Florentin Smarandache na ofron poezi të bukura, të frymëzuara dhe të shkarkuara nga zemra dhe shpirti. Autori shkruan një poezi reflektuese që shpaloset në disa shtresa medituese. Jehona e vargut të tij lind rezonanca të gjera dhe dërrmuese. Projektohen imazhe dhe tema përmes të cilave marrin formë ylberi lirika të reja, të artikuluara në përballje fjalësh që i bëjnë përshtypje të fortë poezisë dhe krijuesit të saj. Poezitë e mbretërimit të tij pasqyrojnë pikturën dhe kaligrafinë, dritën dhe hijen, një alkimi origjinale mes mendimit dhe tekstit, sepse poeti e mbart gjithmonë atë mister në tekst, duke rrjedhur si një ngjyrë fluide në faqen e kanavacës së mrekullueshme.
Në mënyrë metaforike, autori ndjen se poezia është pjesë e qenies së tij. Shpirti dhe poezia. Çfarë dialogu i mrekullueshëm! Me këto dy dhurata poeti nuk ndjehet kurrë i vetmuar. Poezia nuk ka kufi. Fjalët, poashtu. Ato i shërojnë plagët dhe i hapin sytë e të verbërve. Fjalët e vërteta shpengojnë dhimbjen dhe errësirën brenda nesh. Freski dhe erë, shpirt dhe kundrim! Njeri, nga vjen fjala? Buka është fjalë, drita, po kështu, urrejtja dhe errësira janë fjalë. Fjalë që shërojnë dhe fjalë që vrasin, fjalë që ndriçojnë dhe fjalë që errësojnë. Nevoja për të shqiptuar fjalë është një nga nevojat më të zjarrta dhe më të nevojshme të njeriut, krahas nevojës për ushqim, veshje, dashuri, vërtetësi dhe drejtësi. Skulptori përballë ajrit shqipton fjalë, piktori dhe muzikanti poashtu. Për një poet, nevoja për të folur fjalë është si nevoja për të marrë frymë.
Në poezinë e zotit Florentin Smarandache dallojmë një varg të pasur mendimesh dhe ndjenjash, në thelb një gjendje e botës në aspektin etik dhe estetik, një rigjallërim të së tashmes së vazhdueshme, por edhe të kujtesës afektive. Vizioni poetik shqetësohet nga pyetjet e mëdha ekzistenciale, me një shprehje lirike konvencionale, nga e cila thyhet një un i korsetuar nga të kundërtat, por gjithmonë i aftë për të gjetur përgjigje për tepricën e qytetërimit të përditshëm. Është një krijim lirik ndezës, madje dashuria është plot forcë, me trupa që dashurojnë E gjithë qenia poetike dridhet para mistereve të ekzistencës, me kujtimet e heshtjeve stërgjyshore dhe mbivendosjet e gjeografive të brendshme antagoniste, që ngrihen magjepsëse nëpër shirat e vjeshtës, kur liqeni e dashurisë është plot me zambakë uji.
Numrat janë specialiteti i autorit, por kur shpreh mendime, ndjenja dhe ide, përdor me kujdes germat që e ndihmojnë të shprehet, duke pasur gjithmonë diçka për të thënë. Autori e ndjen dhe e sheh bukurinë aty ku askush nuk e vë re. Fjalët kanë fuqinë për t'i dhënë jetë një universi të pafund. Ata mund të sjellin në ekzistencë një regjistër të pafund idesh dhe ndjenjash. Pra, imagjinoni se keni në dorë një violinë që keni marrë si dhuratë nga prindërit tuaj, pra një shpirt i ndjeshëm dhe delikat. Nëpërmjet saj, ju keni aftësinë për të transmetuar dridhjet e dashurisë deri në fund të botës. Por kjo varet nga mënyra se si e keni zotëruar artin e transpozimit të aspiratave fisnike të shpirtit në realitetin e ndjeshëm.
Florentin Smarandache është një poet me një shprehje artistike të pjekur, reflektuese, origjinale në fjalë dhe emocionin që gërshetohet në vargjet e paharrueshme. Poeti prezantohet para lexuesve me vëllimin “Distihe Paradoksale” në gjuhën shqipe. Duke futur një lloj poezie me një formë fikse, origjinale, paradoksizmi kap një mënyrë të re (të vjetër sa bota!). Ai është një qenie me temperament, shpirtmirë, siç janë të paktë në letërsinë tonë bashkëkohore. Poezitë e zotërisë së tij janë të shkumëzuara si shampanjë që djeg fytin e etur për dashuri. Kalimi i kohës ngjall nostalgji në shpirtin e poetit, i cili ndjen se nuk i trembet dimrit të ekzistencës.
Fjalët e Florentinit janë flutura të metamorfizuara në mendime. Të gjitha këto maska nëpër të cilat kalojnë mendimet e poetit përvijojnë një profil lirik mbresëlënës, real dhe origjinal. Nga fryti i ëndrrave të tij, ne ndjejmë tingujt e psherëtimave tona. Dëgjuar vetëm nga ne, në absolutin e përjetshëm. Poezia e autorit është e ngarkuar me imazhe specifike, të cilat jo vetëm shprehin asociacione, por edhe tema shpesh befasuese. Zbulimet filozofike janë gjithmonë të veshura me marrëdhëniet e thjeshta të jetës së përditshme. Kaligraf i gjendjeve dhe shqetësimeve shpirtërore, Florentin Smarandache ka guximin të thotë të vërteta, të rikrijojë jetën nga copëza ëndrrash dhe sekretesh. Dendësia e ideve, vrullja e llogaritjes verbale, zbulon një jetë të përditshme të butë ose të trazuar, por jo banale në thelbin e saj. E gjithë kjo është dëshmi e një poezie të thellë, e vaditur nga kaq shumë mundime shpirtërore, e hijeshisë së disponimeve të mirëfillta lirike.
Florentin Smarandache është një burim mrekullish që qetëson çdo mundim të brendshëm. Zotëria e tij është arkitekti që riorganizon poetikisht botën, sipas shpirtit të tij, aq të thellë dhe misterioze. Autori rindërton një rrugë për të dhënë një përkufizim të shkretëtirës që na pret nëse nuk gjejmë forcën të njohim përjetësinë e poezisë. Përditshmëria, Gjyqi, Barbarët, Skautët, Humnera, Kaosi, Teprica, Gënjeshtra me zë të lartë, Dëshpërimi, Kontradikta, Baconian, janë disa tema të pranishme në libër. Pronari i këtyre vargjeve është një qenie e shqetësuar nga natyra e tij. E bukura hyjnore në poezi, zgjon shqisat e gjumit. Vargu i zotërisë së tij na e mbush shpirtin me ndjenja të bukura. Në zemrën e tij ka dhurata hyjnore për freskimin e shpirtit: "Ku/ Po shkojmë,/ Apo nuk po rrimë më?". Nostalgjia e autorit është e qetë. Intensiteti i ndjenjave është i jashtëzakonshëm. Florentin Smarandache nuk është poeti i heshtjes apo i habisë. Ai është poeti i një dhunti hyjnore me aromën e botës rumune dhe arbërore.
POETI I MËRGIMIT RUMUN
Matematikan, poet, romancier dhe dramaturg, Florentin Smarandache u lind më 10 dhjetor 1954 në komunën Bălceşti, qarku Vâlcea. Pas mbarimit të Fakultetit të Matematikës në Universitetin e Krajovës, punon si mësues në vendlindje, më pas në Kolegjin “Nicolae Bălcescu” në Krajovë. Ndërmjet viteve 1982-1984 do të shkojë përtej kufijve të vendit, duke dhënë lëndën e matematikës në Kolegjin "Sidi El Hassan Lyoussi" në Sefrou, Marok. Në vitin 1984 kthehet në atdhe, nga ku do të vazhdojë bashkëpunimin me revista të ndryshme matematikore nga Rumania dhe jashtë saj, ku boton një sërë artikujsh: "Gazeta Matematica", "Monthly", "Math. Magazine", "Mathematical College". Journal", "Zentralblatt fur Mathematik", "Crux mathematicorum", "Gazeta Matematica" (Spanjë). Nga 26 korriku deri më 3 gusht 1986 ishte i ftuar në "Kongresin Ndërkombëtar të Matematikanëve", Berkeley, CA ku do të prezantojë punimin "Një pafundësi problemesh elementare të pazgjidhura".
Megjithatë, shteti rumun e ndalon të marrë pjesë në kongres. Edhe pse nuk ishte hera e parë që përballej me vështirësi nga shteti rumun, ky ndalim e mbushi gotën: ai hyri në grevë urie për 15 ditë. As pasojat nuk priten: sepse ishte “i pabindur”, siç rrëfen në vëllimin “Fugit... Ditari i kampit”, “... pas ICM-86 më ndaluan të botoja matematikën dhe ishin të papunë për një vit e gjysmë” (1). Përgatitet me shumë përpikëri, matematikisht, mund të themi, duke ikur nga atdheu, duke mos i thënë askujt, as gruas së tij që mendonte se kishte shkuar në Bukuresht për të biseduar me një profesor të Universitetit për disa artikuj kërkimorë matematikor. Do t'i shkruajë 10 ditë pasi ka kërkuar azil politik në Turqi, më 09.09.1988, me dëshirën për të emigruar në SHBA, vendin e të gjitha mundësive.
Pasi i kërkon falje që ia ka fshehur dëshirën për të emigruar, gjestin e tij e arsyeton me këto fjalë: “Po ju e dini sa më poshtëruan mua, të papunë, gjysmë të papunë, lypësin e inspektoratit, plehrat e tyre, më kishin ndaluar të botoj, dhe Ph. D etj.. Nuk durova dot më!Çdo vuajtje ka një kufi”. Pas gati dy vitesh qëndrimi në kampet e refugjatëve, Amerika do ta lejojë të hyjë në vend. Bëri gjithçka: lante enët në restorante, hapte kanale, ngarkonte dhe shkarkonte mallra, etj. Më vonë gjeti një punë më të mirë: inxhinier softuerësh në një kompani prodhuese. Terminalet elektronike. Ka parë shumë dhe ka vuajtur akoma më shumë. Por nuk e ka lënë asnjëherë aftësia për të arritur ëndërrat dhe dëshira për të pohuar veten. E merr doktoraturën në matematikë duke qen aktualisht "Profesor i Asociuar i Matematikës" në Universitetin New Mexico, Gallup, në SHBA.
