Kryetarja e Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi, Sonja Biserko, ka deklaruar se incidenti i 24 shtatorit në Banjskë, ka ndryshuar rrënjësisht marrëdhëniet me Serbinë pasi ka nxjerrë në pah brishtësinë e rajonit dhe aspiratat e Serbisë.
Në një intervistë të shkurtër për gazetën “Bota sot”, ajo ka thënë se ngjarjet e fundit në Kosovë kanë ndryshuar në mënyrë dramatike atmosferën dhe qëndrimin e bashkësisë ndërkombëtare perëndimore ndaj Ballkanit Perëndimor dhe Serbisë.
Ajo vlerëson se Perëndimi i ka intensifikuar kërkesat e tij për shkak të mundësisë që një sulm i ngjashëm si ai në Banjska të përsëritet.
Sipas saj, nëse Serbia përsërit incidente si ai i Banjskës dhe nuk e respekton Marrëveshjen e Ohrit, do të shqyrtohet mundësia e revokimit të aksesit të Serbisë në fondet e anëtarësimit në BE apo edhe futja e kërkesave për viza.
Intervista e plotë:
Komisioni Evropian dhe Këshilli Evropian kanë miratuar pak ditë më parë një Rezolutë, ku kërkohet vendosja e masave ndëshkuese ndaj Qeverisë së Serbisë, pas sulmit të 24 shtatorit në Banjska të Kosovës. Si e keni parë këtë lëvizje?
Ngjarjet e fundit në Kosovë kanë ndryshuar në mënyrë dramatike atmosferën dhe qëndrimin e bashkësisë ndërkombëtare perëndimore ndaj Ballkanit Perëndimor dhe konkretisht Serbisë. Reagimi i shpejtë i Perëndimit ndaj aktit terrorist në fshatin Banjskë ka ekspozuar politikën dyfishe të Serbisë dhe dështimin e politikave perëndimore të zbutjes dhe tolerancës ndaj Serbisë. Në një farë mënyre, kjo ngjarje veproi si një thirrje zgjimi për BE-në, SHBA-në dhe NATO-n.
Perëndimi i ka intensifikuar kërkesat e tij kryesisht për shkak të mundësisë që një sulm i ngjashëm si ai në Banjska të përsëritet dhe ndërgjegjësimit për pasojat e mundshme që një zhvillim i tillë mund të ketë në rajon. Kjo reflektohet në çdo deklaratë të re në lidhje me Ballkanin Perëndimor.
Mesazhet për Beogradin janë bërë më të mprehta dhe më të sakta. Atmosfera ka ndryshuar dhe ka gjithnjë e më shumë thirrje për veprime konkrete, kryesisht një kërkesë që Beogradi të dënojë fuqishëm dhe pa mëdyshje incidentin e fundit të armatosur dhe të angazhohet për të parandaluar përsëritjen e tij. Të dyja palëve u kërkohet të angazhohen më seriozisht në zbatimin e Marrëveshjes së Ohrit.
Në një seri vizitash nga zyrtarë të lartë të BE-së, ishte edhe ajo e Ursula von der Leyen, Presidente e Komisionit Evropian, e cila përsëriti mesazhet e dëgjuara më parë - se Perëndimi nuk do të tolerojë më "incidente si ato në Banjskë" dhe foli për njohjen de facto të Kosovës, d.m.th., pritet zbatimi i Marrëveshjes së Ohrit. Askush nuk ka specifikuar se çfarë do të pasojë nëse Serbia refuzon këto kërkesa. Megjithatë, janë bërë sugjerime, si mundësia e revokimit të aksesit të Serbisë në fondet e anëtarësimit në BE apo edhe futja e kërkesave për viza.
A mendoni se aktualisht ka sinjale se Bashkimi Evropian po përgatit sanksione kundër Serbisë?
Ajo që do të prekte më rëndë Serbinë është ndërprerja e aksesit në fondet evropiane. Në këtë drejtim, Vuçiq sigurisht që do të mundohet të balancojë, ndonëse ajo hapësirë është ngushtuar ndjeshëm. Serbia po i afrohet zgjedhjeve dhe nuk besoj se do të ndodhë ndonjë gjë e rëndësishme deri më 17 dhjetor. Duke pasur parasysh ndryshimin e rëndësishëm të klimës sociale në Serbi, qeveria aktuale është e fokusuar në ruajtjen e pushtetit dhe përdorimin e të gjitha mjeteve në dispozicion për të penguar opozitën. Në këtë kontekst, media luan një rol vendimtar.
BE-ja sigurisht që po mendon dhe planifikon se si t'i qaset Serbisë dhe si të përdorë incidentin e Banjskës si pretekst për një angazhim më aktiv në Ballkan. Kjo ka të ngjarë të përfshijë rivlerësimin e procesit të pranimit të Serbisë. Është e rëndësishme të merren parasysh deklaratat e zyrtarëve evropianë, rezoluta e Parlamentit Evropian dhe të gjithë këta tregues sugjerojnë se BE-ja është e vetëdijshme për mangësitë e saj. Për këtë flet edhe fakti që zgjerimi i BE-së është bërë prioritet kryesor në të gjitha forumet dhe konferencat e BE-së. Mund të shpresojmë vetëm se BE-ja do të jetë më efektive se më parë.
Sipas jush, çfarë ka ndryshuar sulmi në Banjskë në marrëdhëniet Kosovë-Serbi? A mendoni se BE-ja së shpejti do ta zgjidhë ngërçin ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, përmes “çështjes së nxehtë”, Asociacionit të komunave me shumicë serbe, të cilin Kosova nuk e pranon me kompetenca ekzekutive?
Incidenti i Banjskës ka ndryshuar rrënjësisht marrëdhëniet me Serbinë pasi ka nxjerrë në pah brishtësinë e rajonit dhe aspiratat e Serbisë, të cilat ajo shfrytëzon çdo mundësi për t'i ndjekur. BE-ja nuk do të lejojë që Ballkani të ikë dhe në këtë kuptim do të bëjë gjithçka për t'i rikthyer të dyja palët në tryezë. Besoj se Serbia nuk do të tolerohet më, por kjo nuk do të thotë se do të braktiset, pasi mbetet një lojtar kyç në (jo)stabilitetin e Ballkanit.
Duket se perceptimi i Serbisë si një lider i aftë për të udhëhequr të gjithë Ballkanin Perëndimor ka ndryshuar. Ngjarjet dhe zhvillimet e fundit ka të ngjarë të kenë zvogëluar pozitën e Serbisë si lider rajonal dhe kjo mund të ketë implikime për rolin e saj në Ballkanin Perëndimor në të ardhmen. Megjithatë, është thelbësore të monitorohet se si situata vazhdon të evoluojë dhe se si dinamikat rajonale mund të ndryshojnë me kalimin e kohës.
