Enti Shtetëror i Revizionit, në përputhje me Programin vjetor të punës për vitin 2022, kreu revizionin e Raportin Total Financiar me specifikimin e kostove të të ardhurave dhe shpenzimeve në fushatën zgjedhore, së bashku me revizionin e përputhshmërisë së llogarive të 141 pjesëmarrësve në fushatën zgjedhore për zgjedhjen e anëtarëve të këshillit të komunave dhe këshillit të qytetit të Shkupit dhe kryetarëve të komunave dhe kryetarit të qytetit të Shkupit në vitin 2021.
Siç thekson ESHR-ja, me revizionin janë përfshirë raportet financiare për fushatën zgjedhore të 27 partive politike, 22 koalicioneve dhe 92 kandidatëve të pavarur të mbështetur nga një “grup votuesish”.
Si rezultat i financimit të fushatës zgjedhore, 141 pjesëmarrës gjatë fushatës zgjedhore në vitin 2021 kanë realizuar të hyra në vlerë të përgjithshme prej 449 milionë denarë (7.306.595 euro) dhe kanë realizuar shpenzime në vlerë të përgjithshme prej 454 milionë denarë (7.387.961 euro).
Lidhur me detyrimin për paraqitjen e raporteve financiare për fushatën zgjedhore për Zgjedhjet lokale 2021 në afat të përcaktuar ligjor, me bashkëngjitje të përcaktuara, me revizionin është konstatuar se: 68 pjesëmarrës, nga të cilët 14 parti politike, 20 koalicione dhe 34 kandidatë të pavarur të mbështetur nga një “grup votuesish” kanë dorëzuar raport financiar brenda afatit të përcaktuar ligjor.
Tutje, 11 parti politike dhe 34 kandidatë të pavarur të mbështetur nga një “grup votuesish” nuk kanë dorëzuar raporte financiare për fushatën zgjedhore dhe dy parti politike, dy koalicione dhe 24 kandidatë të pavarur të mbështetur nga një “grup votuesish” dorëzuan raporte financiare në të cilat nuk ka të dhëna për të ardhurat dhe shpenzimet.
Revizorët kanë dhënë gjithsej 32 rekomandime për gjendjet e konstatuara, me qëllim marrjen e masave për tejkalimin e tyre.
Enti shtetëror i revizionit me revizionet e kryera në llogaritë e fushatës zgjedhore, vë në dukje në vazhdimësi disa dobësi sistematike të Kodit Zgjedhor, të cilat kërkojnë që të ndërmerren veprime shtesë për harmonizimin dhe tejkalimin e tyre.
Siç thotë ESHR-ja, të rishikohen dhe të përpunohen dispozitat e nenit 83 paragrafi 2 në pjesën e financimit të fushatës zgjedhore me mjete nga llogaria e rregullt e partisë politike dhe nga donacionet e partisë politike, në pjesën e limitit individual dhe total të fondeve të financuara/dhuruara nga persona fizikë dhe juridikë.
Tutje siç thuhet, të modifikohet neni 76-d duke përcaktuar kritere të matshme në pjesën e sigurimit dhe shpërndarjes së mjeteve nga Buxheti i Republikës së Maqedonisë së Veriut të destinuara për reklama politike të paguara, të rregullohet mënyra se si donatorët do të vërtetojnë/konfirmojnë se nuk janë “persona të lidhur” me transmetuesit, mediat e shkruara dhe mediat elektronike (portalet e internetit) kur financojnë apo japin donacione për partitë politike.
Është e nevojshme të përshkruhen dispozita që do të rregullojnë nëse një koalicion apo parti politike mund të mbështesë një kandidat të pavarur – një grup votuesish dhe të përdorë fondet e ndara për reklama politike të paguara për kandidatin e pavarur – një grup votuesish, nëse është e mundur, në çfarë kushte dhe në cilën mënyrë dhe nëse me një mbështetje të tillë ai ka të drejtë t’i shfrytëzojë fondet që i takojnë si kandidat i pavarur.
Përcaktimi i obligimit për dorëzimin e raportit për panelet dhe billbordet e përdorura reklamuese nga komunat në Republikën e Maqedonisë së Veriut dhe qytetin e Shkupit: të ndërmerren veprime për ndryshimin e Kodit Zgjedhor në pjesën e përcaktimit të autoritetit kompetent për monitorimin dhe raportimin e përfaqësimit mediatik zgjedhor të mediave elektronike (portalet e internetit).
“Tutje, nevoja për përshtatjen e kushteve dhe kritereve që duhet të plotësojnë mediat elektronike për të pasur mundësi të aplikojnë për reklama politike në KSHZ: përcaktimi i kritereve të qarta dhe precize për ndarjen e mjeteve buxhetore të destinuara për reklama politike të paguara në mediat elektronike (portalet e internetit): rishqyrtimi i afatit të përcaktuar për pagesën e donacioneve, përkatësisht është e nevojshme të përcaktohet që donacionet të paguhen jo më vonë se dita e përfundimit të fushatës zgjedhore: ndryshimi i Kodit Zgjedhor me të cilin do të parashikohen gjoba edhe për mediat elektronike (portalet elektronike) në rubrikën e Gjobave dhe Dispozitave kundërvajtëse në rast të mosdorëzimit të Raportit për hapësirën reklamuese të përdorur nga secili pjesëmarrës në fushatën zgjedhore dhe fondet e paguara dhe të kërkuara mbi këtë bazë, si dhe nevoja për caktimin e një autoriteti për kryerjen e trajnimeve në lidhje me detyrimet e raportimit financiar, të cilat do të kontribuojnë në përmirësimin e transparencës për informimin në kohë të publikut për financimin e fushatës zgjedhore”, thonë nga ESHR-ja.
