Lufta në Ukrainë po vazhdon që nga 24 shkurti 2022, ndërsa prej fillimit të saj një numër i gazetarëve ukrainas janë strehuar në Kosovë nga ku po vazhdojnë veprimtaritë e tyre.
Një ndër to është edhe Iryna Synelnyk e cila ndjehet mirënjohëse për mikpritjen në Kosovë, por tashmë ajo ka vendosur të kthehet në Ukrainë pas një viti, kjo për shkak të arsyeve personale dhe dëshirës që të jetë më e përfshirë në jetën e rajonit dhe të vendit të saj.
Synelnyk në një intervistë ekskluzive për gazetën “Bota sot”, ka treguar për situatën aktuale në Ukrainë, gjersa jep shifra se sa persona janë vrarë e janë plagosur më 29 korrik në Sumy, ndërsa më 31 korrik u godit vendlindja e presidentit Volodymyr Zelensky, ku sipas saj, kanë humbur jetën pesë persona, ndërsa janë plagosur 64.
Gazetarja ukrainase duke folur rreth furnizimit me produkte bazë për ukrainasit, ka pohuar se bujqësia atje është e zhvilluar mirë, por tani më një pjesë e tokës bujqësore është e minuar.
Synelnyk ka treguar sesi familja e saj dhe ajo nuk kishin ngrënë për gjashtë javë bukë, por sipas saj ky nuk ishte problem kryesor në luftë.
Në intervistë, gazetarja ka treguar edhe në cilat shtete ka më shumë të ikurit ukrainas, gjersa shton se fundin e luftës e sheh fitoren e Ukrainës.
Synelnyk ka folur edhe rreth grupit “Wagner”, synimet e Puninit dhe ndihmave të ndërkombëtarëve.
Intervistoi Naile Ejupi:
“Bota sot”: Zonja Synelnyk, ju lutem na komentoni situatën aktuale në Ukrainë. Si po përballen njerëzit atje pas më shumë se një viti agresioni nga Rusia?
Iryna Synelnyk: Situata aktuale në Ukrainë nuk është e lehtë, lufta nuk ndalet. Populli po lufton, secili në frontin e tij. Shumë burra dhe gra mbrojnë shtëpitë dhe familjet e tyre në vijën e parë, shumë njerëz po e bëjnë këtë si vullnetarë. Unë mendoj se të gjithë bëjnë donacione për ushtrinë ukrainase. Ne besojmë dhe mbështesim ushtrinë tonë sepse çdo ditë është e mundur falë guximit dhe trimërisë së tyre.
Pa ekzagjerim, Ukraina është një komb i njerëzve të guximshëm.
Njerëzit në qytetet e mëdha janë mësuar të jetojnë me alarme ajri çdo ditë. Nuk ka asnjë qytet apo fshat të sigurt në Ukrainë. Ka granatime ose sulme ajrore vazhdimisht dhe njerëzit vdesin çdo ditë në pjesën e përparme dhe të pasme. Si pasojë e sulmit me raketa të mbrëmjes në qytetin Sumy më 29 korrik, ndërtesa e institucionit arsimor u dëmtua, si dhe u thyen xhamat e ndërtesave të banimit. 17 persona u plagosën, një person vdiq. Është një ditë në qytet në një distancë prej 20 km nga Rusia. Më 31 korrik, trupat ruse goditën një ndërtesë të lartë në Kryvyi Rih, vendlindja e Presidentit Volodymyr Zelenskyi. Pesë persona humbën jetën dhe 64 u plagosën.
Rajoni i Chernihiv ku jetoja ka kufij me Rusinë dhe Bjellorusinë. Në zonat kufitare tashmë ka fshatra ku nuk jeton njeri sepse është shumë e rrezikshme. Lufta zgjat dhe ne po luftojmë.
“Bota sot”: Cila është situata me furnizimin e produkteve bazë për ukrainasit. Çfarë po ofrojnë ndërkombëtarët që populli ukrainas të mos vuajë të paktën për nevojat bazë?
Iryna Synelnyk: Ukraina ka bujqësi të zhvilluar mirë. Disa objekte u shkatërruan ose u dëmtuan pas më shumë se një viti armiqësi, kështu që shumë tokë bujqësore është e minuar. Por nevojat bazë sigurohen në shumicën e rajoneve të Ukrainës, ndoshta me përjashtim të rajoneve të de-pushtuara. Unë supozoj se situata është më e ndërlikuar.
Organizatat bamirëse ndërkombëtare dhe organizatat e tjera ndihmojnë njerëzit vendas atje. Vitin e kaluar, kam pasur edhe përvojë të jetuarit në profesion. Gjashtë javë unë dhe familja ime jetuam pa bukë. Por mendoj se gjatë luftës nuk ishte problemi kryesor.
Në qytetin tim Chernihiv, dyqanet dhe tregjet po punojnë tani. Fshatarët ukrainas në fshatra tradicionalisht kultivojnë perime dhe fruta dhe mbajnë ferma për nevojat e tyre. Për më tepër, pavarësisht luftës, Ukraina vazhdon të eksportojë grurë. Por Rusia theu marrëveshjen e grurit.
“Bota sot”: Është e kuptueshme që ka shumë vështirësi larg vendlindjes për të gjithë, por këtu je larg rrezikut. Si po kaloni në Kosovë, si ka qenë mikpritja jonë, me çfarë po merreni zakonisht, a është në gjendje të kujdeset vendi ynë për ju?
Iryna Synelnyk: Jetoj në Prishtinë për një vit dhe marr pjesë në programin “Qëndrimi në Kosovë” i cili ofron Qendrën Evropiane për Lirinë e Shtypit dhe Medias së bashku me Qeverinë e Kosovës dhe Asociacionin e Gazetarëve të Kosovës.
Ka më pak ankth. Nga njëra anë, ndihem e sigurt dhe kam gjithçka që më nevojitet për punën time. Nga ana tjetër e nis ditën me lajme dhe shqetësohem për njerëzit e mi të dashur. Ne u larguam nga lufta. Por lufta është ende me ne.
Edhe në Kosovë njerëzit e kanë përjetuar luftën, na kuptojnë shumë mirë dhe janë kaq empatikë. Ata gjithmonë theksojnë se e dinë se çfarë do të thotë të kalosh një luftë dhe si ndikon ajo te një person. Kështu që kur shkruaj artikuj, shpesh i referohem të kaluarës së Kosovës, si ishte për ta, cilat ishin pasojat dhe si po sillen tani.
Ndihem mirënjohës për njerëzit në Kosovë, për të gjithë ata që mbështesin ukrainasin dhe Ukrainën. Është e vlerësuar për mua. Por vendosa të kthehem në shtëpi dhe muajin tjetër do të kthehem në Ukrainë. Unë kam disa arsye personale dhe jam e sigurt se tani duhet të jem më e përfshirë në jetën e rajonit dhe të vendit tim. Unë i di për rreziqet dhe vështirësitë, por vendosa.
“Bota sot”: Sa ukrainas kanë lënë vendin e tyre që nga fillimi i luftës. Ku shkojnë zakonisht më shumë ukrainasit pavarësisht faktit se gjëja e parë që ata kërkojnë është një strehë paqësore?
Iryna Synelnyk: Shumë ukrainas u nisën për në Evropë. Shifra më e lartë ishte në muajt e parë të luftës (14.5 milionë). Tani ata thonë se deri në 5 milionë njerëz janë në status refugjati ose mbrojtje bashkëkohore në vendet evropiane. Shumica e ukrainasve shkuan në Poloni, Gjermani dhe Republikën Çeke. Ndoshta çdo vend evropian ka refugjatë nga Ukraina.
A do të kthehen? Unë mendoj se askush nuk e di saktësisht. Nga rruga, unë njoh shumë njerëz që janë kthyer në Ukrainë nga Evropa.
Të vdekurit dhe refugjatët janë humbjet e drejtpërdrejta demografike në Ukrainë. Por do të kemi edhe të largët, sepse në mesin e ushtarakëve të vdekur ka shumë të rinj dhe të reja, fëmijët e të cilëve nuk do të lindin kurrë.
“Bota sot”: Kampi i politikës ruse që në fillim është justifikuar se Rusia është e rrezikuar nga Ukraina, ku mendoni se qëndrojnë planet e Putinit?
Iryna Synelnyk: Ndoshta vetëm shërbimet e inteligjencës i dinë planet e Putinit. Nuk e di saktësisht. Por në fushën e informacionit, propaganda ruse vazhdon të promovojë narrativa për dështimin e Ukrainës si shtet. Por Ukraina është një shtet i pavarur demokratik e evropian. Ky është një fakt që nuk ka nevojë për prova. Jam i sigurt se propaganda ruse funksionon në mënyrë aktive në vendet evropiane, përfshirë edhe në Ballkan.
“Bota sot”: Synimet e presidentit rus nuk dolën ashtu siç kishte planifikuar para fillimit të luftës. Ukraina po reziston. Si e shihni përfundimin?
Iryna Synelnyk: Fundin e kësaj lufte e shoh vetëm si fitore të Ukrainës.
Për shumicën e ukrainasve, kjo nënkupton daljen e ushtrisë ukrainase në kufijtë në vitin 1991, gjë që tregon çlirimin e të gjitha territoreve të pushtuara nga Rusia dhe garantimin e sigurisë për shtetin tonë nga partnerët evropianë. Nuk mund të jetë ndryshe. Sepse kjo është një çështje e ekzistencës së ardhshme të shtetit tonë. Unë gjithashtu besoj në perspektivat e Ukrainës për t'u anëtarësuar në BE dhe NATO.
“Bota sot”: Grupi i Prigozhinit u rebelua kundër Moskës javë më parë dhe më pas u tërhoq. Si e shihni këtë rebelim të grupit Ëagner kundër Putinit nga këndvështrimi juaj? Çfarë mund të jetë pas saj?
Iryna Synelnyk: Nuk kam informacion të mjaftueshëm për ta vlerësuar këtë rebelim. Nuk e di saktësisht nëse ishte një tërheqje e vërtetë apo vetëm një shfaqje. Duket se është një tentativë konfrontimi mes ushtrisë private dhe Ministrisë së Mbrojtjes. Por kush qëndron pas kësaj dhe cilat ishin qëllimet pas kësaj kryengritjeje? Pyetjet mbeten pa përgjigje. Dhe tani kaq shumë përfaqësues të grupit të Vagner janë të vendosur në Bjellorusi. Dhe nuk e kuptoj se cilat janë qëllimet e tyre reale.
“Bota sot”: Cilat janë hapat që i konsideroni të nevojshme për ndërkombëtarët për t'i dhënë fund agresionit të Vladimir Putin në Ukrainë?
Iryna Synelnyk: Sa për mua, vazhdimi i mbështetjes së Ukrainës është hapi kryesor në ndalimin e agresionit të Putinit. Kundërofensiva tani është duke u zhvilluar dhe ushtria ukrainase ka nevojë jo vetëm për armë, por edhe për aviacion. Mendoj se mbajtja e sanksioneve është gjithashtu e rëndësishme.
Ukrainasit mbrojnë të drejtën e tyre për të qenë një shtet i pavarur, për të jetuar sipas vlerave evropiane. Por në të njëjtën kohë, ne e kuptojmë se po mbrojmë edhe shtetet e tjera, sepse orekset e diktatorit rus mund të shqetësojnë jo vetëm Ukrainën.
Pasojat e kësaj lufte janë të mëdha. Por unë dua të besoj se ne do të jemi në gjendje t'i kapërcejmë ato me ndihmën e vendeve të tjera që mbështesin Ukrainën.
Për Ukrainën, fitorja në këtë luftë është një çështje ekzistenciale për kombin dhe shtetin tonë. Sepse ajo që po bën Rusia është gjenocid kundër popullit ukrainas.
