Ushtria izraelite ndoshta po vazhdon përgatitjet për një ofensivë tokësore. Qëllimi i deklaruar: përmbysja e Hamasit. Por çfarë të bëni nëse kjo ndodh? Ka skenarë të ndryshëm. Asnjëra prej tyre nuk është e thjeshtë, shkruan Deutsche Welle.
Izraeli ka mobilizuar rreth 350 mijë rezervistë, një pjesë e ushtrisë është e vendosur në kufirin me Libanin dhe një pjesë në kufirin me Rripin e Gazës. Synimi i ofensivës së shumëpritur tokësore në Gaza, çfarëdo qoftë në detaje, është shkatërrimi i militantëve islamikë Hamas, të cilin Gjermania, Bashkimi Evropian, SHBA dhe disa vende të tjera e klasifikojnë si organizatë terroriste.
Nuk ka alternativë ndaj këtij hapi, thotë Michael Milshtein, një ish-anëtar i inteligjencës ushtarake izraelite dhe tani një studiues në Qendrën Moshe Dayan në Universitetin e Tel Avivit.
Ai ka ende sot në mendje interesat e sigurisë së Izraelit dhe vlerësimi i tij për Hamasin është i qartë: "Hamasi gjithmonë i ka formuluar qëllimet e tij shumë qartë, që janë promovimi i xhihadit dhe eliminimi i Izraelit. Asnjëherë nuk e ka parë përparimin ekonomik si një arritje strategjike. dhe gjithmonë ka paralajmëruar ofensivë të ardhshme kundër Izraelit”, tha një ekspert izraelit i sigurisë për DW.
Por tashmë shtrohet pyetja: si duhet të menaxhohet politikisht Rripi i Gazës në të ardhmen pas shkatërrimit të Hamasit dhe strukturave të tij terroriste, gjë që synon Izraeli?
Izraelitët nuk kanë dhënë ende një përgjigje zyrtare për këtë. Gjithashtu, në këtë moment nuk është e mundur të vlerësohet nëse - ndryshe nga përpjekjet e mëparshme - ata do të kenë sukses në eliminimin e plotë të Hamasit këtë herë.
Por një gjë është e qartë, thotë Milshtein: nuk mund dhe nuk duhet të ketë një vakum pushteti.
"Një tërheqje e shpejtë pas shkatërrimit të regjimit të Hamasit do të krijonte një vakum që do të mbushej nga anarkia dhe grupet radikale islamike," shton ai.
Afganistani, për shembull, tregoi se një vakum pushteti politik mund të tërheqë forca më radikale, ku Shteti Islamik (IS) përdori dobësitë famëkeqe të institucioneve qeveritare për qëllimet e veta edhe pasi talibanët morën pushtetin.
IS pati sukses në të njëjtën mënyrë në rajonin e Sahelit, ku dobësia apo edhe mungesa e strukturave shtetërore funksionoi në favor të tij.
Edhe Irani, me fantazitë e tij famëkeqe antiizraelite të asgjësimit, ende mund të përfitojë nga vakumi i pushtetit dhe të tundohet, pavarësisht humbjes së mundshme të "partnerëve" të tij të mëparshëm si Hamasi dhe Xhihadi Islamik, të përdorë metoda të reja apo edhe aleatë të rinj dhe vazhdojnë të kërcënojnë Izraelin.
Në këto rrethana, si mund të duket rendi i ri në Rripin e Gazës? Milshtein sheh disa opsione - por të gjitha, thotë ai, janë problematike.
Stephan Stetter, një shkencëtar politik nga Universiteti Bundeswehr në Munih, beson të njëjtën gjë.
Skenari 1: Izraeli rimerr kontrollin e Rripit të Gazës
Një skenar i mundshëm do të ishte që Izraeli edhe një herë të kontrollojë drejtpërdrejt Rripin e Gazës ushtarakisht, siç ishte deri në vitin 2005, pra kthimi i Izraelit si një fuqi pushtuese brenda Rripit të Gazës. Megjithatë, një veprim i tillë mund të provokojë rezistencë të re nga forcat militante. Kjo do të kishte gjithashtu efekte fatale në ekuilibrin rajonal në rajon, tha për DW politologu Stetter.
"Atëherë do të ketë zëra në Izrael që mbështesin rivendosjen e Rripit të Gazës. Dhe kjo do të ishte gjithashtu gërryerje për të gjithë ata që duan të nxisin dhe mbajnë këtë konflikt izraelito-palestinez," thotë Stetter.
Së bashku me këtë do të vinte si vijon: fuqia pushtuese - të paktën teorikisht, sipas ligjit ndërkombëtar - ka edhe detyrime ndaj popullatës së pushtuar.
"Ajo detyrë do të duhej të merrej më pas nga vetë Izraeli. Financiarisht, do të tejkalonte të gjitha aftësitë e vendit," thotë Stetter.
Kjo, thotë ai, është edhe më e vërtetë sepse Izraeli tashmë është prekur ekonomikisht nga sulmi i Hamasit më 7 tetor. Kundër rezistencës politike të aleatëve të tij perëndimorë - veçanërisht SHBA - Izraeli ndoshta nuk do të ishte në gjendje të kryente një pushtim të ri.
Për më tepër, ky hap, thotë Stetter, do të tensiononte ndjeshëm edhe marrëdhëniet e Izraelit me shtetet arabe me të cilat ai ose ka përfunduar tashmë marrëveshje paqeje ose planifikon ta bëjë këtë.
"Kjo është arsyeja pse unë mendoj se një lëvizje e tillë nuk ka gjasa," tha Stetter.
Dhe ky skenar do të paraqiste një problem tjetër për Izraelin: do të duhej të mbyllej më tej nga Rripi i Gazës, i cili është plotësisht armiqësor ndaj tij.
“Izraeli do të bëhej një administratë burgu dhe do të sundonte përgjithmonë mbi një kamp të madh burgu (me të cilin Gaza është krahasuar prej kohësh),” shkruante kohët e fundit revista politike me ndikim Foreign Affairs.
Skenari 2: Marrja e Autoritetit Palestinez
Autoriteti Palestinez (PA) mund të kthehet në Rripin e Gazës dhe ta qeverisë atë në të ardhmen. Ky plan ka një dobësi mbi të gjitha, sipas ekspertit izraelit Milshtein: PA, e udhëhequr nga Mahmoud Abbas, ende njihet si një qeveri me president dhe kryeministër në Bregun Perëndimor dhe de facto kontrollon vetëm një pjesë të vogël. Izraeli ka shumicën e autoritetit në territorin palestinez.
"Ne duhet të mendojmë se sa i dobët dhe jopopullor është Abu Mazen," thotë Milshtein.
Abu Mazen është një pseudonim i zakonshëm për Mahmud Abbas, veçanërisht në botën arabe.
Në fakt, PA dhe Fatah, që e dominon atë, partia e Mahmud Abbas, janë jashtëzakonisht të papëlqyeshme në Bregun Perëndimor. Korrupsioni dhe performanca e dobët e qeverisë inkurajojnë vazhdimisht qytetarët të protestojnë.
Ata akuzojnë gjithashtu PA-në për mungesë legjitimiteti demokratik. Zgjedhjet e fundit presidenciale u mbajtën në vitin 2005, dhe që atëherë Abbas ka qeverisur atje si lideri "i përjetshëm" palestinez pa një votë të vlefshme.
Ndërsa kohët e fundit ai ka tërhequr kritika në vendet perëndimore kryesisht për deklaratat e tij antisemite dhe mungesën e distancës nga terrori i Hamasit, një numër i vogël palestinezësh në Bregun Perëndimor e akuzojnë atë se nuk është mjaft i vendosur dhe vendimtar ndaj fuqisë pushtuese të Izraelit.
Një faktor tjetër do të hynte në lojë, thotë Stephan Stetter: "Nëse PA do të zhvendosej në Rripin e Gazës pas fitores së Izraelit ndaj Hamasit, disa mund ta shohin atë si një përfitues lufte që mori pushtetin në kurrizin e viktimave të luftës."
PA, siç thotë ai, duhet të ruhet nga një përshtypje e tillë. “Në të njëjtën kohë, PA duhet të luajë një rol të rëndësishëm në të gjithë skenarët e tjerë të ardhshëm për Rripin e Gazës”, thotë studiuesi gjerman i konfliktit dhe eksperti i politikës ndërkombëtare.
Skenari 3: Administrata Civile e Përzier Palestineze
Një opsion më i mirë por i vështirë do të ishte një administratë civile e përzier palestineze, sipas ekspertit të sigurisë Milshtein. Ai do të përbëhej nga përfaqësues të ndryshëm të publikut palestinez - përfshirë kryetarët e bashkive - dhe do të kishte lidhje të ngushta me PA.
Një model i tillë mund të mbështetet nga Egjipti, SHBA, Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe (EBA), thotë Milshtein. Por ai thotë se duhet të merret parasysh fakti se një urdhër i tillë do të ishte i qëndrueshëm vetëm për një kohë të shkurtër.
"Por do të ishte shumë më mirë se çdo alternativë tjetër," thotë Milshtein.
Skenari 4: Administrata e OKB-së
Në teori, Kombet e Bashkuara gjithashtu mund të marrin përsipër administrimin e një zone konflikti pas humbjes së njërës palë në konflikt, thotë Stephan Stetten, duke përmendur si shembuj modelet e mëparshme në Kosovë ose Timorin Lindor.
"Në Rripin e Gazës, megjithatë, kjo nuk është realiste. Në këtë rast, do të ishte shumë më e vështirë, nëse jo e pamundur - sepse ky konflikt është shumë në fokusin e opinionit publik botëror. Një rol i mundshëm i fuqishëm i shteteve perëndimore mund të të shihet edhe me shumë kritikë”, thotë ai.
Përveç kësaj, thotë ai, do të shtrohej edhe çështja e vështirë e mandatit të duhur të OKB-së.
Skenari 5: Administrimi i shteteve arabe
Studiuesi i konflikteve Stetten do të preferonte një skenar tjetër: sipas tij, shtetet arabe mund të marrin drejtimin në menaxhimin e Rripit të Gazës në bashkëpunim me Autoritetin Palestinez.
"Kjo mund të jetë gjithashtu në interes të disa shteteve arabe për arsye të tjera - ata që kanë rezerva të forta për Vëllazërinë Myslimane, dega palestineze e së cilës është Hamasi. Egjipti ka ndërmarrë veprime kundër Vëllazërisë Myslimane dhe po luftohet gjithashtu në Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe."
Edhe nëse retorika zyrtare e qeverisë në vendet e përmendura, e nxitur nga ndjenjat antiizraelite në mesin e popullatës, aktualisht thekson solidaritetin me palestinezët dhe vuajtjet e popullatës civile palestineze, "disfata e Hamasit në Riad dhe Kajro ndoshta nuk do të ishte e padëshiruar”, beson Stetten.
Para së gjithash, siç beson Stetten, në një skenar të tillë, palestinezët ndoshta mund të binden se interesat e tyre themelore - vetëvendosja kombëtare dhe zgjidhja me dy shtete - nuk kërcënohen.
“Por kjo kërkon forca të kombinuara, gjithashtu në bashkëpunim me Perëndimin dhe OKB-në”, thotë Stetten.
Përveç mbështetjes politike, thotë Stetten, edhe mbështetja financiare do të ishte e rëndësishme për të mbështetur ekonomikisht një model të tillë. Ky model jo vetëm që do të ofronte perspektivë për palestinezët, por gjithashtu do të sillte më shumë siguri në Izrael, sipas Stetten.
Megjithatë, duke pasur parasysh përshkallëzimin aktual me disa mijëra të vdekur, është e paqartë nëse dhe me çfarë kostoje edhe ato shtete arabe që kanë marrëdhënie zyrtare me Izraelin do të ishin aktualisht të gatshëm të merrnin rrezikun e një misioni të tillë dhe dështimin e tyre të mundshëm. Sipas Stetten, një model i tillë mund të luajë një rol në afat të mesëm.
