LIVE: Shfaqet Putini, ua ofron tri opsione mercenarëve të Wagner – Rusia publikon pamjet, avionë britanikë iu afruan kufirit!

Presidenti i Rusisë, Vladimir Putin, ka bërë një adresim të parë pas “kryengritjes” së grupit mercenar Wagner.

Sipas mediave të huaja, përcjell Telegrafi, ai tha se pjesëtarët e Wagner që morën pjesë në “kryengritje”, mund ti bashkohen ushtrisë ruse, të kthehen në shtëpitë e tyre ose të shkojnë në Bjellorusi.

“Ne e dimë se shumica dërrmuese e luftëtarëve dhe komandantëve të grupit Wagner janë gjithashtu patriotë rusë, të përkushtuar ndaj popullit dhe shtetit të tyre. Ata e dëshmuan këtë me guximin e tyre në fushën e betejës”, citohet të ketë thënë Putin.

Ai iu drejtua forcave Wagner duke thënë: “Sot ju keni mundësinë të vazhdoni t’i shërbeni Rusisë duke nënshkruar një kontratë me ministrinë e mbrojtjes ose agjencitë e tjera të zbatimit të ligjit, ose të ktheheni te familja dhe miqtë tuaj”.

Ai shtoi: “Kushdo që dëshiron mund të shkojë në Bjellorusi. Premtimi që kam bërë do të realizohet. E përsëris, zgjedhja është e juaja, por jam i sigurt se do të jetë zgjedhja e ushtarëve rusë që e kanë kuptuar gabimin e tyre tragjik”.

Sipas tij, kryengritja ishte “e dënuar të dështonte” dhe se “organizatorët e saj, edhe pse humbën ndjenjën mes të drejtës dhe të gabuarës, nuk mund të mos e kuptonin këtë”.

Putin gjithashtu pretendoi se Ukraina ishte e përfshirë në ngjarjet e fundjavës dhe e quan revoltën “hakmarrje për kundërsulmin e tyre të dështuar”. 

Moska ka pretenduar se ka përplasur tre avionë të huaj – përfshirë dy avionë luftarakë të Forcave Ajrore të Mbretërisë së Bashkuar Typhoon – iu afruan kufirit rus mbi Detin e Zi, përcjell Bota sot.

Avionët që po afroheshin më pas kryen një kthesë nga kufiri, tha Ministria Ruse e Mbrojtjes.

Në një deklaratë thuhet: “Më 26 qershor 2023, sistemet ruse të kontrollit të hapësirës ajrore zbuluan tre objektiva ajrore që i afroheshin kufirit shtetëror të Federatës Ruse mbi Detin e Zi.

“Avionët luftarakë Su-27 në detyrë u përplasën për të identifikuar objektivat ajrore dhe për të parandaluar shkeljet e kufirit shtetëror të Federatës Ruse.

"Aeroplanët luftarakë rusë identifikuan objektivat ajrore si RC-135 avion zbulimi dhe lufte elektronike dhe dy avionë luftarakë të Forcave Ajrore të Mbretërisë së Bashkuar Typhoon".

Avionët e huaj nuk e kaluan kufirin dhe avioni rus u kthye i sigurt në aeroportin e tyre më pas.

“Fluturimi nga avionët luftarakë rusë është kryer në përputhje të rreptë me rregullat ndërkombëtare për përdorimin e hapësirës ajrore mbi ujërat ndërkombëtare pa kaluar rrugë ajrore apo duke iu afruar rrezikshëm avionëve të një shteti të huaj”, shtoi Ministria e Mbrojtjes ruse.

Sky News i është drejtuar Ministrisë së Mbrojtjes së Mbretërisë së Bashkuar për një koment.

Presidenti rus, Vladimir Putin, i ka falënderuar rusët për unitetin, duke shtuar se të gjitha vendimet e nevojshme për të neutralizuar kërcënimin e Grupit Wagner u morën që në fillim, si dhe shtoi “rebelimi do të ishte shtypur gjithsesi, organizatorët e kuptuan se veprimet e tyre ishin kriminale”.

Putin u tha pjesëtarëve të Wagner se ata që organizuan “kryengritjen” donin që Rusia të humbiste “dhe shoqëria jonë të mbytej në gjak, por ata e llogaritën gabimin”.

Ai vazhdoi të falënderojë të gjitha shërbimet e sigurisë “që i qëndruan besnikë betimit të tyre” si dhe pilotët që vdiqën.

Ai shtoi se u ndërmorën hapa për të shmangur gjakderdhjen e madhe, “por u desh kohë”.

“Falënderoj ushtarët dhe komandantët e Wagner-it që nuk derdhën gjak – ju mund të nënshkruani një kontratë me Ministrinë e Mbrojtjes, ose të transferoheni në Bjellorusi,” tha ai.

Shefi i grupit Wagner, Yevgeny Prigozhin, ka ndarë një deklaratë audio ku sqaron drejtpërdrejt rebelimin e grupit Wagner në Rusi gjatë fundjavës.

Në klipin 11-minutësh Prigozhin theksoi se marshimi i trupave të tij drejt Moskës nisi për shkak të “një padrejtësie”. Shefi i Wagner pretendoi se vendimi për të ndalur marshimin ishte sepse ai dhe luftëtarët e tij nuk donin të derdhnin gjakun rus.

Prigozhin tha gjithashtu se nuk kishte për qëllim të përmbyste qeverinë ruse, por të demonstronte zemërimin e tij me veprimet e Ministrisë së Mbrojtjes.

“Ne u ndalëm në momentin kur njësia e parë sulmuese, e cila ishte afruar 200 kilometra në Moskë, vendosi artilerinë për të bërë një zbulim të zonës. Ishte e qartë se në këtë pikë do të derdhej shumë gjak. Kështu që ne ndjemë se mjaftonte demonstrimi i asaj që do të bënim dhe u tërhoqëm.

Vendimi ynë për t’u kthyer mbrapa u ndikua nga dy faktorë më të rëndësishëm: Faktori i parë ishte se ne nuk donim të derdhnim gjakun rus. Faktori i dytë ishte se ne po shkonim për të demonstruar protestën tonë, jo për të rrëzuar qeverinë– tha Prigozhin.

Ish-udhëheqësi i Wagner përsëriti pretendimet se trupat e tij u sulmuan nga ushtarë rusë në Ukrainë, duke thënë se 30 njerëz vdiqën dhe shumë të tjerë u plagosën. Prigozhin nuk ka dhënë asnjë detaj se ku ka qenë dhe cilat janë planet e tij për të ardhmen. Ndërsa nuk hezitoi të shprehte mirënjohjen për presidentin bjellorus, Aleksandër Lukashenko, i cili “i zgjati dorën dhe ofroi gjetjen e zgjidhjeve për funksionimin e mëtejshëm të Wagner në një juridiksion legjitim”. 

Kërkesa e Lituanisë për të shtuar forcat e NATO-s në kufi u plotësua, pasi është shtuar frika nga ana e tyre për sulm nga Rusia.

Këtë të hënë Gjermania njoftoi se ishte e përgatitur për të vendosur 4,000 trupa në krahun lindor të Lituanisë, edhe pse 800 prej tyre janë vendosur në mënyrë të përhershme atje. Pavarësisht se kanë kaluar shumë pak kohë që nga anëtarësimi, Lituania sheh si mbrojtësin kryesor nga pushtimi rus NATO-n.

Presidenti i Lituanisë Gitanas Nauseda paralajmëroi një ditë më parë se nëse Bjellorusia do të priste shefin e grupit mercenar Wagner, Yevgeny Prigozhin pas kryengritjes së fundjavës në Rusi, atëherë NATO-s do t’i duhej të forconte mbrojtjen në krahun e saj lindor.

Nga ana tjetër Suedia ende e paanëtarësuar në NATO, pret një përgjigje, pasi mbetet një nga vendet e rrezikuara nga aggresioni rus, që pas nisjes së pushtimit të saj në Ukrainë.

Sekretari i Përgjithshëm Jens Stoltenberg tha se ka folur me presidentin e Turqisë Rexhep Tajip Erdogan dhe ranë dakord që të zhvillojnë takim paraprak, përpara samitit të NATO-s në Vilnius më 11 dhe 12 korrik.

“Anëtarësimi i Finlandës dhe Suedisë në NATO do të forconte më tej sigurinë e Balltikut. Fola dje me Presidentin Erdogan dhe jam gjithashtu në kontakt me qeverinë suedeze dhe finlandeze. Dhe ne ramë dakord që të thërrasim një takim të nivelit të lartë në Bruksel përpara samitit. Qëllimi është të arrihet përparim në përfundimin e anëtarësimit të Suedisë në NATO”, tha Jens Stoltenberg, Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s.

Vendet perëndimore, dhe Shtetet e Bashkuara në veçanti, kanë shtyrë Ankaranë të japë dritën jeshile, duke këmbëngulur se Suedia ka përmbushur kushtet e nevojshme për anëtarësimin në NATO.

Brenda një dite e gjysmë të jashtëzakonshme, Rusia u përball me kërcënimin real të një kryengritjeje të armatosur, me presidentin Vladimir Putin që u zotua të ndëshkojë luftëtarët e Wagnerit që marshonin drejt Moskës dhe pushtonin qytetet përgjatë rrugës, përpara se një marrëveshje e papritur me Bjellorusinë të shfaqej papritur.

Por shumë gjëra mbeten të pasigurta, me ekspertët që paralajmërojnë se kryengritja e rrallë nuk ka gjasa të “marrë fund” kaq shpejt pa pasoja. Putini duhet të kalojë tani pasojat e sfidës më serioze ndaj autoritetit të tij që kur erdhi në pushtet në vitin 2000, pas një serie ngjarjesh marramendëse që u ndoqën nga afër, dhe me nervozizëm nga bota dhe u brohoritën nga Ukraina.

Kreu i Wagner-it, Yevgeny Prigozhin, po dërgohet në Bjellorusi, dhe hipotezat se çfarë pritet nga këtej e tutje janë nga më të ndryshmet e të çuditshmet, nga vrasja e tij tek një plan mizor për pushtimin e Kievit.

Marrëveshja me Bjellorusinë

Sipas marrëveshjes, me ndërmjetësimin e presidentit të Bjellorusisë, Aleksandër Lukashenko, luftëtarët e Grupit Wagner u kthyen në bazat e tyre në këmbim të garancive të sigurisë dhe lideri i tyre Yevgeny Prigozhin u zhvendos në Bjellorusi.

“Ai u pa duke u larguar nga selia ushtarake e qarkut në Rostov, qindra kilometra në jug të Moskës, të shtunën vonë me një automjet sportiv, por vendndodhja e tij nuk dihej”, njoftoi agjencia britanike e lajmeve Reuters. Agjencia franceze e lajmeve AFP shkroi se të dielën në mëngjes, kur ishte planifikuar nisja, nuk dihej se ku ishte kreu i Wagner.

Luftëtarët e Wagner po tërhiqen nga rajoni i Voronezh, i cili kufizohet me Ukrainën, thanë autoritetet lokale të dielën, duke thënë se tërheqja po bëhej "pa incidente". Ndërsa Moska ishte e qetë të dielën, pas marrëveshjes së de-përshkallëzimit.

E hëna u shpall ditë pushimi, për t’i lënë kohë gjërave të ktheheshin në normalitet. Forcat speciale çeçene të dislokuara në rajonin e Rostovit të Rusisë u tërhoqën gjithashtu të dielën, sipas agjencisë, TASS, që citoi komandantin Aptiy Alaudinov. Njësitë e Wagner u larguan edhe nga rajoni i Lipetskut dhe Voronezhit.

“Thesari” i Prigozhin

Sakaq, të dielën edhe në qendrën e kompanisë private "Wagner", në qendër të Shën Petersburgut ishte e qetë, ndërtesa e mbyllur dhe rojet në krye të detyrës.

Krejt ndryshe nga një ditë më parë, kurforcat speciale ruse konfiskuan rreth 48 milionë dollarë nga selia e Grupit Wagner. Këtë e bëri të ditur portali Fontanka, i cili gjithashtu shtoi se pranë zyrës ishin gjetur edhe pesë kilogramë shufra ari, gjashtë pistoleta në pako dhe pesë pllaka pluhur të bardhë.

Sipas medias, u gjetën edhe dokumente, mes të cilave edhe pasaporta në emër të Prigozhin, me të njëjtat të dhëna personale, por me një fotografi të një burri tjetër.

Planet për luftën

Nga ana tjetër, mbetet shumë e paqartë, se çfarë do të ndodhë me rolin e Prigozhin në Wagner dhe luftën në Ukrainë.

Zëdhënësi i Kremlinit tha të shtunën se ai "nuk mund të përgjigjet" se çfarë pozicioni do të marrë Prigozhin në Bjellorusi. Sipas Jill Dougherty, ish-shefe e zyrës së CNN në Moskë dhe eksperte për çështjet ruse, “është e mundur që Prigozhin të vritet në Bjellorusi".

Një hipotezë krejt ndryshe ka ngritur gjenerali britanik Lord Richard Dannatt. Ai ka paralajmëruar se udhëheqësit e Ukrainës duhet të ruhen nga një sulm i papritur që mund të vijë nga Yevgeny Prigozhin, pasi ai mund të nisë aktivitetin e tij ushtarak në mënyrë të pavarur nga Bjellorusia.

Është ende e paqartë se sa prej luftëtarëve të tij do ta ndjekin atë në vendin fqinj dhe aleatin Rusinë, tha Dannatt, duke iu referuar komponentit të armatosur të kompanisë private ushtarake, e cila vlerësohet të ketë rreth 25,000 forca.

“Nëse ai ka mbajtur një forcë efektive luftarake, atëherë ai paraqet përsëri një kërcënim për ukrainasit më afër Kievit”, tha ish-shefi i shtabit të përgjithshëm të Ushtrisë Britanike. Lord Dannatt tha se Rusia mund të përdorë grupin Wagner për të provuar të marrë përsëri Kievin, shkruajnë mediat e huaja.

"Pasgoditjet e djeshme do të jehojnë për mjaft kohë. Megjithatë, nuk ka pasur fitues”, tha ai.

Shefi i politikës së jashtme të BE-së Josep Borrell tha se rebelimi i grupit Wagner tregon mangësira në fuqinë ushtarake të Rusisë.

“Sistemi politik po tregon brishtësi dhe fuqia ushtarake po plasaritet,” tha ai përpara gazetarëve në Luksemburg përpara një takimi të ministrave të jashtëm të BE-së.

“Përbindëshi që Putini krijoi me Wagnerin, po e sulmon tani, përbindëshi po vepron kundër krijuesit të tij,” tha Borrell për shefin e Wagner, Yevgeny Prigozhin.

Duke shtuar se nuk është gjë e mirë të shohësh një fuqi bërthamore si Rusia të kalojë në një fazë të paqëndrueshme politike.

Dy ditët e ethshme të 23-24 qershorit 2023 tashmë kanë hyrë në histori do të mbeten për një kohë të gjatë një nga episodet më “të mjegullt”, si të luftës në Ukrainë, ashtu edhe të epokës së Putinit.

Ndoshta Yevgeny Prigozhin është një “qen” i cili, i verbuar nga pushteti, përfitoi nga një lirim i përkohshëm për të sulmuar të zotin. Ndoshta Putin, një veteran i Luftës së Ftohtë, donte të luante një lojë të rrezikshme shahu me dirigjentin. Ndoshta grupet e ndryshme brenda vendin, të pakënaqur me menaxhimin e luftës, spastrimet dhe situatën ekonomike, u përpoqën ta kthenin Prigozhin kundër Putinit. Ndoshta ishin të tria këto gjëra bashkë.

Ndërkohë që pritet që situata të evoluojë vazhdimisht, ka shumë spekulime se si do të jetë Rusia pas këtij episodi dhe çfarë mund të ndryshojë në vend.

Mashtrim për Ukrainën

Marshimi i grupit Wagner dhe përpjekjet e tyre dështuan në më pak se njëzet e katër orë, pa gjakderdhje dhe e vetmja gjë e sigurt është se asgjë nuk është e sigurt. Ka aq shumë dizinformata, saqë me të drejtë dyshohet nëse ky ishte një “super-psiop” i planifikuar paraprakisht, pra operacion ushtarake që synonte të ndikonte në gjendjen shpirtërore të armikut.

Presidenti bjellorus, njëkohësisht mik i presidentit rus, Alexander Lukashenko, ishte raportuar se po shkonte, ndoshta në Turqi, por më pas u shfaq për të njoftuar se kishte ndërmjetësuar midis Putinit dhe Prigozhin.

Shoigu dhe Gerasimov, ministrat rivalë të Putinit, u tha se kishin dhënë dorëheqjen, por më vonë u zbulua se si marrëveshja e ndërmjetësuar nga Lukashenko nënkuptonte që Prigozhin do të shkonte në Bjellorusi.

Ndoshta Prigozhin ndërmori një nismë të çmendur, të nxitur dhe të sugjeruar nga miliarderë të mërguar, njerëz të fuqishëm të pakënaqur dhe shërbime sekrete të huaja, ose ndoshta ai veproi në bashkëpunim me Putinin, siç bëri disa herë në vitin e parë e gjysmë të luftës në Ukrainë, për t'i dhënë jetë një “super-maskirovka”, një mashtrimi për Ukrainën dhe Perëndimin, i përdorur edhe më pare nga rusët.

Një grusht shteti i dështuar

Ngjarjet e 24 qershorit mund të kishin shkaktuar një ndryshim regjimi vetëm në një skenar: nëse do të ishin edhe oligarkët, njerëzit në rrugë së bashku me Prigozhin.

Por oligarkët, nuk kanë lëvizur as gishtin e vogël. Njerëzit e përjetuan çështjen si një marrëveshje midis Mbrojtjes dhe Wagner. Dhe siloviki, pra ushtarët, njerëzit e shërbimeve të sigurisë, i qëndruan besnikë paktit të '99-ës. Ata i frikësohen “listës së zezë” dhe fundit të hidhur të kolegëve të tyre, që ose janë dëbuar nga vendi, ose janë helmuar, ose janë vrarë.

Ndoshta revolta ishte një tentativë grusht shteti, e planifikuar nga Prigozhin në grupe me kolonat e pesta dhe shërbimet sekrete të huaja.

Por mbase, “Wagnerazo”, do t'i shërbente Putinit për të bashkuar rreth tij elektoratin e trembur nga fantazma e luftës civile, për të luftuar fenomenin Prigozhin dhe për të siguruar “vrull” në luftën kundër Ukrainës.

“Shah-mat”

Por përpjekja dështoi. Prigozhin duket se do të qëndrojë në Bjellorusi dhe ushtria që ai mendonte se ishte e tij, por që në realitet është financuar dhe armatosur gjithmonë nga Moska, ndoshta do të reformohet dhe dobësohet në drejtim të autonomisë. Putini bëri “shah-mat”, por rruga që e pret tani është plot me pengesa dhe të panjohura.

Fillimisht, ka rënë miti i paprekshmërisë së tij, si dhe kanë lindur pyetje në lidhje me stabilitetin e Rusisë dhe reputacionin eimazhin e Putinit. Është interesante se çfarë mendojnë tani anëtarët e klubit multipolar, veçanërisht Republika Popullore e Kinës.

Situata e përjetuar nga Rusia do të jetë “ushqim” për narrativën perëndimore, e cila mund të fitojë një kontroll mbi të dobëtit dhe të pavendosurit dhe t'i bëjë ata të rimendojnë pozicionin e tyre, pro apo kundër Putin.

Presidenti rus do të detyrohet të “tregojë muskujt”, në shtëpi si në një teatër konkurrimi midis fuqive të mëdha, në një përpjekje për t'u treguar partnerëve dhe rivalëve se ai e ka nën kontroll situatën dhe se “Wagnerazo” ishte e gjitha një farsë e domosdoshme. Mund të jetë shkak për përshkallëzimin e situatës dhe luftës.

Ish-drejtori i CIA-s amerikane paralajmëroi liderin e Wagner-it, Yevgeny Prigozhin, që të jetë “shumë i kujdesshëm rreth dritareve të hapura”.

Gjenerali në pension David Petraeus me sa duket po aludonte për një numër rusësh të shquar që kanë vdekur në rrethana të paqarta, duke përfshirë rënien nga dritaret, që kur Rusia pushtoi Ukrainën në shkurt 2022.

Si pjesë e një marrëveshjeje që Yevgeny Prigozhin të ndalonte marshimin e mercenarëve të tij në Moskë, pranoi të shkonte në mërgim në Bjellorusinë fqinje, udhëheqësi i së cilës Alexander Lukashenko është një aleat i fortë i presidentit rus Vladimir Putin.

“Prigozhin shpëtoi, por ai humbi grupin e tij mercenar,” tha gjenerali Petraeus për CNN.

“Ai duhet të jetë shumë i kujdesshëm rreth dritareve të hapura në mjedisin e tij të ri në Bjellorusi, ku po shkon”, shtoi gjenerali amerikan.

Rusia i ka hapur të hënën tregjet financiare, duke e tregtuar rublën në shkallën më të ulët në 15 muajt e fundit kundrejt dollarit amerikan.

Në mëngjesin e së hënës, vlera e rublës ka qenë 2.1 për qind më e vogël – 86.5 kundrejt dollarit amerikan.

Vlera e rublës ka qenë më e ulët vetëm në mars të vitit 2022 – pas nisjes së luftës së Rusisë në Ukrainë – 87.2.

Rubla nuk tregtohet përgjatë fundjavëa, dhe e hëna ka qenë dita e parë kur është tregtuar valuta ruse, pas zhvillimeve të 24 qershorit në Rusi.

Atë ditë, mercenarët rusë të grupit Wagner, në krye me Yevgeny Prigozhinin, janë nisur nga Ukraina drejt Rusisë dhe kanë fituar kontrollin e qytetit jugor Rostov-on-Don.

Prigozhin ka deklaruar se dëshiron të rrëzojë nga pushteti krerët e sektorit të mbrojtjes në Rusi.