Kur’ani Famëlartë është shpallje hyjnore për ta fisnikëruar shpirtin e njeriut dhe për ta edukuar e ndihmuar besimtarin që të jetë i disiplinuar dhe i dobishëm për veten e tij, familjen e tij, për shoqërinë në të cilën jeton dhe për mbarë njerëzimin.
Postulatet e Kur’anit janë paqa, mëshira, bamirësia, solidariteti, humanizmi, sinqeriteti, besnikëria, barazia, drejtësia dhe siguaria.
Këto virtyte morale, etike shpirtërore Allahu i Mafdhërishëm i ka shpallur në Kur’an për t’i udhëzuar besimtarët myslimanë dhe çdo njeri tjetër që me zbatimin e tyre të jetojnë një jetë të lumtur e dinjitoze, në paqe dhe mirësi larg veprimeve devijante që çojnë në konflikte dhe shkatërrim.
Allahu i Madhërishëm Kur’anin i’a shpalli Profetit Muhamed para 14 shekujve nëpërmjet engjëllit Xhebrail, në kohëzgjatje pre 23 vitesh.
Kur’ani është shpallje Hyjnore e përkryer dhe veprimet tona qofshin të mira apo të liga varen nga përkushtimi dhe korrektësia e jonë në zbatimin e këtyre normave, udhëzimeve dhe këshillave kuranore.
Profeti Muhamed zen vendin e parë në mesin e 100 personaliteteve më të shquara në botë, mbi bazën e përhapjes së Kur’anit, mbi bazën e moralit të lartë, sinqeritetit, drejtësisë, sakrificës, mëshirës, modestisë dhe bëmirësisë.
Majkël Hart, historian amerikan, në librin e tij “The 100, a ranking of the most influential person in history” (100 njerëzit më me ndikim në histori), e ka vendosur Profetin Muhamedi, të dërguarin e All-llahut në vendin e parë në historinë e njerëzimit, ku ka thënë, “E kam zgjedhur Muhamedin të jetë i pari në listën, edhe pse sigurisht do të habiten shumë për këtë përzgjedhje dhe kanë të drejtë, por Muhamedi është njeriu i vetëm në histori që ka pasur sukses në nivel fetar dhe të kësaj bote. Ai është udhëheqës politik, komandant ushtarak, prijës fetar, dhe pas kalimit të 13 shekujve nga vdekja e tij, ndikimi i Muhamedit vazhdon të jetëi fuqishëm dhe i freskët”.
Profeti Muhamed nëpërmjet Fesë Islame arrijti që popujt e atëhershëm që ishin paganë, idhujtarë dhe politeistë t’i edukojë në popuj me ndjenja humane dhe bëmirëse.
Amër Halid është studiues i shkëlqyer i Fesë Islame dhe hartues i librit më titull “Morali i besimtarit”, bazuar kryesisht në Kur’anin Famëlartë, ku çdo gjë është thënë qartë dhe ku nuk mund të shtohet dhe as të pakësohet asgjë.
Allahu është Një dhe i pazëvedësueshëm. Atë person që Allahu e udhëzon në rrugë të drejtë, askush nuk mund ta shpjer në lajthitje. Morali ka një rëndësi të madhe në jetën e çdo besimtari. Këtë gjë e konfirmon edhe Profeti Muhamed kur thotë, “Jam dërguar që ta përkryej moralin njerëzor”.
Vlera e secilës veti morale ndikon në njeriun dhe në shoqërinë në tërësi me dobitë në këtë jetë edhe në jetën e përtejme. Morali është rregullues i shpirtit të njeriut që është rrënjosur thellë në njeriun.
Një njeri që jep sadaka një herë ose dy herë gjatë jetës së tij, nuk mund të konsiderohet fisnik dhe human. Njeriu fisnik dhe human jep sadaka përherë.
Njeriu që gjithmone hakmeret dhe që vetëm njeherë fal, nuk mund të quhet tolerant. Tolerant është vetëm ai që fal e mëshiron me qindra herë, kurse një herë hakmeret.
Njeriu duhet t’i analizojë turpin, sinqeritetin, bamirësinë, ndershmërinë, durueshmërinë, falenderimin, kënaqësinë, butësinë, ndjeshmërinë, urrejtjen, grykësinë dhe zilinë.
Njeriu pas kësaj do ta zbulojë personaliteti e tij dhe do ta hapë zemrën, atëherë kur do të jetë i sinqertë ndaj shpirtit të tij.
Pika më qenësore që ka të bëjë me moralin është aftësiua për ndryshime.
Profeti Muhamed thotë se morali mund të ndryshohet, sipas tij “Qetësia arrihet me qetësi, sabri me sabër, shkenca me mësim”. “Ai që dëshiron të jetë fisnik, le ta detyrojë veten të largohet nga pasuria. Kush dëshiron të çlirohetnga intriga, le të heshtë sa më shumë e le ta ndalën gjuhën”.
Sipas Kur’anit Mëshira dhe Drejtësiae Allahut mbështeten në faktin se Ai i ndëshkon robërit e Tij vetëm për atë që e kanë bërë. Allahu e shpërblen atë që bën mirë dhe e ndëshkon atë që bën keq. “Ka shpëtuar ai që e pastroi veten, kurse ka dështuar ai që e poshtëroi veten”. Feja Islame kërkon vepër të plotë, sjelljë të plotë, fjalim të plotë.
Profeti Muhamed, thotë,” Allahu dëshiron që njeriu të bën diçka dhe atë ta plotësojë”, “Allahu urdhëron drejtësi, bamirësi, ndihmë të tjërëve…”. ”Të cilët japin kur janë lirshëm dhe kur janë në vështirësi dhe që e frenojnë mllefin, që u falin të keqen njerëzve, e Allahu i don bëmirësit”. “Mëshira e Allahut është pranë atyre të mirëve. “Allahu e ka urdhëruar bamirësinë në çdo gjë”.
Pastërtia e moralit është ilaçi për njerëzimin. Allahu thotë,”Ne e dërguam Profetin Muhamed vetëm si mëshirë për të gjitha krijesat”. Nuk ka mësirë midis njerëzve pa moral. Morali është qëllmi i të gjitha ibadeteve të përkryerjes së moralit, në të kundërtën ibadetet shndërohen në formalitet.
Namazi e rregullon moralin tënd. Allahu thotë, “Fale namazin, vërtet namazi largon nga të shëmtuarat dhe të irituarat…” “Sadakaja shpie në vetitë më të bukura të moralit. Agjërimi e përsos moralin njerëzor”. Profeti Muhamed ka thënë, “Agjëruesi nuk bën të urrejë dhe të fyejë. E dikush nëse e sulmon atë, le të thotë: Unë jam duke agjëruar”.
Morali i besimtarit e arrin kulmin kur ai e kryen Haxhin. Haxhi është ushtrim i vështirë për arritjen e moralit, sepse gjatë tij nuk ka biseda me zë të lartë, fyerje, bërje të padrejtësive, personi përpiqet të jetë jashtëzakonisht i moralshëm.
Profeti Muhamed thotë, “Nuk është besimtar i moralshëm ai, nga e keqja e të cilit nuk ëstë i sigurtë fqinji i tij”. “Duhet t’i kryesh ibadetet dhe njëkohësisht të jeh i moralshëm”. “Turpi dhe imani janë të ngjashëm”, “Imani dhe turpi janë një”. “Njeriu me moral të keq është i varfër, sepse ka gënjyer, ka marrë nëpër gojë, ka rrahur dhe ka vrarë”.
Ilaçi për njerëz është sjellja morale, parimet që na ofrohen përmes Kur’anit, bashkë me kyerjen e ibadeteve.
Neriu më i dashur për Allahun në Ditën e Gjykimit do të jetë ai me moralin më të bukur. Profeti Muhamed thotë, “Nuk do t’i përfitoni njerëzit me paratë tuaja, por me buzëqeshjen tuaj dhe me sjellje të bukur”. “Dituria, butësia dhe durueshmëria arrihen me mësim”.
Shpirti i njeriut mundt përkryhet, ngjahëm si fëmija që rritet duke e ushqyer. Profeti Muhamed thotë, “Nuk është besimtar asnjëri nga ju, derisa unë nuk jam për ju më i dashuri se vetvetja, fëmija juaj dhe paratë tuaja”. “Njeriu është me atë që e do”.
Bamirësia si veti morale nënkupton profesionalizmin dhe angazhimin maksimal në kryerjen dhe zbatimin e punës. Lirisht mund të themi se kjo veti gati se nuk përfaqësohet sot nga myslimanët. Këtë veti myslimanët e kanë harruar, kurse perëndimorët e afirmojnë në masë të plotë.
Bamirësi don të thotë plotësi e vetisë morale, që është thelbi i Islamit në realizimin e veprave dhe marrëdhënieve.
Profeti Muhamed thotë, “Allahu dëshiron që kur të punoni diçka, atë ta plotësoni në mënyrën më të përkryer dhe më profesionale”. “Allahu urdhëron drejtësi, bamirësi, ndihmë të afërmve, kurse ndalim nga imoraliteti, nga e neveritura dhe dhuna. Ju këshillo ashtu që të merrni mësim”.
“Allahu urdhëron bamirësi në gjithçka, madje edhe me rastin e prerjes së kurbanit”. “Allahu ka urdhëruar që edhe kur vrisni - bëjeni këtë me bamirësi, kur therrni- therrni bukur”. “E kur t’i therrni kafshët për kurban, mprihni brisqet dhe lehtësojeni therrjen”. “Allahu e krijoi njeriun në formën më të bukur”.
Allahu i Madhërishëm kërkon “Bamirësi ndaj fëmijëve dhe gruas”. Allahu thotë, “Kush ju përshëndet me ndonjë përshëndetje, ju kthejani atij përshëndetjen edhe më të mirë, ose kthejani ashtu siç ju ka përshëndetur ai”.
Profeti Muhamed para se ta fillonte betejën e luftës me armikun, i ka këshilluar ushtarët duke thënë, “Nisuni në emër të Allahut, dhe me fenë e të dërguarit. Mos i vrisni pleqtë, as gratë dhe as fëmijët, mos i rrënoni shtëpitë, mos i digjni drunjtë, mos i prekni palmat dhe bëhuni të mirë”.
Jeta e njeriut është e pavlerë në qoftë se me veprimtarinë e vet nuk e përmban bamirësinë.Mos i turpëro as Islamin dhe as myslimanët me sjellje të këqia. Stolisu me bamirësi dhe kujtoje se Allahu e ka normuar bamirësinë në të gjitha gjerat dhe në ibadet, ndaj prindërve, fëmijëve femra, në përshëndetje, debat, në të folur. Në bashkëshortësi, në zgjedhjen e banesës…”Allahu nuk e ndryshon gjendjen e një populli (nuk ua largon të mirat) përderisa ata nuk e ndryshojnë veten e tyre”.
Sipas Kur’anit modesti është ta pranosh të vërtretën dhe të pajtohesh me të pa marë paraysh se nga kush vjen ( nga i varfëri ose i pasuri, nga ai me autoritet apo i përuluri, i forti apo i dobëti, nga miku ose armiku), kjo është modesti.
Profeti Muhamed thotë se, “Mendjemadhësia është mospranimi i të vërtetës dhe nënçmimi i njerëzve”. “Mendjemadhësi është edhe dhuna ndaj njerëzve dhe ndërhyrja në të drejtat e tyre. “Secili njeri që është modest, për hatër të Allahut, Allahu ia shton gradat”.
Në jetën e përditshme vërejmë se njerëzit që kanë qenë mendjemëdhenj, Allahu i ka poshtëruar duke ua marë pasurinë dhe autoriutetin.
Profeti Muhamed ishte modest dhe nuk pritonte të kryejë edhe punë të rënda fizike duke larguar edhe dheun e gërmuar. Ai thoshte, “Trego se je i fortë. Trego se je modest. Shko te prindërit e tu dhe pastrojua rrobat dhe banesën…”
Profeti Muhamed lidhur me modestinë gjatë veshjes thotë, “Secilin njeri që shpreh mendjemadhësi në veshje, Allahu do ta poshtërojë, në atë mënyrë që deri në vdekje do të ecë kokëulur”.
Modestia nënkupton edhe kufizimin në shpenzimin e tepruar të parave, qoftë për ushqime të tepruara, qoftë për veshje, qoftë për mobilimin e tepruar të shtëipisë.
Profeti Muhamed lidhur me modestinë me kolegët e punës thotë, “Ata janë vëllezërit tuaj, që ju janë besuar, andaj ushqejini me atë që ushqeheni vetë. Jepuni punë që mund t’i bëjnë. E në qoftë se i urdhëroni me atë që nuk mund ta bëjnë, atëherë ndihmojini ata”.
“Mos kontakto dhe mos shpreh kujdes vetëm ndaj familjeve të pasura.. Ftoji në dasëm edhe ata që janë të varfër. Mos u krekos me dijen tënde ndaj tjerëve. Trego mirësjellje ndaj mësuesit dhe asnjëherë mos e nënçmo rolin e tij në jetën tënde”.
Profetit Muhamed sinqeritetin e ka patur në nivel të lartë, dhe thotë me modesti e sinqeritet, “Unë jam këshillues për ju nga Allahu”.
“Miku ynë është ai që është i sinqertë e besnik dhe që nuk do të na tradhëtojë”.
Profeti Muhamed thotë, “Sinqeriteti shpie kah e mira, dhe e mira shpie në Xhenet. Gënjeshtra shpie kah e keqja, dhe e keqja shpie në Xhehenem”. “Ju më garantoni mua për gjashtë gjëra, unë do t’jua garantoj hyrjen në xhenet: Kur flisni të jeni të sinqertë; Nëse obligohesh për diçka realizoje; Nëse diçka ju besohet-bëhuni i besueshëm; Ruani organet gjenitale; Ulni shikimet: bëhumi i ndershëm. “ Në sinqertitet qëndron rehatia, kurse në gënjeshtër dyshimi”.
Sot ka një numër të vogël të njerëzve që e thonë të vërtetën, prandaj jemi të pasigurtë dhe dyshojmë në qëllimet e njerëzve me të cilët kemi marrëdhënie.
Kemi shumë marrëdhënie të pazgjudhura në fushën financiare, në pasurite e patundshme dhe në fusha tjera, si edhje brenda familjes. Ku vëllai tenton ta mashtrojë vëllanë.
Profeti Muhamed gënjeshtrën e ka quajtur mashtrim të madh. Sipas tij munafiku ka tri veti, “kur flet rren, nëse diçka premton-nuk e realizon dhe nëse diçka i besohet-besimin nuk e shpie në vend”.
Baza e imanit është sinqeriteti, kurse baza e hipokrizisë është gënjeshtra. Profeti Muhamed thotë, “Besimtari nuk duhet të jetë gënjeshtar”. “Besimtar është ai të cilit njerëzit ia japin në besim jetën dhe pasurinë”.
Allahu thotë, “Ju jeni populli më i dobishëm, i ardhur për të mirën e njerëzve, të urdhëroni për mirë, të ndaloni nga veprat e këqia”.
Besueshmëria dhe ndershmëria janë si çaji që nënkupton këtë jetë, kurse sheqeri nënkupton besueshmërinë dhe ndershmërinë.
Për të qenë njeriu i besueshëm dhe i ndershëm duhet ta besojë Alllahun.
Profetin Muhamed thotë, “Besimtari duhet të jetë i besueshëm në marrëdhëniet me njerëzit, të jetë i besueshëm ndaj atij që ka bërë mirë dhe të jetë i besueshëm për bashkëshortin, bashkëshortën”. “Nuk ka fe ai në të cilin nuk ka besin”.
Morali është pjesë e pandarë e besimit. Islami është tërësi dhe nuk ii nënshtrohet ndarjes”.
Allahu i Madhërishëm thotë,”“Falni namazin dhe jepni zeqatin”. “Besimtarët t’i ndalin shikimet ndaj haramit, t’i ruajnë pjesët e turpshmë të trupit të tyre dhe të mos i zbulojnë stolitë e trupit të tyre, përveç atyre që janë të dukshme”.
“O bijtë e Ademit, po a nuk jua dërgova porosinë që të mos e dëgjoni djallin, se me të vërtetë ai është armiku i juaj i hapët”. “Borxhi ndaj Allahur është më i madh, ndaj ktheje atë”.
Në Haxh nuk shkohet pa i kthyer borxhet. Allahu thotë, “Premtimin zbatojeni, sepse për premtimin ka përgjegjësi”.
Profeti Muhamed thotë, “Myslimanët gjithmonë i realizojnë premtimet”.
Turpi është ndër vetitë morale që ndikon mjaft, si në individin, në familje dhe në shoqërinë. Humbja e turpit e prish shoqërinë.
Sa ta kemi turpin në vete, edhe shoqëria bëhet më e pastër dhe më e ndershme. Kjo veti është e pandarë nga feja, është veti që e shton imanin.
I turpshëm është ai i cili nuk lejon që shpirti i tij të bën gjëra të shëmtuara. Njeriu që ka turp e respekton veten para Allahut dhe para njerëzve. Fjala turp i bën disa shprehi të pamundshme për realizim praktik, sikurse janë gjynahu, mashtrimi, vjedhja dhe amoraliteti.
Turpi i vërtetë është i pranishëm te individët që kanë karakter të fortë, të cilët i dijnë vlerat e veta, prandaj nuk lëshohen në gjynahe. Profeti Muhamed thotë, “Te turpi gjendet çdo e mirë”, “Turpi sjell vetëm të mira”. “Nëse Allahu vendos ta shkatërrojë robin e Vet, i’a merr turpin”. “Morali i Islamit është turpi”.
Allahu thotë, “O njeri po ç’të mashtroi ty kundër Zotit tënd që është bujar e i urtë? I Cili të krijoi, të përsosi dhe të drejtoi. Ta dha formën që ai dëshiroi”.
Allahu thotë, “Mos u frikësoni, sepse Unë (me ndihmën Time), Jam me ju, dëgjoj dhe shoh”.
Sa më i madh të jetë imani aqë më i fortë është turpi.
Mëshira është vetia morale, e cila është zhdukur në jetën tonë të përditshme. Me zhdukjen e mëshirës janë shtuar veprimet e këqia, siç është bomba atomike ku miliona njerëz mund të vriten për një moment.
Duhet të jemi të mëshirshëm ndaj atyre që janë në tokë, për të qenë të mëshirshëm ndaj nesh ata që janë në qiell.
E para gjë me të cilën Allahu i është drejtur Ademit ka qenë mëshira. Mëshira e Tij ( e Allahut), jua bëri natën dhe ditën për të pushuar në të dhe për të përfituar nga begatitë e Tij, prandaj, jini mirënjohës”.
“Sikur Allahu ta bënte natën të përhershme, deri në ditën e Kijametit, ç’mendoni, cili Zot pos Allahut, dot ju sillte juve dritë? A nuk merrni vesh”. “Më tregoni, nëse Allahu jua bën ditën e vazhdueshme deri në ditën ne kijametit, cili zot pos Allahut do t’ju sjellte natë që të pushoni në të”? A nuk shihni (sa po gaboni)”.
Një formë e mëshirës së Allahut është edhe mëshira ndërnjerëzore. Kjo mëshirë është mbjellë në zemrat e njerëzve, siç ësjtë mëshira e prindërve ndaj fëmijëve të tyre.
Secili prind, qoftë njeri, qoftë kafshë, apo shpend, ka mëshirë ndaj pjellës së tij. Pa mëshirë do të shkaktohej kaos i vërtetë. Allahu ka mbjellë mëshirë edhe në zemrat e anëtarëve të familjes dhe këtë mëshirë e shohim në marrëdhëniet e rrethit të gjerë të familjes.
Baza mbi të cilën ngrihet familja është dashuria dhe mëshira. Mirëpo, ajo dashuri dhe mëshirë shpesh humbet nga familja si pasojë e gabimeve të bëra.
Mëshira e Allahut e përfshin mbarë njerëzimin, të gjithë e ndjejnë mëshirën e Allahut. Profeti Muhamed është mëshira më e madhe që na është dhënë.
Shpeshherë dëgjojmë nga njerëzit të thonë,” Unë nuk besoj në asgjë”. Mirëpo faktet tregojnë se qytetari amerikan nuk mund të jetojë pa psikiatër dhe avokat, e të mos flasim për rastet e vetëvrasjes nga depresioni e gjera tjera devijante. Profeti Muhamed ka thënë, “Kush nuk ka mëshirë ndaj tjerëve, edhe ndaj tij nuk ka mëshirë”.
Mëshira jote ndaj familjes sate nënkupton vizitat që duhet bërë atyre. Allahu thotë, “Unë e kam krijuar afërsinë (familjen e gjerë). Emri i saj rrjedh nga emri Im. Kush i viziton të afërmit, Unë e vizitoj atë, e kush i ndërpret marrëdhëniet me të afërmit, edhe Unë i ndërpres marrëdhëniet me të”.
Profeti Muhamed thotë, “Unë dhe ai që kujdeset për jetimët, jemi si këta dy gishta të bashkuar”.
Profeti Muhamed asnjëherë nuk e ka nënçmuar apo godatur ndonjë femër. Vështirë për ata që e kanë harruar mëshirën ndaj nënave, motrave, bijave dhe grave të tyre, sepse fjalët e fundit të Profetit Muhamed kanë qenë, “Porosis që ndaj grave të silleni mirë”. “Kush e mbyt një zog apo ndonjë kafshë tjetër, pa nevojë, do të përgjigjet para Allahut për atë kafshë dhe për atë zog”.
Në Kur’anin fisnik kemi ilaç dhe mëshirë për besimtarët. Secili prej nesh në kohën tonë po sheh se në shkencën dhe në zbulimet teknologjike, është i pranishëm rreziku në faktin se sa më shumë që përparojnë sheknca dhe dituria në këtë botë ka më pak mëshirë. Janë konstruktuar lloje të ndryshme të bombave, armëve apo të helmeve vdekjeprurës, nga të cilat mund të vdesin miliona njerëz përnjëherë.
Shkenca dhe dituria në zhvillimin e industrisë në kohën që po jetojmë, nuk kanë aspak mëshirë për ruajtjen e ambientit apo të atmosferës nga ndotja shkatërrimtare, që tashmë e ka ndryshuar edhe klimën globale nga ngrohja globale.
Shkenca dhe dituria pa mëshirën janë shkatërrimtare. Kurse në Kur’an, kudo që përmendet dituria, krahas saj përmendet edhe mëshira.
Këto janë mesazhet dhe udhëzimet dobiprurëse për besimtarin dhe mbarë njerëzimin që dalin nga ky libër, dhe që janë më se të nevojshme për të bërë një jetë të dinjitetshme, më të lehtë dhe më të mirë për të gjithë.
