Në kuadër Panairit të Librit, i cili po zhvillohet në Gjenevë nga data 21 deri më 24 tetor 2021, u takuam në Palais de l’Athénée me znj. Micheline Calmy-Rey, ish Ministre e Punëve të Jashtme dhe Presidente e Konfederata Zvicerane, e cila, në bazë të përvojave të saj, erdhi për të prezantuar veprën e saj të fundit: «Pour une neutralité active. De la Suisse à l’Europe » (“Për një neutralitet aktiv. Nga Zvicra në Evropë ”).
Debati u drejtua nga moderatori, kolegu Patrick Vallelian, drejtor menaxhues dhe kryeredaktor i Sept.ch SA, raporton gazeta zvicerane në shqip Le Canton27.ch, platformë kjo mediatike e cila merr emrin nga fakti, ashtu si zonja Calmy-Rey e konsideron Kosovën dhe shqiptarët si “kantoni i 27-të” i Zvicrës.
Këtu është në përmbledhje të gjerë thelbi i fjalimit të tij, i cili propozon një zhvillim ndriçues dhe të përkushtuar të konceptit të neutralitetit, i cili duhet rishikuar në dritën e kërcënimeve të reja – politike, ekonomike, sociale, teknologjike, klimatike – të cilat dobësojnë ekuilibrin botëror.
Micheline Calmy-Rey ofron një interpretim bashkëkohor të neutralitetit, aktiv, i investuar me misionin e promovimit të paqes, larg mitit të tërheqjes.
“Një shumicë e madhe e zviceranëve e shohin veten në neutralitetin e vendit të tyre, është një shënues i identitetit. Megjithatë, ligji i neutralitetit apo politika e neutralitetit nuk do të thotë mosangazhim apo izolacionizëm. Kjo nuk do të thotë të rri duarkryq përballë krimeve, masakrave, për shembull përballë asaj që ndodhi në Kosovë”.
Pyetje e bërë nga redaktori i gazetës zvicerane në gjuhën shqipe Le Canton27.ch në kuadrin e modelit zviceran për vendet e huaja, cili është vendi i Kosovës në librin tuaj? Çfarë mendoni për situatën aktuale në Kosovë?
Përgjigje nga Madame Calmy-Rey: “Rasti i Kosovës është shumë interesant. Zvicra ishte vendi i parë që diskutoi pavarësinë e Kosovës në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara. Qëndrimi ynë është ndjekur nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara, por nga i gjithë komuniteti ndërkombëtar. Pikërisht atëherë Kosova shpalli në mënyrë të njëanshme pavarësinë e saj. Disa thanë në atë kohë se kjo ishte një shkelje e neutralitetit nga ana e Zvicrës dhe se ajo kishte mbajtur qëndrim ndërkombëtar në favor të Kosovës. Kjo u pasua nga një ankesë e Serbisë në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë për të sfiduar pavarësinë e Kosovës. Më pas, Zvicra iu përgjigj të njëjtës Gjykatë, e cila njohu interpretimin e Zvicrës … ”
Për prof. Calmy-Rey “Aktualisht situata në veri të Kosovës është e vështirë. Prandaj ka tensione të përhershme në veri të Kosovës, si në Serbinë jugore gjetkë, në luginën e Preshevës. Në këtë fazë, Bashkimi Evropian mund të luajë një rol pasi Serbia është një kandidate për t’u anëtarësuar në BE".
Sot ne mund të japim një konotacion më pozitiv të neutralitetit, të paanshëm. Ai nuk përbëhet nga një indiferencë e supozuar, por në të vërtetë është një vendimmarrje.
Ky neutralitet aktiv, nëpërmjet një politike të përkushtuar, synon parandalimin dhe zgjidhjen e konflikteve, pa marrë pjesë në konfliktet dhe luftërat e të tjerëve. Kërkon dialog të vazhdueshëm. Dialog edhe me fraksione ekstreme si Hamasi në Lindjen e Mesme apo FARC -ët në Kolumbi!
Demokracia zvicerane po përgatitet për këtë. Praktika dhe përvoja e demokracisë së drejtpërdrejtë (në sajë të mjeteve popullore të iniciativës dhe referendumit) ekziston në Zvicër për më shumë se një shekull e gjysmë. Për këtë qytetarët e këtij vendi edukohen falë faktit se ata janë të thirrur të shprehen rregullisht gjatë vitit për tema konkrete. Ky model, të cilin disa vende të huaja ndonjëherë e kanë zili dhe ëndërrojnë ta instalojnë në shtëpi, nuk mund të eksportohet menjëherë, duhet të përgatiteni për të.
“Megjithatë, në Zvicër, kjo demokraci e drejtpërdrejtë mund të rrezikohet sot nga lëvizje ekstreme që mund ta dobësojnë atë. Unë marr si shembull pozicionin e kompanive kundër taksave që pohuan se nëse modifikimi i ligjit Covid-19, i hedhur në votim më 28 nëntor, do të pranohej nga njerëzit, ata do ta shpallnin votën si të manipuluar siç bëri Donald Trump përballë zgjedhjes së Joe Biden”.
