Një nga gjërat që ishte shumë e vështirë për t'u kuptuar në këto hapësira në vitet e fundit, dhe madje edhe më e vështirë për t'u justifikuar, ishte mbështetja e pakushtëzuar që zotëruesi politik i Serbisë, Aleksandar Vuçiqi, mori nga Bashkimi Evropian, pavarësisht nga fakti se regjimi i tij u bë më i ngurtë dhe me autokratik. Serbia ka negociuar pranimin në BE për gjashtë vjet, gjë që duhej të çojë në përfundimin se qeveria në Beograd është, të paktën zyrtarisht, pro-evropiane. Mirëpo, në realitet situata është e kundërta. Në të njëjtën kohë me negociatat me BE-në, qeveria serbe po ndjek një politikë jo-evropiane dhe anti-evropiane, dhe atë gjithnjë e më intensivisht dhe në mënyrë të paskrupullt: po i shkatërron institucioneve demokratike tashmë të brishta, po e shkel dhe shkatërron opozitën dhe mediat e pakta të pavarura dhe kritike që veprojnë ende në vend, shkruan në kolumnën e tij gazetari kroat Denisa Romac.
Serbia deri më tani ka hapur 17 nga 35 kapitujt në negociatat me BE, ndërsa dy kapituj janë mbyllur përkohësisht, që do të thotë se përparimi i Serbisë drejt BE-së është realist dhe i dukshëm në një numër fushash specifike, përfshirë shtetin e ligjit dhe standardet demokratike. Sidoqoftë, kjo është larg së vërtetës. Ndërsa në Kroaci shembja e standardeve demokratike ndodhi pas pranimit të Kroacisë në BE në 2013, në Serbi ne mund të ndiqnim trendin e pabesueshëm të degradimit demokratik të vendit ndërsa në të njëjtën kohë - megjithëse ngadalë - përparuan negociatat e pranimit.
Proces të ngjashëm kemi parë në rastin e Turqisë. Edhe dekadën e kaluar, dukej se ky vend i madh dhe i rëndësishëm gradualisht do të përparonte në rrugën drejt BE-së, derisa hezitimi dhe ngopja me zgjerimin e BE-së forcuan nacionalistët turq dhe kundërshtarët e reformave që vendi ndoqi me zell ndërsa priste anëtarësimin në BE, kështu që Turqinë sot vështirë se mund ta konsiderojmë demokraci.
Megjithatë, në çështjen turke, negociatat me BE-në janë bllokuar plotësisht për vite me radhë, dhe negociatat midis Serbisë dhe BE-në kanë vazhduar gjatë gjithë kohës, pavarësisht nga fakti se Serbia është bërë vend gjithnjë e më i palirë, me institucionet demokratike të dobësuara. më të rrezikuara dhe në të cilat, pa dyshim, mbahen zyrtarisht zgjedhje shumëpartiake, por këto zgjedhje nuk janë as plotësisht të lira dhe as të drejta. Në zgjedhjet në Serbi, ngjashëm si në Turqi, Hungari ose Rusi, ne e njohim fituesin paraprakisht.
E gjithë kjo u injorua nga burokratët evropianë, si dhe anëtarët kryesorë të BE-së, për arsye politike dhe gjeopolitike, duke besuar në kërcënimet që Serbia do t'i drejtohej Rusisë apo edhe Kinës nëse Evropa ia mbyll dyert. Duke vepruar kështu, ata me vetëdije injoruan vlerësimet e një numri të organizatave ndërkombëtare, të tilla si Freedom House, Reporterët pa Kufij ose Transparency International, të cilat pa dyshim paralajmëruan se situata në Serbi, kur bëhet fjalë për demokracinë, lirinë e mediave dhe luftën kundër korrupsionit, që nga gjashtë vitet e fundit - në të cilat Serbia ka negociuar pranimin në BE - është përkeqësuar me shpejtësi në vend që të përmirësohet.
Kështu, për shembull, Freedom House, i cili përfshiu Serbinë në listën e vendeve të lira me demokraci gjysmë të konsoliduar në 2014, përjashtoi Serbinë nga grupi i vendeve demokratike në raportin e saj për vitin e kaluar, duke e klasifikuar atë midis regjimeve hibride dhe duke konkluduar se vendi ka regjistruar rënia më e madhe demokratike dhe ka shënuar nivelin më të ulët të demokracisë që nga përmbysja e regjimit të Sllobodan Millosheviçit në 2000. Mu gjatë kësaj periudhe, lideri serb, ndërsa siguroi se hyrja e Serbisë në BE ishte një qëllim strategjik, siç besohej në Bruksel, Berlin dhe Paris, vendosi pushtetin total mbi vendin dhe kontrollin mbi të gjitha sferat e pushtetit dhe mediave të modeluara sipas shembullit të regjimit jodemokratik të Viktor Orbanit në Hungari.
Sidoqoftë, duket se qëndrimi hipokrit i Evropës ndaj regjimit jodemokratik dhe autoritar në Serbi ka marrë fund. Këtë javë, për herë të parë, Këshilli Evropian konkludoi pa dyshim se Serbia nuk është e gatshme të hapë kapituj të rinj negociues, sepse nuk i ka përmbushur kushtet. Gjegjësisht, pas gjithë këtyre viteve të shikimit të liderëve serbë përmes gishtërinjve, ministrat e jashtëm evropianë papritmas kuptuan se Serbia nuk po bënte përparim të mjaftueshëm kur ishte fjala për demokracinë, pluralizmin politik, lirinë e medias, pavarësinë e gjyqësorit dhe pajtimin në rajon. Si rezultat, kapitujt e rinj të negociatave nuk mund të hapeshin.
Pa dyshim, ky vendim nuk është për t'u habitur. Pas gjashtë vjet negociatash, ky është viti i parë në të cilin Serbia nuk ka hapur një kapitull të vetëm negociatash, pavarësisht dëshirave zyrtare të Brukselit, dhe negociatat midis Serbisë dhe BE-së duket se po hyjnë ngadalë në një rrugë pa krye.
Kroacia në gjashtë vjet, nga 2005 deri në 2011, Kroacia arriti të zbatojë të gjitha reformat e nevojshme dhe të përfundojë negociatat e pranimit, ndërsa në gjashtë vitet e saj të negociatave, Serbia arriti të hapë pak më shumë se gjysmën e kapitujve të negociatave dhe të mbyllë vetëm dy, megjithëse Brukseli ndaj Serbisë gjatë procesit të bisedimeve deri më tani, veçanërisht kur bëhet fjalë për kriteret politike dhe çështjet e demokracisë dhe sundimit të ligjit, tregoi butësi të pabesueshme, gjë që nuk ishte aspak rast në negociatat me Kroacinë.
Duket se në Bruksel, si dhe në kryeqytetet e tjera të mëdha evropiane, nuk mund të mbyllnin sytë nga kolapsi demokratik i Serbisë. Këtë herë, deri në shtatë anëtarë të BE-së kundërshtuan vazhdimin e negociatave me Serbinë dhe të gjithë paralajmërojnë për të njëjtat probleme që lidhen me demokracinë, sundimin e ligjit dhe korrupsionin, ndërsa vendimi për hapjen dhe mbylljen e secilit kapitull merret unanimisht.
Cila është arsyeja për një kthesë të tillë në BE? Pse Evropa tani papritmas është bërë më kritike ndaj proceseve jodemokratike në Serbi? Një nga shpjegimet e mundshme që përmendet më shpesh nga analistët është fakti se Evropa është përballur me probleme dhe kriza të mëdha gjatë viteve të fundit, kështu që çështja e zgjerimit në Ballkanin Perëndimor, përfshirë Serbinë, nuk është lartë në listën e përparësive evropiane. Sidoqoftë, mund të ketë një shpjegim tjetër, më përmbajtësor dhe më kuptimplotë.
Në kohën kur Evropa e bashkuar po përballet me krizë të madhe për shkak të bllokadës hungarezo-polake për shkak të kushtëzimit të fondeve evropiane me sundimin e ligjit, i cila ngre çështjen e funksionimit të të gjithë Unionit, nuk është e logjikshme të pyesni se sa ka kuptim të pranohet ne anëtarësi të plotfuqishme një vend, sundimtari i të cilit nuk e kupton rëndësinë e respektimit të standardeve demokratike dhe i cili ka përqendruar kaq shumë pushtet politik në duart e tij? Sepse kujt i duhet në Evropën e sotme edhe një Orban tjetër?
