Profesori i Qendrës për Gjeopolitike në Universitetin e Kembrixhit, Timothy Less tha se rasti i Irlandës së Veriut tregon mundësinë që grupet që kanë qenë në konflikt për territorin mund të arrijnë përfundimisht në një kompromis dhe të zgjidhin dallimet e tyre, por, siç thekson ai Marrëveshja e së Premtes së Mirë, e cila u arrit një kompromis mes katolikëve dhe protestantëve dhe e cila vendosi se cilit shtet duhet t’i përkasë Irlanda e Veriut, nuk mund të zbatohet drejtpërdrejt në rastin e Kosovës, sepse rrethanat janë të ndryshme.
Marrëveshja e së Premtes së Mirë të vitit 1998 u përmend së fundi nga i dërguari i Britanisë së Madhe për Ballkanin Perëndimor, Stuart Peach, duke e përmendur atë si një shembull të mirë për dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Sipas Marrëveshjes së së Premtes së Mirë, e cila i dha fund dhunës 30 vjeçare, Irlanda e Veriut tashmë është formalisht një rajon brenda Mbretërisë së Bashkuar, e cila është kryesisht një rajon vetëqeverisës, si Skocia dhe Uellsi, dhe pushteti ndahet nga katolikët. dhe protestantët, dikur palë ndërluftuese.
“Irlanda e Veriut i nënshtrohet “sovranitetit të përbashkët”, që do të thotë se ajo është formalisht pjesë e Mbretërisë së Bashkuar, por që Republika e Irlandës ka një fjalë në punët e brendshme të Irlandës së Veriut. Ekziston gjithashtu një kufi i hapur midis Irlandës së Veriut dhe Republika e cila lejon qarkullimin e lirë të njerëzve dhe mallrave midis Republikës dhe Irlandës së Veriut”, thotë Less.
Protestantët, thotë ai, ishin të kënaqur me marrëveshjen e vitit 1998, sepse Irlanda e Veriut nuk është e bashkuar me Republikën, dhe sipas marrëveshjes, katolikët mund të jetojnë efektivisht si qytetarë të Republikës së Irlandës ndërsa jetojnë fizikisht në Irlandën e Veriut.
“Rasti i Irlandës së Veriut tregon për një zgjidhje me të cilën veriu i Kosovës mund të bëhet një rajon autonom brenda Kosovës, duke mbajtur lidhje të forta dhe një kufi të hapur me Serbinë. Por mendoj se është e rëndësishme të thuhet se rrethanat e veriut të Kosovës dhe veriut të Irlandës janë të ndryshme dhe se Marrëveshja e së Premtes së Mirë nuk mund të zbatohet drejtpërdrejt në rastin e Kosovës”, thotë Less.
Si dallime kyçe mes situatës me Kosovën dhe rastit të Irlandës së Veriut, ai thekson se Britania e ka njohur gjithmonë pavarësinë e Republikës së Irlandës, ndërsa në të kundërt Serbia nuk e njeh Kosovën, “palë me të cilën duhet të të negociojë statusin e veriut të Kosovës” dhe ajo që do t’i ndërlikonte gjërat do të ishte ajo që do të ishte një marrëveshje e bazuar në idenë e sovranitetit të përbashkët.
Ai përmend statusin e territorit të kontestuar si një ndryshim tjetër. Irlanda e Veriut, thotë ai, është pjesë e Mbretërisë së Bashkuar, si shtet amë, ndërsa Kosova veriore “është pjesë e shtetit separatist të Kosovës dhe jo shteti amë i Serbisë”.
“Ekziston një ndryshim i tretë, i cili është ndoshta më i rëndësishmi, dhe ka të bëjë me demografinë e veriut të Kosovës. Në Irlandën e Veriut, ka pasur dy grupe përafërsisht të së njëjtës madhësi që ndajnë të njëjtën hapësirë, por nuk kanë mundur të pajtohen se cili shtet do të ishte një pjesë, se cila është përgjigja që gjendet në sovranitetin dhe autonominë e përbashkët, ose thënë ndryshe se ata jetojnë në Mbretërinë e Bashkuar dhe në Irlandë në të njëjtën kohë, por ky nuk është problem në veriun e Kosovës, e cila ka një gjendje homogjene. Popullata e serbëve që duan që veriu i Kosovës të jetë pjesë e Serbisë, kjo do të thotë se ideja për një qeveri të përbashkët që aplikohet në Irlandën e Veriut nuk është e rëndësishme këtu dhe se nëse do të zbatohej një marrëveshje e qeverisë së përbashkët ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve, sigurisht që do t’i komplikonte gjërat. Në vend që t’i zgjidhë ato. Prandaj mendoj se kur merren parasysh këto dallime, Marrëveshja për të Premten e Mirë ofron vetëm mësime të kufizuara për Kosovën”, deklaroi Less për Kosovo-Online.
Ai është i mendimit se zgjidhja e dytë, më e hershme, për Irlandën e Veriut, nga fillimi i shekullit të 20-të, e cila përfshinte ndarjen e Irlandës së Veriut nga Republika, është më e rëndësishme për statusin e veriut të Kosovës. Les, megjithatë, dyshon se çështja e Kosovës, pra statusi i veriut të Kosovës, do të zgjidhet përfundimisht në këtë mënyrë.
“Kjo zgjidhje ishte një përgjigje ndaj kërkesës së Dublinit për pavarësi, të cilën Londra e pranoi përfundimisht pas një periudhe beteje. Kjo u kundërshtua nga popullsia kryesisht protestante në veri, e cila donte të mbetej pjesë e Mbretërisë së Bashkuar dhe zgjidhja e Londrës në atë kohë ishte ndarja e ishullit irlandez. Sipas kësaj analogjie, nëse kjo qasje do të zbatohej për Kosovën, atëherë edhe Kosova do të ndahej, ku veriu do të mbetej pjesë e Serbisë, ndërsa Serbia nga ana e saj do të njihte jugun me mbizotërim shqiptar. Serbia dhe Kosova me sa duket pranuan në atë kohë, por dyshoj se diplomatët britanikë e kanë parasysh këtë kur flasin për Irlandën e Veriut si zgjidhje për çështjen e Kosovës, sepse ata vazhdimisht e kanë refuzuar idenë e ndarjes”, përfundoi Less.
