Poezia është testamenti i jetës, bota e ndjeshmërisë dhe mjalta e fjalëve. Poezia e Zonjës Fatmie Kalimashi është pjesë përbërëse e qenies së saj. Poetja krijon një dialog peramanent dhe të mrekullueshëm me vetëveten, me botën, me njerëzit. Me prezencën e poezisë në shpirtin e saj, ajo kurë nuk ndjehet e vetmuar. Lirika meditative e Fatimes është e gërshetuar me subjekte kushtar atdheut, jetës dhe dashurisë..
Poezia është lëngu i jetës, ndërsa bota kuptohet më së miri përmes shpirtit të poetit. Poezia është dimensioni më i pastër që e posedon qenja njerëzore. Vëllimi respektiv është një kontribut i veçantë që reflekton meditimet e njërës nga poeteshat më të talentuara të mërgatës shqiptare. Fatime Kalimashi tashmë e ka krijuar profilin e saj të veçantë letrar. Njeriu ka nevojë permanente për poezi, siç qielli ka nevojë për yje, siç pyjet kanë nevojë për pemë, siç bimët kanë nevojë për ujë, siç livadhi ka nevojë për lule, siç trupi ka nevojë për ushqim, siç mushkëritë kanë nevojë për ajër dhe siç syri ka nevojë për dritë.
Poezia është një art i pakufishëm. Fjalët e Fatimes nuk kanë kufij. Ato shërojnë plagët e shpirtit dhe hapin sytë e të verbërve. Fjalët e vërteta e ledhatojnë dhimbjen dhe errësirën brenda nesh. Buka është fjalë, drita është fjalë, urrejtja dhe errësira janë fjalë. Fjalë që shërohen dhe fjalë që vrasin, fjalë që ndriçojnë dhe fjalë që errësohen. Nevoja për të folur është një nga nevojat më të nxehta dhe më të domosdoshme të njeriut, së bashku me nevojën për ushqim, për veshje, për dashuri, për vërtetësi dhe për drejtësi. Për një poet, nevoja për të thënë fjalë është si nevoja për të marrë frymë. Autorja vjen para nesh me mendime, me ndjenja dhe ide. Ajo i përdor me kujdes fjalët që e ndihmojnë të shprehet, gjithmonë duke pasur diçka për të thënë.
Fjalët kanë fuqinë t’i japin jetë një universi të pafund. Ato mund të sjellin në jetë një regjistër të pafund të ideve dhe ndjenjave. Pra, imagjinoni se keni në dorë një violinë që e keni marrë si dhuratë nga prindërit tuaj, domethënë një shpirt të ndjeshëm dhe delikat. Përmes saj, ju keni aftësinë për të transmetuar dridhjet e dashurisë deri në fund të botës. Por kjo varet nga mënyra se si e përvetëson artin e transferimit në realitetin e ndjeshëm të aspiratave fisnike të shpirtit. Mendimet e Fatimes janë flutura të metamorfizuara në mendime. Ato dëshmojnë se meditimet e poetes e përshkruajnë një profil lirik origjinal: Fjala është ilaç i shpirtit kush di ta përdor/ Është fashë e plagës kur gjaku pikon / Dhimbjen e zemrës largon si me dorë/ Është ilaç i dhimbjes që çdo plagë shëron/ Fjala e mirë ndërton jetën dhe dashurinë/ Ndërton paqen miqësinë e lumturinë/ Me fjalë të bukura ndërtoni ardhmërinë/ Flisni me shpirt fjalë me vlera për njerëzinë. (Flisni me shpirt).
Nga fryti i ëndrrave të saj, ne ndiejmë tingujt e psherëtimave tona, të dëgjuara nga lexuesi, përjetësisht. Poezia e autores është e ngarkuar me një imazh specifik, i cili shpreh jo vetëm shoqata, por edhe tema shpesh befasuese. Zbulimet filozofike janë gjithmonë të veshura me marrëdhëniet e thjeshta të jetës së përditshme. Fatime Kalimashi ka guximin të flasë të vërteta, të rikrijojë jetën nga fragmentet e ëndrrave dhe mistereve. Ajo nuk është poete e ashpërsisë rebele të gjendjeve të ndërgjegjes, të dinamikës së rrëfimit, duke tërhequr vëmendjen e lexuesit, të cilin e fton në meditim dhe në rikrijim të shpirtit. Dendësia e ideve, fuqia e kontabilitetit verbal që zbulon një jetë të përditshme të butë ose të trazuar mund të jetë e parëndësishme në thelbin e saj, provojnë një poezi të thellë, të ujitur nga kaq shumë beteja shpirtërore, një shenjë e hijeshisë së gjendjeve lirike autentike. Fatime Kalimashi është arkitekt i që riorganizon poetikisht botën, sipas shpirtit të saj, kaq delikat, i thellë dhe misterioz. Autorja rigjen një rrugë për të dhënë një përkufizim të shkretëtirës që përgjon nëse nuk gjejmë forcën për të njohur përjetësinë e poezisë. Pronarja e këtyre vargjeve nuk është një poeteshë e shqetësuar, por një vetëdije e frymëzuar. Bukuria hyjnore në poezi zgjon shqisat e fjetura. Vargu i Fatimes na i mbush shpirtrat me ndjenja të bukura.
Botimi i një vëllimi të ri me vargje të reja, përfaqëson një festë të shpirtit për lexuesit e poezisë. Lekturimi i një vëllimi të këtillë shndërrohet në një përjetim të thellë estetik që manifeston sentimentin e lindur në mënyrë të natyrshme, një ndjenjë e bekuar që bashkon trokitjet e zemrave të gërshetuara me fërgëllimën e zjarrit romantik, autori dhe lektori duke realizuar një binom komplementar, i pari duke ofruar, ndërsa i dyti duke receptuar intenzitetin e ndjenjave, thellësinë e përjetimeve, kuptimin e temave dhe sfondin ideatik që fshihen në zemrën e çdo poezie.
Nga vargjet e Fatimes kuptojmë se ekzistojnë disa botë: bota e ndjenjës atdhetare, bota familjare dhe bota e sentimentit erotik. Lirikës së saj i mungon banaliteti dhe pornografia. Ajo është një lirikë reale që buron nga zemra. Vargjet e poetes janë materializuar sipas dëshirave të lexuesve, sepse në to reflektohet bota realiste e përshkrimit poetik. Në vargjet e saj shkëlqen drita e dashurisë, magjia e saj dhe bota e e kuptimit realist: Të kërkoja mes yjesh/ Ku hëna bënte dritë/ Ti ishe në zemrën time/ Shkëlqim në sytë e mi/ Të kerkoja në kaltërsi/ Në mes rrezeve të diellit/ Ti ishte në zemrën time/ Shikim për sytë e mi/ Nuk lash vend pa të kërkuar/ Në çdo varg çdo poezi/ Ti i fshehur në zemrën time/ Mbetur thellë në brendësi. (Të kërkova)
Motra është si nënë e dytë. Kur s’je mirë të kupton nga sytë. Më zemrën e saj janë të gdhendura tre fjalë: Dashuri, Dhimbshmëri dhe Fat. Dhe kur lotët, gëzimi dhe trishtimi i ka në sy, ajo të thotë prap: Vdeksha unë për ty! Nuk ka si motra. Ajo të do me gjithë zemër ngase jeni i të njëjtës nënë dhe i të njëjtit gjak. Kur ishim të vegjël, në të njëjtin djep nana na ka përkundë. Motra është si shqiponja që të mbron. Në zemrën e saj mbretërojnë fëmijët e saj dhe vëllau i saj. Të kesh motër ka shumë rëndësi, sepse ajo është pasuria më e madhe për ty dhe për fëmijët e saj. Është e dashur, e ëmbël, fisnike dhe besnike, e sinqertë dhe fantastike.
Motra është gëzimi im dhe perla e shpirtit tim. Dashurinë për motrën dhe për nënën, Fatimja e ka gdhendur në zemër: Në sytë e saj ngjyrë qielli/ Lexova dhimbjen e shpirtit/ Plagët e zemrës së pa shëruar/ Me lotët e saj të kristalizuar/ Në sytë e saj ngjyrë deti / E ndjeva dhimbjen në thellësi/ Si dallgët e detit të trazuar/ Lotët shoqëruar me krenari/ Me qerpikun e syve prej kaltërsisë/ Me buzët petale lule trandafil/ Me dashurinë e saj prej nëne/ Jetës i buzëqesh për hir të fëmijëve. (Në sytë e një nëne)
Libri i saj më i ri u lind nga një impuls fisnik, duke qenë i menduar si një befasi e re letrare dhe sentimentale. Veprat e këtilla e pasurojnë botën tënë letrare dhe e fisnikërojnë qytetërimin e një kombi, duke qenë realizime të mëdha etike dhe estetike, sinteza të një koncepti për jetën, dëshmi të mendimit dhe ndjeshmërisë së një populli në kontekstin e historisë aktuale të sentimentalizmit shqiptar. Ky është misioni i krijimtarisë letrare në rradhë të parë, dhe të botës së bekuar të arteve në përgjithësi.
Fatime Kalimashi është ndërgjegja estetike që aspiron drejt objektivitetit. Ajo është një poeteshë e lindur që nuk e kopjon realitetin, sepse realiteti për të është jo vetëm një pretekst për të krijuar një botë të re, por edhe për krijimin e ligjeve të reja të ndjeshmërisë dhe harmonisë. Krijimi është një magji që të shpie në tryezën e shkrimit, që të nxit t’i ripërjetosh ngjarjet me një intenzitet të ri subjektiv, të cilat të duken më reale se sa vetë realiteti objektiv. Vepra e autores që vjen nga zemra e mërgatës shqiptare (Zvicra), përbën realitetin e një jete personale, me vargjet e një misterioziteti që gërshetohet me magjinë e bekuar të dashurisë. (Bukuresht, Gusht 2022)
BUZË MBI BUZË
Mbi fijen e flokut të mëndafshtë
Rrezet i shpërndan në kaltërsi
Mbi lëkurën e trupit tënd të njomë
Buzët kërkuan aromë dashurie
Aroma jote trëndafil i kuq
Se ç’më dehu sot por sikur rakia
Sa herë i kërkoj ato buzët tua
Ti kërkon më shumë buzët e mia
Dhe flokët e mëndafshtë shikimin ç’ma zunë
Si rrezet e diellit fytyrës m‘u shpërndanë
Duke u puthur ëmbël të dytë buzë mbi buzë
Bashkë i mbyllëm sytë pa thënë asnjë fjalë
SONTE...
Sonte
Dua ta mbyll vargun me të vetmën fjalë
Për njëri-tjetrin sa shumë kemi mallë
Kemi shumë mallë se shihemi rrallë
Sonte
Do e mbyll vargun me dy fjali
Një për sytë e tu një për sytë e mi
Njëra mallëngjim e tjetra dashuri
Sonte
Po e mbyll vargun me pak fjalë
Ne po plakemi dalëngadalë
Jetuam jetën si në përrallë
Sonte
Unë po e mbyll vargun në poezi
Ti mbylli buzët mbi sytë e mi
Mallin ta shuajmë me dashuri
Sonte
Jemi vetëm unë dhe ti
Mbylli sytë hesht në qetësi
Lexo ç’të thash në poezi
NATËN KUR TË VIJ
Më prit një natë, do të vij në ëndërr
Do të ta prish gjumin dalngadalë
Me pëshpëritje të lehta mesnate
Përmes ëndrrës si në përrallë
Ajo natë mos të mbarojë kurrë
Le të mbetet e paharruar
Nga një princeshë idealesh
Në kujtim gjysëm të zgjuar
SHPIRTI I LIRË
Prej vitesh dëshiroja të flisja
Të flisja në sytë e botës
Dëshirën qe kisha prej kohësh
Ma vranë ma humbën pa gjurmë
Ëndrrën e kisha shpresë drite
Rrugën time të jetës për ta ndriçuar
Sikur edhe nata të shndërrohej në ditë
Asnjëherë për mua s’do të kishte mjaftuar
Zemrën e kisha të mbyllur me dry
Aty ku ruaja sekretet prej vitesh
Të mbyllura të ndrydhura me gjithë fuqinë
Dhëmbët e thyer nga fjalët e gëlltitura
Shpirtin e lash të lirë të fluturojë
Të jetojë në paqe dhe dashuri
Ia dhash të drejtën engjëjt t’i takojë
Me mirësi një ditë të kthehet përsëri
EJA
Eja të pres në shtratin e zemrës
Me fustan prej mëndafshi
Prej ngjyrave të dashurisë
Qëndisur me puthje prej zjarrmisë
Eja m'i shuaj ethet me dashuri
Me përqafimet tua prej shpirti
Ma largo dhimbjen e mallit
Nga zemra me zhvesh fustanin
Eja të tretemi diku larg
Ku s'na sheh njeri
Të puthemi e të duhemi
Si të çmendur në dashuri
PSE TA FSHEHIM DASHURINË
Pse ta fshehim dashurinë kur dashurojmë
Pse të vërtetën duhet ta mohojmë
Kur të gjithë kemi lind nga dashuria
Dhe nga dashuria u shtua njerëzia
E pse duhet fshehur dashurinë
Kur të gjitha me dashuri fillojnë
Se kur gjërat bëhen pa dashuri
Ato pa sukses edhe mbarojnë
Eh! Dashuria fjalë e rëndë
Nuk është turp të dashurojmë
Nëse pa ndjenja gjërat mbarojnë
E pse si trup i vdekur duhet të jetojmë
MË DUAJ
Më duaj kur koha të mungon
Me duaj edhe në ditë të vështira
Edhe kur s'ke kohë për dashuri
Më duaj m'i përqafo ëndrrat e mia
Më duaj edhe kur të soset durimi
Kur të jesh i lodhur e i rraskapitur
Edhe atëherë kur të jesh i trishtuar
Edhe në netët kur të jesh i mërzitur
Më duaj që të të dua edhe më shumë
Të duhemi edhe në ëndrra nëpër gjum
Ta vlerësojmë kohën në dashuri
Se veç dashuria e shpirtit është përjetësi
DUAJENI JETËN
Çdo ditë është një hapërim
Çdo ditë është një lumturi
Çdo ditë është vetëm një fillim
Kur mbaron me dashuri
Çdo ditë është një mësim
Çdo ditë është një pasuri
Sa herë mbjellim dashuri
Korrim e vjelim veç lumturi
Jetoje çdo ditë të Perëndisë
Kape çdo çast të lumturisë
Përqafoje jetën shtrëngoje fort
Jetoje çdo ëndërr në këtë botë
Jetoje jetën sikur nga fillimi
Të mirave të saj mos t'u shihet mbarimi
Dhimbjen e trishtimin hudhi në harresë
Duajeni jetën jetoni me shpresë
TË PRES NË PËRQAFIM
Po du me të pas në përqafim
Me të shtrëngu fort në gjoksin tim
Me marr frymë thellë me shpirt
Me të ndje fort kur t'i mylli sytë
Po du me të pas afër një herë
Dimrin me ma kthy në pranverë
Me shkri borën me puthje si zjarri
Siç e shkrinë dielli borën dhe akullin
Po du me të pas afër në krahët e mi
Me t'i puth fort sytë e tu të shkruar
Kur digjem e si prushi bëhem hi
Hirin tim ta mbash në ato duar
Sa herë të më kesh në grushtin tënd
Sa herë të ndezësh ndonjë qiri
Do të bëhem dritë për të ndriçuar
Shpirtin tënd në tonën dashuri
TË KËRKOVA
Të kërkoja mes yjesh
Ku hëna bënte dritë
Ti ishe në zemrën time
Shkëlqim në sytë e mi
Të kerkoja në kaltërsi
Në mes rrezeve të diellit
Ti ishte në zemrën time
Shikim për sytë e mi
Nuk lash vend pa të kërkuar
Në çdo varg çdo poezi
Ti i fshehur në zemrën time
Mbetur thellë në brendësi
