Profesori i njohur amerikan për Ballkanin në Universitetin Johns Hopkins, Daniel Serwer, thotë se Serbia nuk po e bën Asociacionin vetëm, por po e bëjnë gjithashtu Uashingtoni dhe Brukseli.
Në një intervistë për gazetën “Bota sot”, Serwer thotë BE dhe ShBA duhet të jenë garantues që Serbia t’i respektojë marrëveshjet në rast të formimit të asociacionit, por sipas tij, ata nuk janë seriozë në këtë përgjegjësi.
Serwer duke folur rreth takimit të kryeministrit Albin Kurti dhe presidentit serb, Aleksandër Vuçiqi, thotë se ai nuk pa përgatitje serbe për ndonjë lëshim serioz ndaj Kosovës, mirëpo përgatitja e Beogradit garantoi mbështetje për perspektivën e tij për Asociacionin nga Brukseli dhe Uashingtoni.
I pyetur rreth deklaratave kërcënuese serbe dhe pretendimet e tyre, Serwer shprehet se ata duan Serbinë e madhe dhe qëllimi i tyre është shtëpia serbe, që do të thotë të paktën de facto kontrollin e Beogradit mbi serbët që jetojnë në vendet fqinje.
Serwer ka folur rreth mundësisë së pezullimit të vizave për shkak të dialogut dhe asociacionit, por edhe ka kërkuar përmirësim të marrëdhënieve në mes të Kosovës, Brukselit dhe Uashingtonit.
“Bota sot”: Të enjten është mbajtur takimi i kryeministrit të Kosovës Albin Kurti me presidentin serb Aleksandër Vuçiq, takimi nuk ka pasur rezultat dhe ka mosmarrëveshje se çfarë ndërkombëtarësh dhe çfarë pranon Kosova, çfarë është komenti juaj për takimin?
Daniel Serwer: Ndërkombëtarët po insistojnë në një prioritet të vetëm: Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe. Kjo nuk i ofron asgjë Prishtinës. Nuk është për t'u habitur që ky dialog nuk po shkon askund.
“Bota sot”: A e kushtëzon Serbia dialogun përmes asociacionit dhe pse lejohet një gjë e tillë?
Daniel Serwer: Nuk jam i sigurt se vetëm Serbia e bën Asociacionin një kusht absolut. Uashingtoni dhe Brukseli duket se po bëjnë po ashtu.
“Bota sot”: Si duhet të veprojë Kosova kur tashmë kanë filluar të shtohen presionet për themelimin e shoqatës?
Daniel Serwer: Do t'ua lë në dorë autoriteteve të Kosovës se si duan të reagojnë. Por shpresoj që ata ta bëjnë këtë në një mënyrë që synon të përmirësojë marrëdhëniet me Uashingtonin dhe Brukselin. Kosova ka nevojë për miqtë e saj.
“Bota sot”: Jemi dëshmitarë se Serbia nuk i ka respektuar marrëveshjet me Kosovën, kush duhet të garantojë që Serbia të ndërmarrë ndonjë hap pasi Kosova ta pranojë asociacionin?
Daniel Serwer: BE-ja dhe SHBA-ja duhet të jenë garantuesit. Nuk shoh asnjë shenjë se ata janë seriozë për të marrë përsipër atë përgjegjësi. Kjo është pjesë e problemit.
“Bota sot”: Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, thotë se po të kishte thënë atë që tha Kurti “do të ishte varur në Berlin”, këtu i referohet deklaratës së kryeministrit Kurti pas takimit të 14 shtatorit, se çfarë po përpiqet të bëjë Vuçiq. dhe për sa kohë do të vazhdojë të tolerohet?
Daniel Serwer: Do të duhet të pyesni diplomatët evropianë dhe amerikanë për sa kohë do ta tolerojnë. Unë nuk shoh asgjë të keqe në refuzimin e pranimit të Asociacionit si parakusht, pa asnjë kuid pro quo. Është e qartë se Asociacioni paraqet kërcënim për sovranitetin dhe integritetin territorial të Kosovës përderisa Serbia nuk e ka njohur Kosovën.
E kam këshilluar Lajçakun vite më parë se nëse Asociacioni është i nevojshëm mund të vijë vetëm në fund të procesit, së bashku me njohjen, jo në fillim.
“Bota sot”: Të qëndrojmë tek presidenti serb Aleksandar Vuçiq dhe deklarata e tij pas takimit të 14 shtatorit, të cilin e cilësoi si një takim të vështirë, ndërsa ambasadori amerikan në Serbi, Christopher Hill, më pas shtoi se Serbia i ka “kryer detyrat e shtëpisë” dhe se “ ishte përgatitur mirë”, për çfarë vështirësish mund të flasë Vuçiq dhe çfarë detyrash ka kryer Serbia?
Daniel Serwer: Nuk pashë përgatitje serbe për ndonjë lëshim serioz ndaj Kosovës. Megjithatë, përgatitja e Beogradit garantoi mbështetje për perspektivën e tij për Asociacionin nga Brukseli dhe Uashingtoni. Unë nuk jam një nxitës i tifozëve për këtë arritje. Kjo është ajo që Prishtina duhet të kundërshtojë.
Mendova se orari i bisedimeve për Kosovën është një hap serioz në drejtimin e duhur. Nuk e kuptoj pse nuk u konsiderua si e tillë.
“Bota sot”: Serbia nuk po i ndal deklaratat nxitëse dhe kërcënuese, një muaj më parë ministri serb i Mbrojtjes tha se Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut ofenduan Serbinë me njohjen e pavarësisë së Kosovës, ndërsa Vuçiq të premten (15 shtator) u kërkoi serbëve të Malit të Zi të njëjtën gjë. të drejtat si shqiptarët në Maqedoninë e Veriut, a po përpiqet Serbia të ndërhyjë në punët e brendshme të vendeve të rajonit dhe në këtë mënyrë të destabilizojë Ballkanin?
Daniel Serwer: Po. Qëllimi i Serbisë është shtëpia serbe, që do të thotë të paktën de facto kontrollin e Beogradit mbi serbët që jetojnë në vendet fqinje. Serbia nuk duhet të kërkojë asgjë nga fqinjët e saj që nuk është e gatshme t'ua ofrojë fqinjëve të saj.
“Bota sot”: Derisa Serbia bën deklarata kërcënuese, Kosova tashmë është nën masat ndëshkuese të Bashkimit Evropian për shkak të situatës së tensionuar të krijuar në veri të vendit pas zgjedhjeve dhe vendosjes së kryetarëve shqiptarë nëpër komuna, këto masa quhen të padrejta nga Kosova, ndërsa pas takimit të 14 shtatorit, BE-ja nuk përjashton masa të tjera ndëshkuese, cili është komenti juaj për këtë?
Daniel Serwer: Është e qartë se Prishtina duhet të përmirësojë marrëdhëniet e saj me Brukselin dhe Uashingtonin.
“Bota sot”: Përfaqësuesi i BE-së për dialog, Miroslav Lajçak, ka dhënë ultimatum që marrëveshja Kosovë-Serbi të zbatohet deri në fund të vitit, ose mund të ketë konflikte, sa e rrezikuar është Kosova dhe për çfarë konfliktesh mund të ketë fjalën?
Daniel Serwer: Duhet ta pyesni Miroslavin se për çfarë po flet. Për mua, rreziku lind nga çdo veprim, duke përfshirë një "flamur të rremë", kundër serbëve në Kosovë që i jep Beogradit një mundësi të pretendojë se duhet të lëvizë ushtrinë e tij në Ibër për të mbrojtur serbët. Mbrojtja e serbëve dhe pakicave të tjera është jetike për sovranitetin dhe integritetin territorial të Kosovës.
Sigurisht që ekziston edhe rreziku i trazirave nga serbët në veri kundër kryetarëve jo serbë apo çfarëdo pranie të policisë që mbetet. Por kjo mbeti krejtësisht e pandëshkuar herën e fundit që ndodhi. Nuk kam asnjë arsye të besoj se do të ndëshkohej nëse do të ndodhte përsëri. Toleranca e Uashingtonit për keq bërjen serbe duket e pakufizuar.
“Bota sot”: A mund të pezullohet liberalizimi i vizave për qytetarët e Kosovës nëse nuk zbatohet marrëveshja dhe nëse nuk formohet asociacioni dhe sa është e drejtë kjo?
Daniel Serwer: Do të ishte krejtësisht e padrejtë pezullimi i vizave për qytetarët e Kosovës. Por kjo nuk do të thotë se nuk do të ndodhë.
“Bota sot”: Më në fund, çfarë pas bisedimeve të pafrytshme në Bruksel?
Daniel Serwer: Unë nuk e di. Por nëse do të isha një nga ndërmjetësit, do të kërkoja një paketë të balancuar në çdo hap, jo një që kërkon që njëra palë të lëvizë, ndërsa tjetra të mos bëjë asgjë.
