Një poster gjigant me liderin rebel jemenas Abdel Malek al-Houthi u var në Stamboll javën e kaluar, vetëm disa ditë pasi organizata e tij u cilësua një grup terrorist nga Shtetet e Bashkuara.
“Ne jemi të gjithë jemenas”, shkruante në një tekst në turqisht.
Dikur të vlerësuar në Lindjen e Mesme si një përfaqësues kërcënues iranian që shkaktoi kërdinë në vendin më të varfër të botës arabe duke përmbysur qeverinë e njohur ndërkombëtarisht dhe duke nxitur një ndërhyrje brutale ushtarake të udhëhequr nga Arabia Saudite, fati i grupit Houthi ka ndryshuar që kur Izraeli filloi luftën e tij shkatërruese në Gaza, shkruan CNN.
Lufta e Izraelit erdhi pasi grupi militant palestinez Hamas filloi një sulm më 7 tetor ndaj shtetit hebre, duke vrarë 1200 njerëz dhe rrëmbyer më shumë se 250 të tjerë, sipas autoriteteve izraelite.
Lufta në Gaza deri më tani ka vrarë pothuajse 27,000 njerëz në enklavë, sipas ministrisë së shëndetësisë të drejtuar nga Hamasi në territor.
Dhe Houthi-t shiite-myslimanë, të njohur gjithashtu si Ansar Allah, tani shihen në pjesë të botës myslimane kryesisht sunite dhe më gjerë si kampionë të çështjes palestineze, duke mbrojtur popullin e Gazës kundër Izraelit.
Që nga mesi i nëntorit, rebelët kanë sulmuar anijet tregtare në Detin e Kuq dhe ngushticën e Bab al-Mandab.
Deti i Kuq është një rrugë ujore jetike që lidhet me Kanalin e Suezit, përmes të cilit kalon 10% deri në 15% e tregtisë botërore.
Aktivitetet e grupit kanë mbyllur në mënyrë efektive rrugën tregtare për shumicën e anijeve e transportit të mallrave, ndërsa anijet largohen nga rruga ujore mes sulmeve.
Zyrtarët amerikanë i kanë thënë CNN se besojnë se lidershipi iranian është nervoz për disa nga veprimet e grupeve të tij përfaqësuese në Lindjen e Mesme pasi frika për një konfrontim të drejtpërdrejtë me Shtetet e Bashkuara përshkallëzohet.
Inteligjenca amerikane thekson se Irani është i shqetësuar se sulmet Houthi ndaj anijeve tregtare në Detin e Kuq mund të shqetësojnë interesat ekonomike të Kinës dhe Indisë, aleatët kryesorë të Teheranit.
Ndërkohë kishte shenja këtë javë se Irani po përpiqet të frenojë përfaqësuesit e tij pasi Kataib Hezbollah, një milici në Irak, tha se po pezullonte operacionet kundër objektivave amerikane pas një sulmi që vrau tre nga personeli ushtarak amerikan në Jordani.
Por Irani duket se ka më pak kontroll mbi Houthi-t, pasi grupi rebel jemenas vazhdoi të synonte anijet.
Të martën mbrëma, një raketë e lëshuar nga Houthi në Detin e Kuq arriti një milje nga një shkatërrues amerikan përpara se të rrëzohej, sulmi më i afërt i një luftanijeje amerikane nga Huthi.
Episodi nënvizoi kërcënimin që rebelët vazhdojnë të paraqesin për asetet detare të SHBA-së dhe transportin tregtar, pavarësisht sulmeve të shumta të SHBA-së dhe Britanisë në infrastrukturën Houthi brenda Jemenit.
Pak ditë më parë, SHBA kreu raundin e fundit të sulmeve ajrore në Jemen, kundër një stacioni kontrolli tokësor të dronëve Houthi në Jemen dhe 10 dronëve të Houthi.
“Projektimi i fuqisë”
Sulmet në Detin e Kuq, thonë Houthi-t, synojnë të bëjnë presion ndaj Izraelit dhe aleatëve të tij për të ndaluar luftën në Gaza.
Grupi ka thënë vazhdimisht se operacionet e tij në Detin e Kuq do të pushojnë pasi Izraeli të ndalojë luftën dhe të heqë rrethimin e tij në territor.
Por ekspertët thonë se ndërsa kauza palestineze ka qenë gjithmonë qendrore për ideologjinë Houthi, veprimet e tyre në Detin e Kuq vijnë me përfitime të tjera.
Në luftën e tij, grupi Houthi është shpërqendruar nga kriza humanitare e Jemenit, ka mbështetur mbështetjen e brendshme dhe ndërkombëtare dhe e ka bërë të njohur emrin e tij mes atyre që dinin pak ose aspak për lëvizjen, thonë ata.
“Solidariteti me Gazën është vetëm një nga shtytësit pas sulmeve të Houthi-ve në Detin e Kuq”, mendon Thomas Juneau, një asistent profesor në Shkollën e Lartë të Marrëdhënieve Publike dhe Ndërkombëtare në Universitetin e Otavës dhe ish-analist në Departamentin e Mbrojtjes Kombëtare të Kanadasë.
Ndërsa pozicionet anti-izraelite dhe anti-amerikane janë në qendër të ideologjisë së grupit, “lufta e Gazës duhet parë më shumë si një pretekst për Houthis”, ka thënë më tej Juneau, pasi “i lejon ata të mobilizojnë ndjenja të forta pro-palestineze” dhe “projektojnë fuqinë e tyre jashtë vendit”.
Houthi, pasi kanë marrë kontrollin e pjesës më të madhe të Jemenit verior – përfshirë kryeqytetin Sanaa – e paraqesin veten si sundimtarë legjitimë të vendit.
Grupi rebel i ka cilësuar operacionet e tij në Detin e Kuq si të kryera nga “Forcat e Armatosura të Jemenit”.
Ky tregim ka zënë vend mes atyre që kundërshtojnë luftën e Gazës në mbarë botën.
Qeveria e njohur ndërkombëtarisht ndërkohë ndodhet rreth 230 milje larg në qytetin jugor të Adenit dhe shihet si e dobët.
“Një rrugëdalje”
Sulmet e tyre janë dënuar nga SHBA, Bashkimi Evropian, NATO dhe 44 vende të tjera aleate, të cilët në një deklaratë të përbashkët e quajtën kapjen e një anijeje mallrash të udhëhequr nga Houthi më 19 nëntor “të tmerrshme”.
Një muaj më vonë, SHBA formoi një koalicion shumëkombësh që synonte të ruante tregtinë në Detin e Kuq.
Shtetet e Bashkuara dhe Mbretëria e Bashkuar që atëherë kanë kryer sulme ajrore ndaj Houthis.
Grupi jemenas nuk ka treguar shenja të tërheqjes, gjë që ekspertët thonë se po i ndihmon ata të sigurojnë fitore me reputacion jashtë vendit, si dhe jashtë bazës së tyre tradicionale të mbështetjes në vend.
“Në vend, popullariteti i tyre është rritur në disa fusha”, tha Ahmed Nagi, një analist i Jemenit në Grupin Ndërkombëtar të Krizave, një institut me bazë në Bruksel, duke shtuar se pakënaqësia mbetet me atë që perceptohet si anashkalimi i çështjeve të brendshme të Jemenit.
Për disa jemenas, sulmet e Houthis kanë ringjallur gjithashtu kujtimet e dhunës së vetë grupit në shtëpi në mes të luftës civile gati dhjetëvjeçare, tha ai.
Lufta civile e Jemenit filloi në vitin 2014, kur forcat Houthi sulmuan kryeqytetin Sanaa dhe rrëzuan qeverinë e njohur ndërkombëtarisht, të mbështetur nga Arabia Saudite.
Konflikti u shndërrua në një luftë më të gjerë në vitin 2015 kur një koalicion i udhëhequr nga Arabia Saudite ndërhyri në një përpjekje për të dëbuar Houthis.
Kjo përpjekje dështoi, duke e lënë vendin në gërmadha.
Irani rriti mbështetjen e tij për Houthi-t gjatë asaj lufte ndërsa konflikti i tij ndërmjetës me Arabinë Saudite u përshkallëzua.
Pas gati tetë vitesh lufte, një armëpushim midis Houthis dhe koalicionit të udhëhequr nga Arabia Saudite u nënshkrua në prill të vitit 2022.
Ndërsa skadoi vetëm gjashtë muaj më vonë, palët ndërluftuese nuk i janë kthyer konfliktit në shkallë të plotë dhe pauza në luftime është “respektuar” kryesisht.
Dhe Juneau vlerëson se nuk ka asnjë rival ushtarak apo politik që mund të sfidojë Houthi-t brenda vendit, por sundimi i tyre në Jemen ka qenë represiv dhe ekonomikisht joefikas.
“Mobilizimi i ndjenjave të forta pro-palestineze është një taktikë shumë e dobishme për të shpërqendruar nga sfidat e tyre të brendshme”.
Ndërkohë, sot, më shumë se 24 milionë njerëz në Jemen – mbi 80% e popullsisë – kanë nevojë për ndihmë dhe mbrojtje humanitare, sipas OKB-së.
Konflikti ka lënë gjithashtu infrastrukturën e vendit të shkatërruar, ka përkeqësuar kolapsin ekonomik dhe ka çuar në zhvendosje të gjerë të njerëzve.
I pyetur në një intervistë me BBC Arabisht pse grupi rebel po reagon ndaj një konflikti të jashtëm mes problemeve të brendshme të Jemenit, një zyrtar i lartë Houthi u përgjigj se vendet perëndimore po bëjnë të njëjtën gjë duke mbështetur Izraelin.
“A është Biden fqinj me Netanyahun? A jetojnë në një apartament? A jeton edhe presidenti francez në të njëjtin kat, me kryeministrin britanik që jeton në të njëjtën ndërtesë?”, citohet të ketë thënë Mohamed Ali al-Houthi, anëtar i Këshillit të Lartë Politik, për BBC Arabisht muajin e kaluar, duke u mburrur për tërheqjen e SHBA-së në konflikt.
Ndryshe, gjatë luftës civile të Jemenit, Houthi-t do të fajësonin konfliktin për problemet e vendit, tha Nagi.
“Lufta është qetësuar, kështu që ka presion mbi Houthi-t për të përmbushur premtimet e tyre”, tha Nagi për CNN, duke shtuar se mes kërkesave në bazë për ndryshim, përshkallëzimi në Detin e Kuq dhe ngjarjet në Gaza ishin “në një farë mase, një rrugëdalje”.
E Mohammed Ali Al-Houthi ka mohuar se grupi i tij po kërkon popullaritet me sulmet në Detin e Kuq, duke thënë për BBC Arab se fushata vjen nga “një këndvështrim (detyre ndaj) besimit dhe Islamit”.
Houthi-t duan të dërgojnë një mesazh
Së bashku me kundërshtimin ndaj SHBA-së dhe Izraelit, kauza palestineze ka qenë gjithmonë qendrore në ideologjinë e grupit.
Kur Houthi-t u ngritën në pushtet, slogani i tyre ishte: “Zoti është i madh, Vdekje Amerikës, Vdekje Izraelit, Mallkim për hebrenjtë, Fitore për Islamin”.
“Houthi-t donin të dërgonin një mesazh: ne jemi grupi që është më i përkushtuar ndaj Gazës, jo vetëm me fjalë por edhe me veprime”, ka pretenduar Nagi.
Në këtë drejtim, Nadwa Al-Dawsari, një anëtare jorezidente në Institutin e Lindjes së Mesme në Uashington, DC, tha se është e mundur që rebelët duan të tërheqin SHBA-në në një luftë të drejtpërdrejtë.
“Houthi-t po mbështeten në kundërshtimin ndaj konfliktit të SHBA-së”, tha ajo, duke shtuar se pas luftës së tyre tetëvjeçare me koalicionin e udhëhequr nga Arabia Saudite në Jemen, ata “dolën më të sigurt” dhe “i detyruan sauditët të vijnë tek ata të dëshpëruar për një dalje nga situata”.
Ndërsa një luftë me SHBA-në nuk ka gjasa të bashkojë jemenasit pas Houthi-ve, pasi një konflikt i asaj shkalle do të ishte shkatërrues për një popullatë tashmë të vuajtur, “sulmet e vazhdueshme ajrore të SHBA-së mund t’u ofrojnë Houthi-ve një pretekst për të detyruar (më shumë jemenas) të bashkohen ose të kontribuojnë në ‘përpjekjet e tyre luftarake’ të vetëshpallura”, tha Dawsari.
Dhe pavarësisht nga pasojat e mundshme për jemenasit në vend, Houthi-t kanë mirëpritur konfliktin me SHBA-në dhe aleatët e saj.
“SHBA dhe Britania e Madhe duhet të kuptojnë se ne jemi në një kohë hakmarrjeje dhe se njerëzit tanë nuk dinë të dorëzohen”, ka shkruar Mohamed Ali al-Houthi në X. “Nëse mbani armë, atëherë populli jemenas mban armë. Po ashtu, edhe nëse keni forcë, atëherë ne jemi më të fortë me Zotin”.
Zyrtari gjithashtu hodhi poshtë rrezikun e hakmarrjes izraelite, duke thënë se shteti hebre ka krijuar një imazh të rremë të të qenit “një përbindësh me një ushtri të madhe”.
“Houthi-t po ndihen me shumë vetëbesim, pasi jo vetëm që i kanë mbijetuar viteve të bombardimeve nga Arabia Saudite, por janë shfaqur shumë më të fortë”, tha Juneau. “Prandaj ata besojnë se mund t’i mbijetojnë edhe sulmeve të SHBA-së dhe t’i përdorin ato për të përfituar politikisht”.
