Udhëheqësit përcaktohen nga mënyra se si e trajtojnë një krizë kombëtare, shkruan Wea Martin për International Policy Digest (IPD).
Veprimet e jashtëzakonshme të presidentit Volodymyr Zelensky gjatë këtyre 12 muajve të fundit po e dëshmojnë këtë të vërtetë në Ukrainë.
Ndërkohë, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama e vërtetoi më tej këtë në përgjigjen e tij ndaj sulmit kibernetik të Iranit ndaj Shqipërisë, në korrik të vitit të kaluar.
Që kur u bë kryeministër në vitin 2013, Rama ka punuar shumë për të modernizuar Shqipërinë. Deri në fund të viteve 1990, vendi ishte nën sundimin komunist. Ashtu si të gjitha vendet evropiane që iu nënshtruan komunizmit gjatë shekullit XX, burokracia qeveritare ishte e varur nga letra dhe lëvizte me shpejtësinë e një kërmilli.
Për shqiptarët, një veprim i thjeshtë si marrja e patentës së shoferit mund të zgjaste me muaj. Transaksionet e pronave mund të zgjasnin me vite.
Një artist me formim akademik, Rama ka aftësinë të vizualizojë atë që dëshiron të arrijë edhe para se të ndërmarrë hapin e parë të veprimit. Duke marrë pjesë në telefonatat mes Ramës dhe zyrtarëve të lartë amerikanë, personalisht kam qenë dëshmitar i aftësisë së tij për të analizuar dhe zbërthyer çështje komplekse.
Nën drejtimin e Ramës, qeveria ka përqafuar qeverisjen elektronike.
Lëvizja e tij më e mirë ishte emërimi i Mirlinda Karcanaj për të drejtuar Agjencinë Kombëtare të Sigurisë së Informacionit të Shqipërisë (AKSHI).
Karcanaj u vu në krye për të krijuar një infrastrukturë dixhitale dhe për të modernizuar mënyrën se si funksionon qeveria e Shqipërisë.
Në vitin 2011, Shqipëria u rendit e 101-ta në Indeksin e Pjesëmarrjes Elektronike të Kombeve të Bashkuara. Në vitin 2022, ajo ishte e 36-ta me 95% të të gjitha operacioneve të qeverisë shqiptare që kryheshin në mënyrë dixhitale.
Rezultati ishte një rritje e konsiderueshme e cilësisë së jetës për shqiptarët. Bizneset dhe qeveritë e huaja u nxitën të punonin me Shqipërinë, duke prodhuar përmirësime, mundësi dhe inkurajim të mëtejshëm për popullatën.
Ndërkohë, Rama trashëgoi dy nisma mjaft të merituara nga paraardhësi i tij, Sali Berisha.
E para ishte anëtarësimi në NATO. E dyta ishte një marrëveshje me Kombet e Bashkuara dhe Departamentin e Shtetit të SHBA-së për të lejuar në Shqipëri rreth 2 500 disidentë iranianë të lidhur me Organizatën e Muxhahedinëve të Popullit të Iranit, të cilët kishin banuar në Irak. Ndërsa ishin brenda Irakut, ata u nënshtruan ngacmimeve dhe sulmeve nga besnikët iranianë.
Shqiptarët janë krenarë për trashëgiminë e tyre për të siguruar strehë për grupet që janë persekutuar. Më shumë hebrenj jetonin në Shqipëri, kur mbaroi Holokausti sesa përpara ardhjes në pushtet të Adolf Hitlerit.
Më pas, inteligjenca iraniane filloi të përdorë ambasadën e saj me seli në Tiranë si një seli për monitorimin, ngacmimin dhe organizimin e sulmeve ndaj disidentëve. Problemi u bë aq flagrant sa Rama u detyrua të dëbonte dy diplomatë iranianë nën dyshimin se ishin spiunë. Kjo vjen pas vendimit të Ramës për të dëbuar ambasadorin iranian në vitin 2018, pas presionit si nga Izraeli ashtu edhe nga SHBA.
Në vitin 2022, Irani nisi një sulm kibernetik dobësues ndaj Shqipërisë, i cili nxori pjesën më të madhe të qeverisë jashtë linje. Kuptohet se objektivi ishte shembja e qeverisë Rama, kthimi i Shqipërisë në Epokën e Gurit, vjedhja e sekreteve shtetërore dhe kthimi i popullit shqiptar kundër qeverisë.
Teherani ishte ende i zemëruar me Shqipërinë pas vendimit për t’u dhënë strehim disidentëve iranianë dhe lëvizjes për të dëbuar disa diplomatë të rangut të lartë jashtë vendit.
Në atë kohë, Shqipëria mori një goditje të fortë. Megjithatë, ndoshta për zhgënjimin e Teheranit, çfarëdo që ai shpresonte të arrinte dështoi.
Qeveria Rama është ende e vendosur; rrjeti i tij është rikthyer dhe funksionon; u vodhën të dhëna me rëndësi të vogël; shqiptarët nuk u kthyen kundër disidentëve iranianë dhe ata panë një shembull të dorës së parë të armiqësisë së Iranit dhe pse shumë disidentë iranianë që jetojnë në të gjithë Evropën kanë frikë për jetën e tyre.
Ajo që nuk të vret, të bën më të fortë.
Me mbështetjen e qeverisë së SHBA-së dhe Microsoft-it, Shqipëria ka ndërmarrë hapa për të forcuar rrjetin e saj. Si një anëtare e NATO-s, Shqipëria ka ekspertizën e disponueshme për të siguruar që një tjetër sulm kibernetik të mos shkatërrojë të gjithë rrjetin e saj.
Irani bëri gjithashtu një tjetër llogaritje të gabuar serioze.
Në sulmin e tij kibernetik që synonte Shqipërinë, Irani ndoshta zbuloi paksa shumë për teknikat, taktikat dhe procedurat e tij kur kryente një sulm kibernetik. Këto mësime nuk do të humbasin nga Uashingtoni, Brukseli apo Mossadi i Izraelit. Kombet në mbarë botën e pranojnë se nëse Irani do të sulmojë një vend tjetër që nuk i nënshtrohet vullnetit të tij, atëherë Iranit nuk mund t’i besohen armët bërthamore.
Ndërkohë, përgjigjja e Ramës ndaj këtij sulmi e ka ngritur statusin e tij ndërkombëtar.
Ndërsa Rama në fund zgjodhi të mos e bënte, ai mund të kishte kërkuar zbatimin e Nenit 5 të dokumentit themelues të NATO-s, i cili identifikon një sulm ndaj një anëtari si një sulm ndaj të gjithëve.
Së bashku me tokën, detin, ajrin dhe hapësirën, kiberneti është fusha e re e betejës.
Duke mos kërkuar zbatimin e Nenit 5, Rama po tregohet i përmbajtur në një moment kritik.
Ai zgjodhi të mos e kthente këtë në një luftë koalicioni që mund të kishte pasoja në të gjithë Lindjen e Mesme, Evropë dhe Amerikën e Veriut.
Rama ka ndërprerë me të drejtë marrëdhëniet diplomatike me Iranin.
I pyetur se kur mund të rifillojnë marrëdhëniet një ditë, Rama u shpreh “kur të ketë një Iran të lirë”.
Këtu është një lider që ka ndihmuar në nxjerrjen e vendit të tij nga anarkia e krijuar nga një regjim totalitar.
Ashtu si qytetarët e vendeve të tjera të ish-komunizmit, tani brenda NATO-s, Rama bën thirrje publikisht për liri individuale ndaj opozitës.
Irani bëri një llogaritje të gabuar serioze kur zgjodhi të grindej me kryeministrin Rama.
