Disa mund ta interpretojnë titullin si një pyetje konkrete dhe disi sadiste, në realitet pyetja e shtruar është thjesht provokuese. Pak kohë më parë publikuam një artikull që heton frazën famëkeqe, të shqiptuar nga shumë nëna, “vetëm kur të kesh një fëmijë do të mund ta kuptosh…”. Kjo frazë është rezultat i mitizimit të nënës, viktimat e para të këtij stereotipi janë të gjitha gratë (nëna dhe jo), të shoqëruara edhe nga baballarë që shumë shpesh, në edukimin e fëmijëve, marrin një rol dytësor.
Kjo frazë nënkupton që vetëm një nënë mund të dashurojë me të vërtetë, vetëm një nënë e di se çfarë do të thotë të kujdesesh për dikë, gratë e tjera vetëm mund të hamendësojnë sepse nëse nuk kanë një fëmijë, ato nuk mund ta kuptojnë. Kur publikuam artikullin në rrjetet sociale, polemikat dhe zënkat mes lexuesve ishin të shumta. Shumë nëna lexuese pretenduan me forcë kuptimin e asaj fraze, duke thënë gjithashtu se dashuria për një fëmijë e tejkalon qartë ndjenjën e përjetuar për partnerin.
Reagimi im ndaj këtij skenari ishte i dyshimtë: a është e mundur që në shoqërinë tonë edhe sasia e dashurisë të bëhet shkak për mosmarrëveshje dhe mbi të gjitha konkurrencë? A kemi vërtet nevojë të ndihemi më mirë se tjetri? Duke i shtyrë këto pyetje diku tjetër, do të fokusohemi te thelbi i të qenit një person që dashuron, edhe para se të jesh nënë apo baba.
Shkalla e vlerave, të jesh nënë është gjithçka
Brenda disa kufijve, përparësia e “kodit të nënës” mbi feminitetin, autonomia e të qenit femër, erotizmi, bashkëfajësia me partnerin, mund të jenë të shëndetshme dhe të arsyeshme. Megjithatë, kur “kodi i nënës” bëhet pikëmbështetja e ekzistencës së dikujt, njeriu duhet të ngadalësohet dhe të fillojë të reflektojë mbi rrugën e tij dhe për atë që i projektohet fëmijës.
Lindja e fëmijës së parë është padyshim një moment vendimtar brenda familjes. Ajo që më parë ishte një çift prindëror merr një vlerë të re mbështetëse ku mitizimi i nënës nuk mbështet një lojë ekipore siç duhet të ndodhë në një familje të shëndetshme. Kur vjen një fëmijë, çifti rinegocion rolet e tyre, ekuilibri ndryshon. Megjithatë, ajo që nuk duhet të ndryshojë janë përgjegjësitë dhe fuqia që në një çift të ekuilibruar duhet t’i përgjigjen parimit të drejtësisë. Një tjetër fakt që lidhet me amësinë dhe atësinë është se ky ndryshim rolesh mund të sjellë ndryshime në personalitet: futja e variablave dhe detyrave të reja mund të ndryshojë strukturën e mëparshme organizative.
Dinamika e përjashtimit të partnerit
Mënyra se si çifti riorganizohet është vendimtare. Nga pikëpamja klasike psikanalitike, duke iu referuar teorive frojdiane, lindja e fëmijës fut një element të tretë në marrëdhënie që riaktivizon dinamikën Edipale duke ripropozuar përvoja të përjashtimit dhe përfshirjes së thellë që alternohen në kohë të ndryshme. “Partneri dytësor” përfundon duke u ndjerë i përfshirë ose thellësisht i përjashtuar nga marrëdhënia. Një baba, në disa kontekste, mund të ndihet i vendosur në margjinat e familjes së tij.
Lindja e një fëmije nxjerr në pah paraqitjet e brendshme të figurave prindërore që lidhen me përvojat e para emocionale. Me fjalë të tjera, ne projektojmë te fëmija atë që kemi qenë dikur (frikat, nevojat dhe ëndrrat tona që janë thyer ose janë realizuar…) dhe tek ne, rolet prindërore që kemi ndërtuar. Lidhja që krijohet mes nënë-babë-fëmijë ka një vlerë të lartë përfaqësuese të dinamikës intrapsikike dhe relacionale. Pa një strukturë të shëndetshme të vetvetes, fuqia evokuese e lindjes së një fëmije mund të riaktivizojë përvojat e lidhura me fëmijërinë e dikujt, duke i bërë kufijtë mes vetes dhe fëmijës të paqarta dhe të përcaktuara keq. Për shkak të kësaj mbivendosjeje, shumë shpesh fëmija nuk jeton me një organizëm të tijin, me nevojat e veta dhe pritshmëritë krejtësisht personale. Në këto dinamika të përsëritura, nevojat e fëmijës zëvendësohen sistematikisht me ato të nënës.
Një tjetër dinamikë shumë e përsëritur, fëmija bëhet një mjet për të ripërcaktuar marrëdhëniet me familjen e tij të origjinës. Kur lind një fëmijë, nuk ndryshon vetëm identiteti i njeriut, por edhe roli i tij në raport me atë të prindërve që bëhen gjyshër. Nëse emancipimi emocional mezi është arritur përmes bashkëjetesës (ose martesës), lindja e një fëmije bëhet ngjarja kryesore për rinegocimin e rolit të dikujt brenda familjes së origjinës. Lindja e një fëmije përfaqëson një ndryshim konkret në statusin e zhurmës së madhe shoqërore dhe bëhet një faktor që mund të ndërmjetësojë rolin e dikujt si brenda familjes së origjinës, ashtu edhe brenda familjes së partnerit.
Prindërimi është një përpjekje ekipore
Është e qartë se, me ardhjen e një fëmije, prindërit duhet të jenë gati të kujdesen fizikisht dhe emocionalisht për të voglin. Kjo ngjarje duhet të jetë një arsye për kohezionin prindëror. Të jesh nënë beqare është vërtet e vështirë, sepse, në realitet, prindërimi supozohet të jetë një lojë ekipore… por paradoksi është se shumë nëna në çift sillen sikur të ishin beqare. Në familjen e shëndoshë, babai nuk është një figurë e paqartë në sfond, por mund dhe duhet të përfshihet në kujdesin prindëror.
Prindërit mund të mësojnë të komunikojnë me fëmijën dhe mund ta bëjnë këtë së bashku. Në familjen funksionale, me ardhjen e një fëmije, bashkëshorti nuk do të ndihet kurrë i kërcënuar apo i privuar nga vëmendja e partneres.
Dashuria e pakushtëzuar nuk përjetohet vetëm për fëmijët
Nuk ka dallim mes dashurisë amtare, dashurisë atërore dhe dashurisë për partnerin nëse në të tre rastet i referohet dashurisë pa kushte. Natyrisht, përvoja mund të jetë e ndryshme, por jo në aspektin emocional, vetëm në aspektin që përfshin aspektin seksual dhe aspektin e kujdesit praktik.
Dashuria e pakushtëzuar është një dashuri që i vendos themelet e saj mbi parimin e pranimit të plotë: ne e duam tjetrin për atë që është dhe jo në lidhje me atë që mund të jetë një ditë, as në lidhje me përfitimin e dikujt në raport me projeksionin që bëjmë tek ai për nevojat tona. Mekanizmat identifikues dhe projektues janë shumë të rrezikshëm në të gjitha marrëdhëniet afektive, ato bëhen edhe më shumë në marrëdhëniet prind-fëmijë për shkak të fuqisë së fortë rievokuese të shpjeguar më sipër.
Në bazën e dashurisë së pakushtëzuar është pranimi, parimi kryesor është ky: “Unë të pranoj dhe të respektoj për atë që je dhe nuk kam ndërmend të të ndryshoj”. Të pranosh tjetrin për atë që është do të thotë ta respektosh atë dhe gjithashtu të respektosh nevojat apo vështirësitë e tij.
Dashuria e vërtetë duhet të jetë e pakushtëzuar. Kjo lloj dashurie kërkon kujdes të thellë për tjetrin, ndjeshmëri dhe elasticitet për të mos u pushtuar nga vështirësitë. Të njëjtat karakteristika që kërkohen nga një prind i mirë dhe tek një partner i mirë. Do të doja ta përfundoja këtë artikull me një koment nga një lexues:
“Djalin e linda pas 12 vitesh pritje dhe këtë frazë e thoshin gjithmonë nëna të tjera, të cilat me ligësinë e tyre ndoshta duhej të nënvizonin se në çdo rast më mungonte diçka, ajo që ata besojnë se ishte dashuria e vërtetë: fëmijët. Por mund të pohoj me gjithë zemër se e doja dhe e dua burrin tim ashtu siç dua tani djalin tonë dhe prandaj kisha gjetur dashurinë e vërtetë edhe pa fëmijë”.
