Një javë pasi Rusia pushtoi Ukrainën, punonjësit e kanalit të fundit televiziv të pavarur rus, TV Rain, e mbyllën kanalin.
Drejtoresha dhe bashkëthemeluesja e kanalit, Natalia Sidneeva, njoftoi heqjen e tij, mori frymë thellë dhe vazhdoi: "Ne kemi nevojë për forcë për të parë se si do të vazhdojmë të punojmë. Ne vërtet shpresojmë që të rikthehemi në transmetim dhe të vazhdojmë me biznesin.”
Stacioni është mbyllur nga rregullatorët më parë, por ai ka vazhduar të transmetohet në YouTube.
Imazhi në ekran u transferua nga Natalie Sidneeve në studio në galerinë e punonjësve nga vende të ndryshme. Në studio, punonjës të tjerë u mblodhën rreth redaktorit.
“Të gjithë ndjejmë dhimbje dhe frikë”, tha një gazetar. “Ne jemi tmerrësisht të frikësuar! Dhe e di që shumë prej jush ndihen kështu, por një person që i nënshtrohet frikës është frikacak."
“Ne e humbëm këtë betejë, por ndonjëherë duhet të tërhiqesh në beteja. Në këtë pikë, ne kemi marrë vendimin e duhur për të mbrojtur atë që është më e rëndësishme. Është jeta jonë, detyra jonë. U përpoqën të na njollosin emrin në mënyrat më të këqija, të na fajësojnë për disa krime imagjinare, por pse duhet të kemi frikë nga ligji i ri për ‘fake news’? Të vërtetën po e themi këtu në Rain TV”, vijoi ai.
Përdorimi i fjalës "luftë" është një shkelje e një ligji të ri që i pengon mediat ruse të përdorin termat "luftë", "sulm" ose "pushtim" për të përshkruar vendimin e Putin për të dërguar trupa në Ukrainë. Në vend të termave të ndaluar, media duhet të përdorë frazën e Kremlinit "operacion special ushtarak".
Termi “jo luftë” është bërë motoja e rusëve, të cilët rrezikojnë arrestime, herë brutale, për të dalë në rrugë dhe për të protestuar në qytete anembanë vendit, ndonjëherë duke mbajtur pankarta me të njëjtën shprehje, shkruan CNN.
Pasi reporterët e Rain TV u larguan nga studioja, kanali filloi të transmetonte pamje bardh e zi të Liqenit të Mjellmave, ashtu siç bëri televizioni sovjetik gjatë kryengritjes së vitit 1991 kundër Gorbaçovit, pas vdekjes së kryeministrit Brezhnev dhe momenteve të tjera të paqëndrueshmërisë.
Kanali kreu një sondazh online në vitin 2014, duke pyetur shikuesit nëse Bashkimi Sovjetik duhej t'ua kishte lëshuar Leningradin e atëhershëm gjermanëve gjatë Luftës së Dytë Botërore për të parandaluar vdekjen e rreth një milion njerëzve gjatë rrethimit nazist të qytetit.
Prindërit e Putinit i mbijetuan rrethimit dhe qeveria ishte e zemëruar që dikush po vinte në dyshim një demonstrim kaq të çmuar guximi. Operatorët kabllorë e kanë nxjerrë kanalin jashtë furnizimit, duke çuar në humbje masive financiare.
Me kalimin e kohës, kanali arriti të gjente mënyra për të vazhduar transmetimin e programit të tij, por zemërimi i Kremlinit nuk u qetësua. Ata vazhduan të transmetonin protesta dhe luftën kundër korrupsionit nga kritiku i Kremlinit Alexei Navalny.
Në verën e vitit të kaluar, qeveria e shpalli zyrtarisht kanalin "agjent të huaj" dhe i detyroi të përfshinin tekstin e mëposhtëm në çdo raport: duke vepruar si agjent i huaj".
Në mënyrë tipike për ta, kanali filloi të shiste bluza që shkruanin "agjent i huaj".
Por tremujori i fundit ka përfunduar. Duke kaluar transmetimin në Telegram, Rain TV raportoi: "Dy policë, njëri prej tyre me rroba civile, mbërritën në zyrën tonë dhe lanë dy "paralajmërime" nga zyra e kryeprokurorit, duke na thënë se ishte e paligjshme përhapja e "materialit ekstremist".
Një tjetër medium, radiostacioni Echo of Moscow, u mbyll. Stacioni radiofonik ka një histori të pasur. Ai filloi transmetimin në vitin 1991, gjatë kryengritjes së dështuar kundër Gorbaçovit, kur gazetarët e tij raportuan me guxim kundër grusht-shtetit. Sinjali i tij u dëgjua nga 1.8 milionë njerëz në shumë qytete ruse dhe partnerë në të gjithë Bashkimin Sovjetik.
Nën udhëheqjen e Alexei Venediktov, stacioni u ka mbijetuar shumë përpjekjeve të qeverisë për ta mbyllur me forcë. Nuk ia dolën as kësaj radhe. Ashtu si Rain TV, Echo of Moscow u akuzua për "thirrjen e ekstremizmit dhe dhunës" dhe "përhapjen e qëllimshme të informacionit të pasaktë në lidhje me veprimet ushtarake ruse në Ukrainë." Dy ditë më vonë, menaxhmenti i stacionit të radios votoi për mbylljen e tij.
Shumë gazetarë kryesorë rusë u larguan nga Rusia pas aneksimit të paligjshëm të Krimesë në vitin 2014. Ata shkuan në vendet baltike, veçanërisht në Letoni, Poloni dhe Gjeorgji, nga ku vazhduan të punojnë. Tani, ndërsa lufta e furishme në Ukrainë dhe qeveria ruse voton censurën drakoniane, një arratisje e tillë është kthyer në një eksod.
Prezantuesi i Rain TV Fishman u largua nga Rusia më pak se një javë pasi filloi pushtimi. Pasi u mbyll kanali, ai tha: “Ishte e tmerrshme. E dija që historia kishte mbaruar të martën, kur e mbyllën portalin dhe në të njëjtën kohë ai ishte zhdukur edhe Echo of Moscow”.
"Kjo është një situatë shumë e ndryshme, një Rusi shumë e ndryshme dhe një Putin shumë i ndryshëm, nga ajo që pamë në 2014," shtoi ai. “Është e rrezikshme të jesh në Moskë tani”.
“Kisha frikë se do të më arrestonin gjatë gjithë kohës. Nuk do ta mendoja në vitin 2014, por tani, patjetër”, thotë Fishman. “Gjithçka është në rregull ndërsa unë hesht. Por nëse jam në transmetim dhe flas për luftën... do ta quajnë lehtësisht tradhti të lartë, sepse nuk ndjek narrativën zyrtare të partisë”.
Gazeta kryesore liberale Novaya Gazeta ekziston ende në internet, por redaktori i saj, Dmitry Muratov - një nga fituesit e Çmimit Nobel të Paqes të vitit të kaluar - ka vendosur të mos raportojë për luftën në Ukrainë.
“Ne vazhdojmë të mbulojmë një numër të madh temash”, thotë Muratov. “Korrespondentët e gazetës sonë po punojnë pa gjumë dhe do të vazhdojnë, por me një kapacitet tjetër – ne do të publikojmë me kujdes dhe qetësi histori se ku po na çon kjo kthesë e papritur e ngjarjeve që ndodhën më 24 shkurt”.
Gazetarja dhe autorja investigative Evgenia Albats, thotë se është shumë herët për të "filluar vajtimin për profesionin tonë".
Në një bisedë me kolegët e saj pas mbylljes së Rain TV dhe Echo of Moscow, ajo tha: “Ose do të vazhdojmë të punojmë pavarësisht nëse publikojmë në mediat tona apo në rrjetet sociale, por ne duhet të vazhdojmë të punojmë."
Zërat e opozitës ende dëgjohen në disa rrjete dhe aplikacione sociale, megjithëse bllokimi i Facebook, i cili është burim lajmi për shumë të rinj në Rusi, do të sjellë një goditje të rëndë.
Të rinjtë rusë kanë refuzuar televizionin tradicional të kontrolluar nga qeveria, i cili është plot me propagandë lufte. Në vend të kësaj, ata janë në internet, duke marrë lajme nga burime të tjera, duke përfshirë blogerët.
Vetëm disa ditë pasi Putin nisi pushtimin, rregullatori rus i internetit bllokoi Twitter-in, si dhe dyqanet online të Apple dhe Google. Gjithashtu janë bllokuar faqet e portaleve në Rusi si BBC, Deutsche Welle dhe Medusa, si dhe disa portale amerikane.
Në të njëjtën ditë, parlamenti rus miratoi një ligj që e shpalli të paligjshme "përhapjen e informacionit të rremë" për ushtrinë ruse. Dënimet janë deri në 15 vjet burg.
Fishman ende nuk mund ta kuptojë se si ka ndryshuar bota në vetëm një javë. Megjithatë, ai është i sigurt për një gjë: Putin "shkatërroi gazetarinë profesionale".
"Ky transformim është ndoshta i krahasueshëm me revolucionin bolshevik të vitit 1917. Kjo është e paprecedentë - kjo është një tragjedi. Jemi dëshmitarë të një tragjedie, një tragjedie historike”, tha ai.
