Procesi i përpiktë i identifikimit të viktimave të konfliktit në Bosnje dhe Hercegovinë ishte fokusi i një vizite të sotme nga ambasadori i Shteteve të Bashkuara në Bosnje dhe Hercegovinë, Michael John Murphy për të parë punën e Komisionit Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur (ICMP).
Në Projektin e Identifikimit të Podrinjes, një strukturë e krijuar për të ndihmuar në identifikimin e viktimave të gjenocidit të Srebrenicës, ambasadori Murphy, i shoqëruar nga zëvendës drejtuesja e Programit për Ballkanin Perëndimor të ICMP-së, Samira Krehiq, vëzhgoi punën e stafit të ICMP-së për të ndihmuar Bosnjën dhe Hercegovinën në identifikimin personat e zhdukur nga koha e luftës.
Projekti i Identifikimit të Podrinjes u themelua nga ICMP në Tuzla në vitin 1999 për të siguruar një proces të dedikuar për identifikimin e viktimave të gjenocidit serb në Srebrenicë.
Duke përdorur metoda të identifikimit të bazuara në ADN, ICMP ka ndihmuar Bosnjën dhe Hercegovinën në identifikimin e 75 për qind të 30 000 personave të raportuar të zhdukur si pasojë e konfliktit të viteve 1990, duke përfshirë 7 000 nga më shumë se 8 000 personat që u zhdukën pas gjenocidit në Srebrenicë. Vazhdon puna për gjetjen e varreve të reja masive dhe klandestine dhe identifikimin e të zhdukurve të mbetur.
“Shtetet e Bashkuara luajtën rol vendimtar në themelimin e ICMP-së në vitin 1996 dhe kanë qenë një nga mbështetësit më të rëndësishëm politikë dhe financiarë të punës së ICMP-së në Ballkanin Perëndimor dhe në mbarë botën. Në Bosnje dhe Hercegovinë, ne po punojmë së bashku në rritjen e kapaciteteve lokale për të trajtuar çështjen e personave të zhdukur në përputhje me sundimin e ligjit dhe për të ndihmuar BeH-në për të mbrojtur të drejtat e familjeve të të zhdukurve”, tha Krehiq.
Ndërsa ambasadori Murphy tha se faktet për gjenocidin e kryer nga forcat serbe në Srebrenicë janë të vërtetuara tashmë.
“Njohja e tyre është e nevojshme për pajtimin dhe paqen e qëndrueshme në Bosnje dhe Hercegovinë. Isha i nderuar të takova profesionistë nga Projekti i Identifikimit të Podrinjes në Tuzla, puna e vështirë dhe e palodhshme e të cilëve për të identifikuar eshtrat e viktimave të gjenocidit të Srebrenicës ka mbyllur mijëra familje të viktimave dhe ka ofruar prova të pamohueshme se gjenocidi është kryer në Srebrenicë”, tha ambasadori Murphy.
Në fillim të viteve 2000, ICMP prezantoi përdorimin e një teknologjie relativisht të re, ADN-së, për të identifikuar viktimat e konfliktit në Bosnje.
Ky përdorim - i pari në një kontekst konflikti me një numër të madh njerëzish të zhdukur - kërkonte fillimin e aplikimit të një procesi identifikimi të bazuar në ADN dhe krijimin e një aftësie të përpunimit të laboratorit të ADN-së me xhiro të larta.
Teknologjia u përdor me sukses jo vetëm për viktimat e konfliktit në Bosnje, por për të gjitha viktimat e konfliktit në ish-Jugosllavi në një proces të besueshëm shkencërisht, të verbuar dhe që rezultoi në identifikimin e dhjetëra mijërave.
Të dhënat shkencore të ICMP-së, përfshirë të dhënat e ADN-së, janë pranuar si prova në gjykimet para TPNJ-së dhe gjykatave në Bosnje dhe Hercegovinë në 30 gjykime penale.
Provat janë shqyrtuar në detaje shumë herë dhe janë mbështetur vazhdimisht, duke demonstruar vlerën e hetimit të rasteve të personave të zhdukur për standardet gjyqësore që bën të mundur mbajtjen e autorëve të krimeve para përgjegjësisë.
Në BIH dhe gjetkë, ICMP punon ngushtë me familjet e të zhdukurve për të siguruar që ata janë të përfshirë në procesin e kërkimit dhe identifikimit dhe se procesi është transparent.
Familjet luajtën gjithashtu një rol thelbësor në lobimin për miratimin e Ligjit të BeH për Personat e Zhdukur, i cili u miratua në 2004 si i pari i këtij lloji në botë. Instituti i Personave të Zhdukur i BIH, i themeluar në vitin 2005 me mbështetjen e ICMP-së, ofron një mekanizëm të qëndrueshëm vendas për gjetjen e personave të zhdukur pavarësisht nga përkatësia e tyre etnike, fetare ose kombëtare ose roli i tyre në armiqësitë e kaluara.
ICMP ka punuar me të gjitha vendet në ish-Jugosllavi për të mbështetur përpjekjet e tyre për të gjetur dhe identifikuar personat e zhdukur nga konfliktet e viteve 1990 dhe për të siguruar të drejtat e familjeve të tyre për drejtësi, të vërtetë dhe dëmshpërblime.
Më shumë se 70 për qind e 40 000 personave të zhdukur, nga të gjitha grupet kombëtare, etnike dhe fetare janë llogaritur me ndihmën e ICMP.
Programi i ICMP-së për Ballkanin Perëndimor vazhdon të ofrojë mbështetje për BeH në drejtim të arkeologjisë dhe antropologjisë mjeko-ligjore në gërmime dhe qasje në testimin dhe përputhjen e ADN-së të ICMP-së për qëllimin e identifikimit njerëzor të personave të zhdukur.
