Kryetarja e Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi, Sonja Biserko, ka kritikuar ndërkombëtarët që sipas saj, po tolerojnë Serbinë që të mos respektojë marrëveshjet e Brukselit dhe Ohrit, me Kosovën.
Sipas saj, komuniteti ndërkombëtar nuk ka një politikë konsistente ndaj Kosovës, sepse udhëhiqet nga interesi i tij parësor për ta fituar Serbinë drejt Perëndimit.
Në një intervistë ekskluzive për gazetën “Bota sot”, Biserko ka deklaruar se burimi i gjithë tensioneve të fundit në veri të Kosovës, është që Beogradi nuk dëshiron të njohë Kosovën.
Ajo ka akuzuar Beogradin se po shantazhon komunitetin serb në Kosovë, përmes vendimit për të mos marrë në zgjedhje. Duke folur për mundësinë e mbajtjes së zgjedhjeve të reja në komunat veriore të Kosovës, Biserko ka inkurajuar serbët të votojnë në ato zgjedhje dhe të kthehen në institucionet e Kosovës.
E pyetur se çfarë mund të bëjë Prishtina tani për t’ia ndryshuar mendjen amerikanëve dhe evropianëve, që paralajmëruan pasoja për Kosovën, Biserko ka këshilluar kryeministrin Albin Kurti, që të pajtohet për lëvizjet e tij me BE-në, SHBA-në dhe KFOR-in, sepse prej tyre varet siguria e Kosovës.
“Pikëpamjet e tij janë të sakta, por ai duhet të marrë parasysh realitetin dhe faktin që Beogradi përdor çdo situatë për të akuzuar Prishtinën se dëshiron luftë”, ka deklaruar Sonja Biserko për “Bota sot”.
Sipas saj, trazirat në Kosovë janë iniciuar nga Milun Milenkoviq dhe arrestimi i tij nga Kosova, është një lehtësim i madh për serbët në Kosovë, “sepse nuk do të ekspozohen ndaj presioneve fizike nga Beogradi dhe Lista Serbe”.
Intervista e plotë:
“Bota sot”: Zonja Biserko, si i keni parë zhvillimet e fundit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë në komunat veriore të Kosovës, ku mendoni se është burimi i gjithë tensioneve të fundit?
Sonja Biserko: Tensionet e fundit janë rezultat i disa lëvizjeve të Beogradit, ndaj të cilave reagoi Prishtina. Së pari, Beogradi urdhëroi tërheqjen e serbëve nga institucionet e Kosovës. Kështu, veriu i Kosovës mbeti në një vakum ligjor dhe politik. Më pas u shpallën zgjedhjet lokale, në të cilat për shkak të vendimit të Beogradit nuk morën pjesë edhe serbët. Prandaj, po ndërmerren një sërë lëvizjesh që çuan në konflikt mes serbëve dhe KFOR-it. Përfundimi është se Beogradi nuk dëshiron ta njohë Kosovën dhe se BE-ja dhe SHBA-ja tolerojnë mosrespektimin e marrëveshjeve të Brukselit dhe Ohrit.
“Bota sot”: Perëndimi nuk ka kundërshtuar rezultatet e zgjedhjeve lokale në komunat veriore të Kosovës, por më pas ka kërkuar që kryetarët e rinj të punojnë në zyra alternative. Çfarë mendoni për këtë vendim?
Sonja Biserko: Komuniteti ndërkombëtar i njohu ato zgjedhje vetëm për t'i shpallur më pas të paligjshme. Në thelb, ata janë duke marrë parasysh pjesëmarrjen shumë të vogël të serbëve. Por, ideja ishte të plotësohej boshllëku i krijuar nga Beogradi deri në zgjedhjet e reja. Megjithatë, vendimi i Beogradit që serbët të largohen nga institucionet, e më pas të mos marrin pjesë në zgjedhje, është një lloj shantazhi që dëmton më së shumti komunitetin serb në Kosovë. Beogradi ndjek një politikë që nuk është në interes të komunitetit serb dhe zgjidhjes së interesave të tyre jetike. Për më tepër, Beogradi përhap edhe dezinformata që stigmatizojnë më tej serbët në veri. Serbët në veri janë të privuar nga e vërteta, sepse Beogradi po kërcënon gazetarët që guxojnë të raportojnë në mënyrë profesionale. Për këtë arsye redaktori i portalit Kossev është ekspozuar ndaj kërcënimeve më të tmerrshme gjatë javës së kaluar, pasi ka shkelur urdhrin për të mos regjistruar të rinjtë me maska. Komuniteti ndërkombëtar nuk ka një politikë konsistente ndaj Kosovës, sepse udhëhiqet nga interesi i tij parësor për ta fituar Serbinë drejt Perëndimit.
“Bota sot”: Qeveria e Kosovës ka kërkuar garanci nga bashkësia ndërkombëtare që zgjedhjet e reja në veri të Kosovës të nxjerrin presidentë legjitimë. A mendoni se do të ketë pjesëmarrje të serbëve në zgjedhjet e reja pa formimin e Asociacionit?
Sonja Biserko: Kjo varet në radhë të parë nga qëndrimi i perëndimit ndaj situatës aktuale në Kosovë dhe qëndrimi i tyre ndaj Serbisë dhe Kosovës. Konsultimet e fundit në Departamentin e Shtetit padyshim trajtonin zhvillime të reja në rajon, të cilat mund të sjellin qasje të reja. Duke pasur parasysh rebelimin e serbëve kundër Listës Serbe dhe Beogradit, varet edhe nga ajo drejtimi që ata do të kthehen dhe nëse dikush tjetër ka gisht në atë rebelim. Do të ishte racionale që serbët të votojnë në ato zgjedhje dhe të kthehen në institucione dhe të marrin të ardhmen e tyre në duart e tyre.
“Bota sot”: Rrëmbimi i tre policëve të Kosovës i dha një shkëndijë të re “zjarri” marrëdhënieve Kosovë-Serbi. Çfarë mendoni se do të ndodhë me ta dhe a do të shtyjë Vuçiq për lirimin e tyre?
Sonja Biserko: Të dyja palët kanë interpretimin e tyre se si ndodhi arrestimi i tyre. Departamenti i Shtetit kërkoi lirimin e menjëhershëm të tyre. Duke pasur parasysh shkallën e tensioneve mes dy palëve, Beogradi do të duhej ta bënte këtë menjëherë pa asnjë diskutim dhe pa veprime hetimore. Sipas disa burimeve, Beogradi do të duhet t'i lirojë ata tashmë gjatë javës. Në dy ditët e para nuk dihej se ku u dërguan dhe as nuk u lejuan të kishin kontakte me familjet e tyre. Kjo ngriti më tej tensionet. Vuçiq ndërtoi një histori për terroristët dhe me siguri do ta kushtëzojë lirimin e tyre me lirimin e tre serbëve të arrestuar nga policia e Kosovës.
“Bota sot”: Sipas jush, arrestimi i Milun Milenkoviq – Llune a është në interes edhe të serbëve në veri, “të cilët janë nën presionin e tij”?
Sonja Biserko: Dihet se trazirat në Kosovë janë iniciuar nga figura të tilla si Milun Milenkoviq dhe se ata kanë kërcënuar serbët në veri. Sigurisht që do të ishte një lehtësim i madh për ta, sepse nuk do të ekspozoheshin ndaj presioneve fizike nga Beogradi dhe Lista Serbe. Çdo përpjekje për të margjinalizuar grupe të tilla nuk ka dhënë rezultate deri më tani, sepse Beogradi e cilëson menjëherë çdo arrestim si dhunë ndaj serbëve.
“Bota sot”: Për Kosovën janë paralajmëruar sanksione ndërkombëtare, çfarë mund të bëjë Prishtina tani për të ndryshuar mendjen për politikën amerikane dhe evropiane?
Sonja Biserko: Mendoj se kryeministri duhet të pajtohet për lëvizjet e tij me BE-në, SHBA-në dhe KFOR-in, sepse prej tyre varet siguria e Kosovës. Pikëpamjet e tij janë të sakta, por ai duhet të marrë parasysh realitetin dhe faktin që Beogradi përdor çdo situatë për të akuzuar Prishtinën se dëshiron luftë. Në këtë kuptim, Vuçiq madje paralajmëroi se nëse kalojmë kufirin “nuk do të kthehemi”. Deklarata të tilla shqetësojnë serbët në Kosovë dhe krijojnë një atmosferë të gjoja "pogromit" të tyre. Presidenti Vuçiq tha se serbët në Kosovë do të marrin “vendime aktive” në periudhën e ardhshme, pa specifikuar se për çfarë bëhet fjalë. Megjithatë, gazeta e përditshme Blic raportoi se serbët nga Kosova do të formojnë në mënyrë të pavarur një Bashkësi të Komunave me shumicë serbe. Nëse serbët e ndërmarrin këtë hap, do të jetë një përsëritje e formimit të “Rajoneve Autonome Serbe” (SAO) nga fillimi i viteve 1990. Ato ishin një prelud i agresionit të Serbisë kundër Kroacisë dhe Bosnjë-Hercegovinës në 1991 dhe 1992.
Unë besoj se komuniteti ndërkombëtar nuk duhet të tolerojë deklarata dhe kërcënime të tilla dhe duhet të veprojë më me vendosmëri.
“Bota sot”: Prishtina ka akuzuar Beogradin për të gjithë dhunën e fundit. A mendoni se SHBA dhe BE nuk janë treguar të ashpra ndaj Beogradit dhe Vuçiqit?
Sonja Biserko: Perëndimi është i rezervuar kur është fjala për të kritikuar hapur Beogradin për situatën aktuale në Kosovë. Nuk e di nëse po e paralajmërojnë Beogradin në një mënyrë tjetër për nxitje të tensioneve në veri. Duhet pasur parasysh se për herë të parë presidenti Vuçiq nuk ka kontroll mbi ngjarjet në vetë Serbinë. Protestat “kundër dhunës në Serbi” bartin një energji të re, do të thosha para së gjithash çlirim nga frika. Kjo nuk do të thotë që ndryshimet do të ndodhin shpejt, por gjithsesi këto protesta flasin për një proces që hap për momentin çështje të brendshme. Vuçiq me kundër tubimin e tij u përpoq të imponojë se kërcënimi i serbëve jo vetëm në Kosovë, por në mbarë rajonin, ka prioritet dhe se uniteti në këtë moment është imperativ. Por këtë herë nuk funksionoi. Rebelimi i serbëve në veri kundër Listës serbe dhe Vuçiqit e delegjitimon edhe më tej Vuçiqin, i cili deri më tani njihej si zot i vetëm i Serbisë. Kjo shpjegon edhe sjelljen e presidentit, i cili duket mjaft i humbur. Në komentin e saj, RIA Novosti e Moskës tregon se rebelimi po e rrëzon Vuçiqin nga froni.
Është e vërtetë që Perëndimi po i bën më shumë presion qeverisë së Kosovës, të paktën kështu duket sipas deklaratave të BE-së dhe SHBA-së dhe se fajin po ia kalon Kurtit për situatën aktuale në Kosovë. Madje kanë paralajmëruar masa ndaj Kosovës, kanë kërcënuar se do të vonojnë liberalizimin e vizave etj. Mendoj se kjo është e tepërt. Kjo kryesisht për shkak se ata prisnin që dialogu të sillte zgjidhje, por gjërat morën një drejtim tjetër dhe rrjedhimisht erdhi zhgënjimi i tyre. Në dëshirën për të tërhequr Serbinë në anën perëndimore duke e qetësuar atë, bëhen gabime për të cilat reagon i gjithë rajoni. Shumë në rajon besojnë se kjo është e padrejtë dhe se të qetësosh vazhdimisht Beogradin në thelb do të thotë të mbështesësh botën serbe. Ky është sigurisht një përfundim i ekzagjeruar, por reflekton zhgënjimin e të gjithë rajonit.
“Bota sot”: Ndërkombëtarët duan kthimin e Kosovës dhe Serbisë në tryezën e dialogut. A duhet që BE dhe SHBA të rishqyrtojnë strategjinë e tyre për të dyja vendet, pasi që shumë çështje nuk janë zgjidhur pavarësisht arritjes së Marrëveshjes së Ohrit?
Sonja Biseko: BE-ja dhe SHBA-ja humbën mundësinë për të bërë presion ndaj Beogradit për të nënshkruar këto dy marrëveshje. Presidenti Vuçiq tha se ato marrëveshje nuk e obligojnë dhe as nuk ka ndërmend t'i zbatojë ato. Kjo është arsyeja pse ai dialog është i pakuptimtë, sepse nuk i përmbahet asaj për të cilën duhet të angazhohen të dyja palët. SHBA-ja dhe BE-ja duhet të imponojnë një zgjidhje për asociim në përputhje me kushtetutën e Kosovës dhe standardet evropiane. Është gjithashtu e nevojshme të vendoset një kornizë sigurie që do të qetësojë situatën dhe do t'i detyrojë të dyja palët, veçanërisht Beogradin, t'i përmbahen marrëveshjes. Komuniteti perëndimor i ka të gjitha mjetet për t'i dhënë fund çështjes së Kosovës. Sipas mendimit tim, përshkallëzimi në Kosovë nuk është vetëm rezultat i akterëve vendorë, por konteksti ndërkombëtar shumë më i gjerë.
