Çfarë është syri dembel?
Syri dembel është një sy me shikim të reduktuar i përcaktuar si ambliopik. Ambliopia është një gjendje e reduktimit të përhershëm, pak a shumë të thellë, të kapacitetit pamor të njërit sy ose të të dyve, për shkak të një ndryshimi të sistemit vizual në vitet e para të jetës dhe që nuk korrigjohet menjëherë. Shkurtimisht, mund të thuhet se varet nga një transmetim i ndryshuar i sinjalit nervor midis syrit dhe trurit, ku truri favorizon njërin sy për shkak të mprehtësisë së reduktuar vizuale të tjetrit.
Në gjendjen e njohurive aktuale mund të trajtohet me mundësinë e një suksesi pak a shumë të plotë brenda 5-6 viteve të para të jetës, në të cilat sistemet vizuale dhe cerebrale përkufizohen si “plastikë”.
Cilat janë shkaqet e uljes së shikimit tek fëmijët?
Sipas frekuencës, shkaqet mund të jenë:
–Defekte refraktive të pakorrigjuara, si në anizometropi, pra një përthyerje e ndryshme midis dy syve (p.sh. njëri sy me astigmatizëm dhe tjetri jo)
–Strabizmi, që është një shtrirje jonormale e syve, edhe nëse është e lehtë dhe jo shumë e dukshme
–Anomali të tjera anatomike të syrit që parandalojnë një stimul të saktë vizual si katarakte kongjenitale, ptozë ose angioma të qepallave ose patologji të tjera të retinës.
Prognoza nuk është e njëjtë për të gjitha kushtet, por trajtimi mund të përmirësojë shikimin për secilën.
Kur të dyshoni për dëmtim të shikimit tek një fëmijë që nevojitet një ekzaminim të syve?
Shenjat dhe simptomat e përtacisë së syrit raportohen shumë rrallë nga pacienti, sepse ata shpesh janë shumë të rinj për të qenë të vetëdijshëm për to. Është për këtë arsye që rekomandohet kryerja e një ekzaminimi të syve për fëmijën, edhe në mungesë të simptomave, të paktën brenda moshës 3-4 vjeç. Nëse ka simptoma (për shembull, tek fëmija më i madh 3-5 vjeç, mund të shohim nëse i afrohet shumë librit të përrallave për të parë fotot, ecën në mënyrë të pasigurt, ka vështirësi të vizatojë…) ose është i njohur me sëmundjet e syrit, ne mund të parashikojmë më tej vizitën e parë. Disa fëmijë mund të kenë nevojë për një vizitë në vitin e parë të jetës, për shembull në format e lindura të strabizmit ose në prani të kataraktave kongjenitale.
A mund të matet shikimi kur fëmija është shumë i vogël?
Po, ka metoda për matjen e shikimit të përshtatshme për të gjitha moshat, edhe në një operacion të thjeshtë (tabelat e Teller, simbolet LEA, E Albini)
Si trajtohet ambliopia?
Për të luftuar ambliopinë, diagnostikimi i hershëm dhe trajtimi i menjëhershëm si pasojë janë thelbësore: syze, fashë, ndërhyrje farmakologjike ose kirurgjikale në varësi të diagnozës. Arma më e mirë mbetet parandalimi me vizita depistuese që do të kryhen që në moshën gjashtëmuajshe nëse vlerësohet e nevojshme dhe kontrolle periodike gjatë 5-6 viteve të para të jetës së fëmijës. Sa më shpejt të rikthehet shikimi i saktë, aq më të mëdha janë shanset e rikuperimit dhe parandalimit të ambliopisë së thellë.
Çfarë duhet të pyesni për shoqëruesit gjatë vizitës?
Pak më shumë durim: ekzaminimi i syrit pediatrik është më i gjatë se ai i një të rrituri dhe përdoren pika për sy të cilat lejojnë matjen e defektit të saktë të shikimit, por duhen të paktën 30 minuta për të efektuar!!!
