edhe fleksibilitet, por gjithmonë bazuar mbi reciprocitet edhe mbi respektin e ndërsjellë.
Gazetarja: Në informacionin tonë rezulton se Greqia kërkon edhe firmosjen e një marrëveshjeje tjetër me Shqipërinë që kjo e fundit t’i kthejë pronat Kishës Ortodokse. Po për këtë jeni në dijeni zoti President?
Presidenti Meta: Kishës sonë Ortodokse?
Gazetarja: Po.
Presidenti Meta: Po atë ia kemi kthyer vetë dhe do t’ia kthejmë. Nuk më duket se ka ndonjë sens, në kuptimin se kjo është Kishajonë Ortodokse dhe ne ia kemi kthyer dhe do t’ia kthejmë.
Gazetarja: Ka një marrëveshje të tillë?
Presidenti Meta: ...një nga vendimet, që ta keni ju parasysh, një nga vendimet që unë jam shumë krenar që e kam marrë kur kam qenë kryeministër, ka qenë që pikërisht për shkak të një padrejtësie të madhe që i është bërë Kishës Ortodokse, e cila ka qenë në mos gaboj aty ku është Hotel “Tirana” sot, t’i japim Kishës Ortodokse Shqiptare vendin ku është sot, midis Ministrisë së Mbrojtjes dhe Partisë Socialiste. Dhe unë në atë kohë kam qenë kryeministër i Partisë Socialiste dhe kam pasur shumë probleme për arsye se si mund t’i jepej Kishës Ortodokse pranë Partisë Socialiste, pranë Ministrisë së Mbrojtjes, por nuk kishte asnjë vend tjetër ekuivalent. Ose do të prishnim Hotel “Tiranën”. Jam shumë krenar për këtë vendim për arsye, sepse jo vetëm kemi vënë në vend një padrejtësi historike, por sepse aty është bërë një investim i mrekullueshëm, i jashtëzakonshëm, që ia ka vlejtur dhe që është në shërbim të gjithë qytetit.
Gazetarja: Dhe ka qenë në tagrin tuaj, por është normale të ketë marrëveshje ndërshtetërore në lidhje me këtë çështje?
Presidenti Meta: Unë këtë çështje nuk e kam dëgjuar, sepse nuk duhet të besojmë çdo gjë që shpërndahet. Tani ka kaq shumë portale, ka informacion. Ka edhe disinformacion. Ju për këtë mund t’i drejtoheni Ministrisë së Jashtme. Nuk e kam dëgjuar këtë gjë. Është detyra jonë. Kishës Ortodokse, Kishës Katolike, Komunitetit Mysliman, bektashinjve, të gjithëve, t’ua kthejmë të gjitha pronat. Dhe mendoj se duhet të jetë një prioritet në mëyrë që ata të jenë sa më të pavarur dhe të kenë sa më shumë mundësi që të varen sa më pak nga jashtë.
Gazetarja: Zoti President, edhe një pyetje tjetër shumë sensitive: a jeni në dijeni të një kërkese nga pala greke për heqjen e emrit “Çamëri” nga librat e shkollës? Çdo të bëni ju si President nëse kjo ndodh? Është një informacion që edhe ky ka dalë gjerësisht në media.
Presidenti Meta: Nuk mund të komentoj tani çdo lajm që del në Greqi nga këto bisedime, por unë them që këto marrëveshjet për të rishikuar tekstet, sidomos për sa i takon historisë janë të rëndësishme, jo në kuptimin e ndryshimit të historisë, sepse nuk e ndryshojmë dot historinë dhe faktet dhe të vërtetat, por gjuhën. Pra për të evituar sa më shumë ato ngarkesat emocionale që krijojnë urrejtje edhe për fqinjin sot për shkak të asaj që ka ndodhur para 100 vjetësh apo në çdo kohë. Kështu që në këtë drejtim kjo është diçka tjetër pastaj. Mendoj se as ne nuk mund t’i detyrojmë ata që të ndryshojnë disa gjëra atje, por as ata nuk mund të na detyrojnë ne këtu të ndryshojmë disa të vërteta apo të cenojmë dinjitetin e një komuniteti që ekziston dhe që ka të drejtat e tij.
Gazetarja: Në fakt kanë filluar gërmime për varrezat greke. Çamët kërkojnë si kompensim një memorial për të rënët.
Presidenti Meta: Nuk do të doja të hyja në çështje konkrete, sepse këto janë çështje që janë diskutuar nëmes të dy ministrave. Unë pres informacione edhe për këto çështje, por për këto çështje pret koha, në kuptimin që...
Gazetarja: Keni kërkuar informacion për këto çështje?
Presidenti Meta: Për të gjitha çështjet që janë diskutuar edhe dakorduar. Tani nuk dua të bie në nivele, të cilat krijojnë polemika të panevojshme. Qëndrimi im për çështjen çame ka qenë i njohur dhe mbetet përsëri, ashtu sikurse nuk kam qenë dakord me disa retorika, të cilat nuk kanë qenë shumë ndihmuese për të çuar drejt atyre zgjidhjeve konkrete e praktike, për të cilat ka nevojë në radhë të parë ky komunitet. Megjithatë është një çështje që jam i bindur se do të trajtohet me përgjegjshmëri dhe me dinjitet.
Gazetarja: Për ta mbyllur me çështjen e negociatave zoti President. Ka nga ata që thonë se këto negociata mes Shiqipërisë dhe Greqisë në Kretë apo në Korçë, deri tani kanë prodhuar vetëm një avancim të axhendës greke, po të kihet parasysh kanë filluar varrezat greke. Është premtuar se do të hiqet Ligji i Luftës, por nuk ka asgjë konkrete. Nga negociatat për detin nuk dihet asgjë dhe ju si President jeni në kërkim të informacionit institucional. A keni një koment?
Presidenti Meta: Unë jam i duruar për të punuar, bashkëpuuar e për të besuar se përparimi do të jetë në interes të të dyja vendeve, sepse nuk mund të jetë asnjëherë i njëanshëm, sepse kur është i njëanshëm prodhon gjithmonë një kundër-reagim. Dhe këto janë parime të diplomacisë dhe të fqinjësisë së mirë. Besoj se të dyja palët i kanë në konsideratë.
