LIVE: Lufta drejt fundit, për tre muaj vendoset gjithçka, ja çfarë pritet të ndodhë me Ukrainën deri në fund të verës

Duke parë rusët të përparonin në mënyrë të frikshme për muaj të tërë, Ukraina dhe aleatët e saj perëndimorë ishin të vetëdijshëm se një kundërofensivë e re nuk do të ishte e lehtë. Edhe pse ata nuk e prisnin përparimin e shpejtë të rrufeshëm të parë rreth Kharkivit shtatorin e kaluar, shpresat ishin që ukrainasit të përparonin me më shumë sukses sesa rezultoi në realitet. Ofensiva e pranverës doli më sfiduese se sa pritej, edhe me një arsenal të ri armësh dhe pajisjesh perëndimore dhe muaj përgatitjesh. Ajo nisi në qershor, por përparimi ka zhgënjyer disa që kishin shpresuar për një marrje më të shpejtë të territoreve të pushtuara në jug dhe në lindje të vendit.

Por ndërsa Ukraina po planifikonte kundërsulmin e saj, rusët ishin vendosur mirë  nëpozicionet e tyre përgjatë vijës së frontit 900 km nga kufiri Kharkiv-Luhansk në verilindje të Ukrainës deri në Kherson në jugperëndim. Në të vërtetë, kundërofensiva ukrainase po ecën më ngadalë dhe analistët ushtarakë paralajmërojnë se mundësia për një përparim në mbrojtjen ruse dhe kthimin e territorit së shpejti mund të shuhet. Ata theksojnë se ukrainasit tani përballen me linja të shumta të mbrojtjes ruse që në disa raste janë 30 km të thella dhe përbëhen nga fusha të minuara, pengesa antitank dhe një rrjet i gjerë llogoresh dhe bunkerësh të mbuluar nga dronët, artileria dhe helikopterët rusë.

Sfidat e Ukrainës

Një nga problemet më të mëdha të Ukrainës është se afati kohor për të thyer mbrojtjen ruse është i kufizuar. Kanë mbetur vetëm disa muaj të tjerë për të bërë përparim të dukshëm. Michael Clarke, një analist i mbrojtjes dhe ish-drejtor i përgjithshëm i Institutit RUSI, beson se ekziston rreziku që faza e parë e kundërofensive, kushtuar hetimit të mbrojtjeve ruse, të zgjasë shumë.

“Është dashur të jetë gjithmonë një ofensivë në dy faza, me një lloj ekzaminimi fillestar për të identifikuar dobësitë e mbrojtjes ruse, e cila pasohet nga një fazë e dytë ku investojnë forca të mëdha në të. Jemi ende në fazën e parë, e cila zgjati më shumë sesa pritej”, tha Clark të mërkurën për CNBC. “Nëse kjo fazë e parë zgjat shumë, do të mbetet shumë pak kohë, para se të ndryshojnë kushtet e motit, para fillimit të fazës së dytë”, shtoi ai.

Ndërsa ai beson se ky është një skenar i pamundur, Clark tregoi se presioni i kohës mund të inkurajojë Ukrainën të vendosë njësitë e saj të destinuara për përdorim në fazën e dytë të kundërsulmimit më herët se sa ishte planifikuar, gjë që ai vuri në dukje se është ajo që Rusia pret.

Tre muaj kohë

Moti është një nga kufizimet më të mëdha. Balta e vjeshtës në Ukrainë do ta bëjë ofensivën shumë më sfiduese dhe ndonjëherë praktikisht të pamundur, për shkak të rrugëve dhe fushave të pakalueshme. Konrad Muzika, një ekspert i inteligjencës ushtarake dhe president i konsulencës Rohan, thotë se "koha ka qenë gjithmonë një faktor" për Kievin.

“Mendoj se është e drejtë të thuhet se ukrainasit kanë deri në tre muaj kohë para se t'u mbarojnë municionet e artilerisë dhe tytat për armët e tyre dhe tre muaj derisa terreni të bëhet tejet i vështirë”, tha Muzika. Shkalla e sfidave me të cilat përballej Ukraina u bë e dukshme pasi vrulli i hershëm në kundërofensivë, e cila rimori një pjesë të vogël të fshatrave të pushtuara në jug, në dukje u shua.

Kievi tha se forcat e tij po kryenin veprime kundërsulmuese në të paktën tre zona dhe po vepronin në sfondin e operacioneve ofensive ruse. Ministria e Mbrojtjes e Ukrainës pretendon se rreth 210 kilometra katrorë të territorit të pushtuar janë çliruar që nga qershori. Ndërkohë, natyra rraskapitëse e kundërofensivës po bëhet gjithnjë e më e dukshme.

“Ukrainasve u mbetet thjesht të ecin me shpresën se aftësia ruse për të mbështetur forcat në veri do të dobësohet mjaftueshëm për të lejuar një rritje të ritmit të sulmeve tokësore në anën ukrainase. Sa do të jetë e suksesshme kjo nuk e di”, tha Muzika. Aleatët e Ukrainës ende thonë se do ta mbështesin Ukrainën për aq kohë sa të jetë e nevojshme.

Sipas gjeneralit amerikan Mark Milley, shefi i shefave të përbashkët të shtabit, kundërsulmi është "larg nga dështimi". Megjithatë sipas tij, beteja do të jetë “e gjatë, e vështirë dhe e përgjakshme”.

Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar është kritikuar ashpër nga Komiteti Parlamentar i Punëve të Jashtme (FAC) për nënvlerësimin e rritjes së rrezikshme të grupit mercenar rus Wagner.

Në një raport të ashpër, komiteti ndërpartiak i deputetëve akuzoi qeverinë se kanë mungesë të informacioneve për aktivitetet e Wagner në Afrikë.

“Ne jemi thellësisht të shqetësuar nga mungesa e zymtë e qeverisë për të kuptuar qëndrimin e Wagner përtej Evropës, veçanërisht kontrollin e tyre mbi shtetet afrikane,” thotë kryetarja e Komitetit, Alicia Kearns deputete.

Raporti përfshin shtatë shtete ku është zbuluar aktiviteti ushtarak i Wagner: Ukraina, Siria, Republika e Afrikës Qendrore (CAR), Sudani, Libia, Mozambiku dhe Mali.

Wagner ka zhvilluar një model biznesi shumë të suksesshëm dhe fitimprurës në këto vende, duke pasuruar veten dhe sundimtarët e tij, kryesisht në kurriz të popullsisë vendase, shkruan BBC.

Reuters raporton se prokurorët ukrainas kanë hapur një çështje penale kundër një ligjvënësi të dyshuar për pushime luksoze në Maldive, duke shkelur një ndalim të kohës së luftës për udhëtime private jashtë vendit, tha të mërkurën zyra e prokurorit të përgjithshëm, përcjell Bota sot.

Udhëtimet private jashtë vendit nga zyrtarët janë ndaluar që nga janari, ndërsa shumica e burrave ukrainas të moshës 18-60 vjeç janë gjithashtu të ndaluar të largohen nga ligji ushtarak i Ukrainës që u vendos kur Rusia filloi pushtimin e saj në shkallë të plotë në shkurt 2022.

Hetimi zbuloi se ligjvënësi kishte udhëtuar në Poloni për tre ditë në një udhëtim pune dhe më vonë kishte marrë pushim mjekësor, gjatë të cilit ai ishte në Maldive me familjen e tij, tha zyra e prokurorit të përgjithshëm.

Ligjvënësi qëndroi në një hotel në ishullin privat të Ithaafushi në Maldive në mes të korrikut, tha Byroja Shtetërore e Hetimit, e cila po drejton hetimet me Shërbimin e Sigurimit të Ukrainës.

Presidenti Volodymyr Zelenskiy u duk se aludoi drejtpërdrejt në këtë rast në fjalimin e tij të natës të martën, në të cilin ai kritikoi korrupsionin dhe zyrtarët që shmangin përgjegjësitë e tyre gjatë luftës.

“Çdo tradhti e brendshme, çdo ‘plazh’ (festë) ose ndonjë pasurim personal në vend të interesave të Ukrainës, të paktën shkakton zemërim. Fury. Mbani mend këtë”, tha ai.

As ai dhe as prokurorët nuk e përmendën emrin e ligjvënësit.

Ende nuk është ngritur asnjë akuzë për rastin, i cili po heton mundësinë e falsifikimit të dokumenteve zyrtare për kohëzgjatjen, qëllimin dhe destinacionin e një udhëtimi pune. Një falsifikim i tillë dënohet me burgim deri në tre vjet.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelenskyy, thotë se Ukraina ka një të ardhme, por Rusia po “zhbëhet nga historia”.

“Pavarësisht çdo përpjekjeje për të thyer shtetin dhe popullin tonë, ne e dimë qartë se Ukraina ka një të ardhme sepse ne po mbrojmë njerëzimin. Rusia, nga ana tjetër, po afron vetëm një gjë me terrorin e saj: çmontimin e saj nga historia”, tha ai në një postim në Twitter.

Ushtria ukrainase tha se ka bërë përparim të lehtë në frontin jugor, në një zonë që ka pasur luftime të vazhdueshme për gati dy muaj.

Valerii Shershen, zëdhënësi i forcave ukrainase në jug, deklaroi se trupat kishin avancuar me rreth 500 metra në një zonë pranë qytetit Staromaiorske – një objektiv i ukrainasve që nga fillimi i kundërsulmimit të tyre, shkruan CNN.

“Duke pasur parasysh epërsinë e armikut në ajër, fuqi punëtore, armatim dhe pajisje, Forcat e Mbrojtjes nuk po humbasin terren në mbrojtje dhe po avancojnë gradualisht në ofensivë.

Trupat ukrainase pësojnë më pak humbje në personel dhe pajisje”, tha Shershen.

Bashkimi Evropian ka ndarë 1.5 miliardë euro për Ukrainën pas sulmeve ajrore ruse të kryera së fundmi.

“Dënoj me vendosmëri sulmet ruse ndaj infrastrukturës së magazinimit dhe eksportit të drithërave të Ukrainës”, tha presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen në një postim në Twitter, duke shtuar se BE-ja vazhdon të mbështesë Ukrainën.

“Sot ne paguam 1.5 miliardë euro të tjera, për të ndihmuar në funksionimin e shtetit dhe riparimin e infrastrukturës. Më shumë do të vijnë”, shtoi ajo.

Sulmet ruse me raketa në Ukrainë janë intensifikuar që nga java e kaluar, pas një shpërthimi në urën Kerch, që lidh Rusinë me Gadishullin e Krimesë, të cilin Rusia e aneksoi ilegalisht në vitin 2014.

Të paktën një person u vra dhe 22 të tjerë u plagosën në një sulmin e mbrëmshëm rus me raketa në qytetin jugor të Ukrainës, Odesa.

Gjatë sulmeve u dëmtua gjithashtu një katedrale historike, bëri të ditur Këshilli i Qytetit të Odesës, duke shtuar se kjo është kisha më e madhe ortodokse në Odesa.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelenskyy tha se Kievi do të hakmerret.

Fondi Monetar Ndërkombëtar tha të martën se dalja e Rusisë nga marrëveshja që lejonte eksportet e grurit nga Ukraina përmes Detit të Zi mund të rrisë çmimet globale të grurit me 10-15%. FMN-ja tha se po vazhdon të vlerësojë pasojat e këtij veprimi.

Kryeekonomisti i FMN-së Pierre-Olivier Gourinchas u tha gazetarëve se marrëveshja për eksportin e drithit përmes Detit të Zi ka qenë “shumë e rëndësishme” për sigurimin e furnizimeve të bollshme me drithëra, që mund të eksportoheshin nga Ukraina, duke lehtësuar trysninë për rritjen e çmimeve të ushqimeve. Pezullimi i marrëveshjes ka të ngjarë të nxisë trysninë për rritjen të çmimit të artikujve ushqimorë, tha ai.

“Ne jemi ende duke vlerësuar gjendjen, por një rritje prej 10 deri në 15 për qind e çmimit të drithërave është një vlerësim i arsyeshëm”, tha ai.

Fondi Monetar Ndërkombëtar parashikoi të martën se inflacioni global do të ulet në 6.8% në 2023 nga 8.7% që ishte në 2022. Në vitin 2024 inflacion pritet të ulet në 4.7%.

FMN-ja javën e kaluar tha se tërheqja e Rusisë nga marrëveshja për eksportin e grurit ukrainas, e cila u ndërmjetësua nga Turqia dhe OKB-ja korrikun e kaluar, do të godiste rajonet që mbështeten shumë tek dërgesat me drithëra nga Ukraina, duke përfshirë Afrikën e Veriut, Lindjen e Mesme dhe Azinë Jugore.

Marrëveshja e lejoi Ukrainën të eksportonte rreth 33 tonë grurë përmes Detit të Zi dhe ishte një faktor i rëndësishëm për sigurinë ushqimit në nivel botëror.

Bashkimi Evropian tha të martën se ishte gati të eksportonte pothuajse të gjithë prodhimin e fermave të Ukrainës nëpërmjet “rrugëve të solidaritetit”, lidhjet e transportit hekurudhor dhe rrugor përmes vendeve anëtare të BE-së që kufizohen me Ukrainën.

Rreth 60% e eksporteve të Ukrainës janë realizuar përmes të ashtuquajturave rrugë solidariteti dhe 40% kalonin përmes Detit të Zi, ndërsa marrëveshja e grurit, e mbështetur nga OKB-ja, ishte në fuqi.

Bashkimi Evropian tha të martën se është gati të eksportojë pothuajse të gjitha prodhimet bujqësore të Ukrainës përmes rrugëve alternative apo “korsive të solidaritetit” përmes vendeve fqinje të BE-së dhe të ndihmojë në mbulimin e kostove të transportit.

“Ne jemi gati të eksportojmë pothuajse gjithçka. Kjo është rreth katër milionë tonë në muaj fara vajore dhe drithëra; ne e arritëm këtë vëllim në nëntorin e vitit të kaluar”, tha komisioneri i BE-së për bujqësinë, Janusz Wojciechowski.

Wojciechowski tha se BE-ja po kërkonte të dilte me një plan të përbashkët për të mbuluar kostot shtesë të transportit.

Megjithatë, zgjerimi i tranzitit të drithërave përmes BE-së është temë e ndjeshme për Poloninë dhe disa vende në kufi me Ukrainën, ku fermerët janë nën presion nga rritja e importeve ukrainase.

Në maj, BE-ja lejoi pesë vende afër Ukrainës – Bullgarinë, Hungarinë, Poloninë, Rumaninë dhe Sllovakinë – të ndalonin shitjet e brendshme të grurit, misrit dhe farave vajore ukrainase deri më 15 shtator, duke lejuar tranzitin përmes tyre për eksport të mëtejshëm.

BE-ja do të rishikojë ndalimin, pasi disa vende kërkuan një zgjatje përtej 15 shtatorit.

Ministri polak i Bujqësisë Robert Telus u tha gazetarëve të martën se ai donte një ndalim të pjesshëm, duke shpjeguar si shembull se Polonia donte të ndalonte mjedrat, por do të lejonte farat e lulediellit.

“Nuk ka asnjë mënyrë që pas 15 shtatorit, gruri i Ukrainës të hyjë në Poloni”, tha Telus. “Ne kemi shumë drithëra, çmimet e drithit tashmë janë të ulëta…kjo do të destabilizonte plotësisht tregun tonë”, tha ai.

Lituania i ka kërkuar Komisionit Evropian të zhvillojë një rrugë për grurin ukrainas përmes pesë porteve në shtetet baltike të Estonisë, Letonisë dhe Lituanisë, sipas një letre të parë nga Reuters.

Pesë portet kanë një kapacitet të kombinuar të eksportit të grurit prej 25 milionë ton, thuhej në letër.

Shefja e USAID-it, Samantha Power tha të martën se Uashingtoni do të kërkojë të investojë në magazinimin shtesë të drithit për Ukrainën, në mënyrë që të korrat që mund të ishin transportuar përmes Detit të Zi të mos kalben derisa presin të eksportohen në tregjet globale.

Refuzimi i Rusisë për të rinovuar marrëveshjen në fillim të këtij muaji, ka bërë që anijet e ngarkuara me drithëra të mos mund të kalojnë nga portet e Ukrainës.

Marrëveshja ishte ndërmjetësuar nga OKB-ja dhe Turqia si një mënyrë për të dërguar grurin në vendet në zhvillim, veçanërisht në Afrikë dhe Lindjen e Mesme, pavarësisht luftës së nisur nga Moska kundër Ukrainës në shkurt të vitit 2022.

Kur u arrit marrëveshja e grurit, Programi Botëror i Ushqimit i OKB-së rifitoi një furnizues kryesor, duke lejuar 725,000 tonë ndihma ushqimore humanitare të largoheshin nga Ukraina dhe të arrinin në vendet në prag të urisë, duke përfshirë Etiopinë, Afganistanin dhe Jemenin.

Shtetet e Bashkuara do t'i dërgojnë Ukrainës ndihmë ushtarake shtesë prej 400 milionë dollarësh, përfshirë raketa të mbrojtjes ajrore, dronë të vegjël dhe mjete të blinduara, njoftoi Pentagoni të martën.

Armët po sigurohen përmes një ligji që e autorizon presidentin të ofrojë ndihma ushtarake për vendet e huaja në raste emergjente. Ndihma të tilla mund të arrijnë destinacionin pak ditë pas miratimit. Materialet do të vijnë nga inventari i tepërt i Shteteve të Bashkuara.

Njoftimi për ndihmën vjen në një kohë kur trupat ukrainase kanë ndërmarrë një kundërofensivë të ngadaltë kundër agresorit rus.

Sekretari amerikan i Shtetit, Antony Blinken, tha se ndihma ka për qëllim "forcimin e trupave guximtare të Ukrainës në fushën e betejës" për t’i ndihmuar ato që ato të rimarrin territorin sovran të Ukrainës.

“Populli i Ukrainës vazhdon të mbrojë me guxim vendin e tij kundër agresionit rus, ndërsa Rusia vazhdon sulmet e saj të pamëshirshme dhe të egra që po vrasin civilët ukrainas dhe po shkatërrojnë infrastrukturën civile”, tha zoti Blinken në një deklaratë.

Paketa e re e ndihmës përfshin një gamë të gjerë municionesh, duke filluar nga raketat për sistemet e mbrojtjes ajrore Patriot, sistemet ajrore NASMS, Stinger, municione për sistemet e lëvizshme HIMARS, automjete të blinduara dhe një sërë raketash të tjera.

Për herë të parë Shtetet e Bashkuara po i ofrojnë Ukrainës dronë survejimi të tipit Black Hornets, dronë të vegjelë nano që përdoren kryesisht për zbulim. Aleatë të tjerë perëndimorë e kanë furnizuar Ukrainën më parë me dronë të tillë.

Që kur Rusia filloi agresionin ndaj Ukrainës, në shkurt të vitit 2022, SHBA-ja ka ofruar më shumë se 43 miliardë dollarë ndihma ushtarake për Ukrainën.

Ndërkohë, Ukraina tha se mbrojtja ajrore ka gjurmuar dronë Shahed të prodhuar nga Irani, të cilët Rusia i përdori për të goditur Kievin gjatë natës, sulmi i gjashtë me dron në kryeqytet këtë muaj.

Gjithashtu të martën, ligjvënësit rusë miratuan një projekt-ligj që zgjat kufirin e moshës për sherbim të detyrueshëm ushtarak nga 27 në 30 vjeç, një veprim që duket se synon të zgjerojë grupin e rekrutëve për luftën në Ukrainë. Masa u miratua menjëherë të martën nga Dhoma e Ulët dhe duhet të marrë miratimin e Dhomës së Lartë të Parlamentit rus përpara se të nënshkruhet në ligj nga Presidenti Vladimir Putin.

Për këtë raport u përdorën të dhëna nga Associated Press, Agence France-Presse dhe Reuters.