Sipas historisë juridike, të përmbledhur nga Gjykata Kushtetuese, ajo i dha të drejtë ankesës së manastirit të Deçanit, të përfaqësuar nga Sava Janjiç, se ishin antikushtetuese dy vendimet e Kolegjit të Apelit të Dhomës së Posaçme të Gjykatës Supreme, nr. AC-I-130008 dhe nr. AC-I-13-0009, ku kishte vendosur:
(1) Ankesat ishin të bazuara;
(2) Anulohen aktgjykimet e Kolegjit të Pronësisë, nr. SCC-08-0226 dhe nr. SCC-08-0227; dhe,
(3) Dhoma e Posaçme nuk ishte kompetente ta gjykonte këtë çështje.
“Dhe në pajtueshmëri me këtë konkludim, Kolegji i Ankesave ktheu këtë rast dhe çështjet në kontest në Gjykatën Themelore në Pejë - Dega në Deçan”.
Por, kur çështja dukej se do të fitohej kundër kërkesave të priftërinjve të manastirit të Deçanit, mori kahje tjetër, pasi Gjykata Kushtetuese, i dha në mënyrë të pashembullt me procedurat gjyqësore, të drejtë Sava Janjiçit, pa pritur, përmbylljen e procesit të rastit, të rikthyer në rigjykim.
Pra, në kuptimin juridik, kemi të bëjmë me dyshimin e bazuar, se gjykatësit, të prirë nga dyshimi se në procesin e rigjykimit, çështja mund të merrte një kahje tjetër, vendosën, që të vendosnin për rastin, ashtu siç e favorizonin vendimet paraprake të Dhomës së Posaçme. Në ato procese është më se e qartë, se interesat e palëve, “Apiko” dhe “Iliria”, nuk kishte kush t’i mbronte, pasi, në procedurat e mëtejshme ato u përjashtuan dhe përfaqësoheshin nga AKM-ja fillimisht dhe më pas, Zyra ligjore e UNMIK-ut, madje në periudhën pas pavarësisë së Kosovës, sepse proceset u zhvilluan në periudhën 2009-2012.
Po ashtu në atë kohë kishte një presion ndërkombëtar mbi drejtësinë që çështja të vendosej në favor të manastirit të Deçanit, ndërsa kishte edhe shprehje të protestave kundër një vendimi në dëm të shqiptarëve, pasi kontesti shihej si një betejë, ndërmjet shqiptarëve dhe serbëve, e këta të kamufluar nën petkun e manastirit.
I vetmi gjykatës në rast, Bekim Sejdiu, ishte deklaruar kundër pranimit të parashtresës së Manastirit të Deçanit, dhe po ashtu kundër anulimit të vendimit të Kolegjit të Dhomës Speciale, dhe lënies në fuqi të vendimeve të Dhomës së Posaçme.
Gabimet e mbrojtjes
Është interesant fakti, se edhe nga pala e mbrojtjes së “Iliria” dhe “Apiko”, ka pasur tri veprime të gabuara juridike.
Veprimi i parë juridik që ka mundur t’i kushtojë shtrenjtë me humbjen e procesit është, se mbrojtja e tyre, çuditërisht e kishte paditur Serbinë, si dhe komunën e Deçanit. Në këtë rast, siç tregoi edhe procesi më vonë, u përjashtua Serbia nga rasti me kërkesë të AKM-së, si dhe Komuna e Deçanit.
Gabimi i dytë siç rezulton nga procesi është se Komuna e Deçanit nga fillimi duhej të ishte palë paditëse.
Gabimi i tretë i mbrojtjes është se në procesin e zhvilluar në Gjykatë Kushtetuese, mbrojtja duket se qëllimisht apo nga ndonjë “presion i padukshëm” nuk i dërgoi argumentet e saj, brenda afatit ligjor.
Këto gabime serike të mbrojtjes nuk duken të rastësishme!
“Me 16 maj 2016, tre muaj pas afatit, Gjykata pranoi komentet në lidhje me kërkesën të paraqitura nga përfaqësuesi ligjor i të dy NSH -ve: "Iliria" dhe "APIKO". Gjykata nuk mund të marrë këto komente parasysh për shkak se ishin dorëzuar tre muaj pas skadimit të afatit dhe përfaqësuesi ligjor i NSH-ve asnjëherë nuk ka kërkuar zgjatje të afatit”, thuhet në aktvendimin e Kushtetueses.
Gjykata Kushtetuese u mbështet edhe në vendimin e Qeverisë okupuese të Serbisë
Po ku gjeti mbështetje ligjore, që pronat e dy ndërmarrjeve t’i merrte manastiri i Deçanit?
“Me 28 qershor 1946, duke u bazuar në paragrafin 2, neni 18 i Ligjit mbi Reformën Agrare dhe Kolonizimin të Brendshëm të Serbisë, "Këshilli Ekzekutiv Popullor i Rrethit për Kosovë e Metohi", me seli në Prizren, i Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë së atëhershme, nxori Vendimin Uf. 2649, duke i shpronësuar parashtruesit të kërkesës (manastirit) disa ngastra toke”.
Pra, edhe nga Ligji, kuptohet se nuk bëhet fjalë për një ligj pozitiv për shqiptarët, përkundrazi, e ka epistemën e kolonizimit: “Ligji mbi Reformën Agrare dhe Kolonizimin e Brendshëm të Serbisë”!
Ky ligj ishte racist dhe segregacionist ndaj shqiptarëve, pasi Kosova duke qenë se ishte tradhtuar dhe kishte mbetur pjesë e Jugosllavisë, pa iu bashkuar Shqipërisë sipas Marrëveshjes së Bujanit, po i nënshtrohej një ligji për të shpronësuar të gjithë shqiptarët e pasur, dhe që sërish Serbia ta rifillonte kolonizimin e Kosovës me serbë, gjë të cilën e realizon, veçanërisht nëpërmjet dëbimit të sërishëm të shqiptarëve për në Turqi, 1945-1966.
Pse asnjë gjykatë, as Dhoma e Posaçme, në asnjë rast nuk ua njohu shqiptarëve të drejtën e kthimit të pronave të marrura me atë ligj fashist e kolonialist.
Çfarë do të bëhet me pronat e shqiptarëve të kolonizuara nga serbët? Çfarë duhet të bëhet me pronat e shqiptarëve të dëbuar në Turqi!?
Pse Gjykata Kushtetuese nuk gërmoi, për të parë, se para “reformës agrare” para Luftës së Dytë Botërore, në pronësi të kujt ishin pronat që konsideroheshin të manastirit? A ka gjykatës që nuk e di këtë histori, të pronave të shqiptarëve, se çfarë ndodhi gjatë atij kolonizimi të parë të Kosovës?
Pse Gjykata Kushtetuese, pra nuk e sillte një shembull në këtë rast, që ta shpallte atë ligj dhe pasojat e tij të pavlefshme, duke krijuar një shembull se si shqiptarët, dhe atyre që u është marrë prona private në komunizëm ta rifitojnë të drejtën e humbur.
Si u bë e mundur që në gjithë sistemin gjyqësor, vetëm çështje që lidhen me pakicat e kryesisht me serbët i fitojnë që të gjitha të drejtat (në Dhomë të Posaçme, e edhe në Kushtetuese), ndërsa neve shqiptarëve na mohet gjithçka, përveç atyre që kanë fuqi dhe para të ndërhyjnë në drejtësi!
Dosjet e shqiptarëve flenë, janë me mijëra çështje pronësore!
Për të arritur kulmin vendimi i Gjykatës Kushtetuese, bazohet në “marrëveshje”, pra jo në ligj, që Qeveria e Serbisë, sërish si okupatore, si pas Luftës së Dytë Botërore, por tashmë tetë vjet pas heqjes së autonomisë së Kosovës, ia ‘falë’ manastirit të Deçanit, tokat e ‘agrarizuara’!
“21. Me 5 nëntor 1997, Qeveria e Republikës së Serbisë lidhi Marrëveshje mbi Dhurimin, Uf. 04 Uf. 464-2914-97, me parashtruesin e kërkesës. Me këtë Marrëveshje mbi Dhurimin, një pjesë e tokës së konfiskuar iu kthye parashtruesit të kërkesës dhe u regjistrua në kadastër me numër 464-2914/97”, thuhet në aktvendimin e Kushtetueses.
Fitorja e humbur
Ndaj kësaj, situate, me 26 prill 2000, të dy NSH-te: "Iliria" dhe "APIKO", kishin ushtruar padi në Gjykatën Komunale të Deçanit kundër Manastirit të Deçanit, Komunës së Deçanit, dhe kundër Republikës së Serbisë, duke kërkuar anulimin e Marrëveshjes së Dhurimit, të 5 nëntorit 1997. Gjykata Themelore kishte vendosur në favor të paditësit, por me ankimin nga Serbia, e futur, si thamë edhe më lart, gabimisht si palë, në Gjykatën e Qarkut, vendimi rikthehet në rigjykim. Këtyre dy vendimeve Gjykata Kushtetuese nuk iu referohet fare, por ekzistojnë në vendimin e Dhomës së Posaçme.
Ndërsa, me 7 dhjetor 2007, Agjencia Kosovare e Mirëbesimit (AKM) ia hoqi të drejtën e gjykimit të rastit Gjykatës Komunale. / Vijon
