Dushan Janjiq nga Forumi për Marrëdhënie Etnike beson se reagimi i fundit i BE-së, në të cilin ata i bëjnë thirrje Beogradit që “de facto” ta njohë Kosovën, përfaqëson një opsion “merre ose lëre”.
Ai tregon formulimin, që është dëshira e Komisionit Evropian, që Serbia ta dorëzojë, jo ta njohë.
“Janë dy gjëra të ndryshme dhe këtu tek ne fillohet manipulime”, tha Janjiq, për “N1“.
Konkretisht, Janjiq beson se bëhet fjalë për zbatimin e tri dokumenteve të cilat i lënë e ashtuquajtura Pesëshja e madhe ose vendet e Quintit: Traktati për rrugën e normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, i cili u konfirmua nga Bashkimi Evropian në takimin e ministrave të jashtëm, që u diskutua në Ohër, “Udhërrëfyesi”, për të cilin u debatua në Ohër dhe që nuk ka përfunduar, dhe së fundi, zbatimi i parimeve të Draftit të Statusit për Asociacionin e komunave me shumicë serbe.
“Në fakt kërkohet që këto dokumente të pranohen dhe të dorëzohen. Kjo nuk do të thotë ajo e Vuçiqit ‘nuk do ta pranoj’, këtë nuk e kërkon askush. I kërkohet të ‘dorëzojë’”, thotë Janjiq dhe shton se pas kësaj mund të shfaqet një tjetër dokument i ri.
Nënshkrimi nuk është i domosdoshëm
Duke folur për Prishtinën, dhënia e asaj që ishte planifikuar do të nënkuptonte pamundësinë e rishikimit të tepërt të asaj që tashmë është miratuar, veçanërisht kur bëhet fjalë për Asociacionin.
Nga ana tjetër, Serbia pritet të ndërpresë politikën e saj të mosnjohjes dhe çnjohjes.
Janjiq thekson problemin, e kjo është se gjërat zgjidhen në mënyrë paqësore, asnjëherë me dhunë, gjë që nuk ishte rasti në Kosovë, sidomos këtë vit.
Janjiq thekson se, sipas rregullave të Konventës së Vjenës, në diplomaci nuk është e nevojshme të nënshkruhet, por mjafton të pajtohemi me atë që është rënë dakord verbalisht ose përmes një njoftimi publik, qoftë ai Kurti, Vuçiqi, qeveria, negociatori kryesor.
“Ndoshta pas gjithë asaj që ka ndodhur, Komisioni Evropian do të kërkojë ndonjë akt tjetër për pranimin e këtyre tre dokumenteve, sepse kanë përvoja të këqija”, thotë ai.
Janjiq thotë se nuk ka formulim për njohje ‘de facto’, por se kjo do të thotë se Serbia në këtë mënyrë konfirmon ekzistencën e Republikës së Kosovës.
“Nuk ka më e ashtuquajtura Kosova, Kosova dhe Metohia, Kosova me yll. Që nga ai moment, Republika e Kosovës ekziston dhe negociatat për normalizim kanë vazhduar me të. Pra, pas udhërrëfyesit, afrohet pranimi i dokumentit ligjërisht të detyrueshëm. Kjo ligjërisht do të thotë se legalisht po hyn në fazën e legalizimit”, ka vlerësuar Janjiq.
Ai thotë se pjesë e këtij procesi është hapja e një zyre ndërlidhëse. Tani ekziston në hapësirat e BE-së, por në të ardhmen duhet të jenë të pavarura, siç ishte rasti në Kroaci, ndërsa në Beograd Kosova duhet të hapë zyrën e saj të pavarur me përbërje dhe kapacitet të plotë.
“Ajo zyrë do të ishte e pajisur për të kryer edhe detyra të rëndësishme konsullore”, thotë ai.
Marrëveshjet për të cilat nuk flitet
Janjiq thotë se në rast të mospërmbushjes së marrëveshjes priten masa ndëshkuese. Ai posaçërisht thekson se për Serbinë janë shumë të rëndësishme dy marrëveshje që pothuajse nuk përmenden, përkatësisht për trashëgiminë kulturore dhe qëndrimin e Kishës Ortodokse Serbe (KPS).
“Vihet re se askush nuk merret me ato marrëveshje. Edhe Prishtina edhe Beogradi, por edhe Lajçaku nuk tregon iniciativë, me shumë gjasa që të mos u inatosur me askënd”, vlerëson Janjiq.
Ai thekson se Kosova duhet ta zgjidhë këtë me ligjet e veta, gjë që është kundër udhërrëfyesit dhe rrugës së normalizimit. Sipas tij, me marrëveshjen për trashëgiminë kulturore po mbrohemi nga fakti që trashëgimia jonë të mos bëhet vetëm trashëgimi e Kosovës.
“Meqenëse Kisha nuk është negociatore, dikush duhet të vendosë në tavolinë diskutimet për statusin e Kishës Ortodokse Serbe në emër të saj. Me këto dokumente rrumbullakohet mbrojtja e pakicës serbe. Siç qëndrojnë gjërat, Asociacioni është politikisht i rëndësishëm për progresistët dhe është shtrirja e tyre kryesore”, thotë Janjiq.
Janjiq thotë se vitin e ardhshëm pritet të arrihet në fund të rrugës kur të shfaqet nevoja për një institucion si Këshilli Kombëtar Serb, i cili do të ishte një lloj organi koordinues për serbët.
