Ndërsa lufta në Ukrainë po zhytet dhe izolimi i Moskës rritet, kombet evropiane janë bërë të kujdesshëm se një Kremlin i dëshpëruar po shfrytëzon shoqëritë e tyre të hapura për të thelluar përpjekjet për spiunim, sabotim dhe infiltrim, ndoshta për të dërguar një mesazh ose për të hetuar se sa larg mund të shkojë, nëse është e nevojshme në një konflikt më të gjerë me Perëndimin.
Norvegjia, megjithatë, mund të ketë më shumë arsye për t'u shqetësuar se shumica. Në këtë vend ndodhet Kirkenes, një qytet me 3500 banorë, i vendosur në mes të pyjeve me pisha dhe fjordeve shkëmbore në Norvegjinë veriore, rreth 8 kilometra nga kufiri me Rusinë. Ai është i famshëm për dy gjëra, gaforret e mbretit dhe spiunët. Dhe çdo ditë e më shumë po konsiderohet si kryeqendra e spiunazhit.
Historia e Frode Berg
Për të treguar se çfarë ndodh aty, e shpjegon më së miri historia e Frode Berg. Frode Berg ishte një inspektor kufiri në prag të daljes në pension kur u rekrutua për herë të parë nga Shërbimi Informativ Norvegjez (NIS) në 2014.
Berg jetonte në Kirkenes, por nuk ishte i huaj për NIS dhe punën e tyre, puna e tij e çonte shpesh në Rusi, dhe gjatë viteve ai kishte takuar disa zyrtarë të NIS, duke përfshirë një zyrtar që i kërkoi atij bashkëpunim.
Zona tani është shtëpia e më shumë se 350 rusë dhe disa informatorë norvegjezë. Por asnjëherë më parë atij nuk i ishte kërkuar të rrezikonte në emër të qeverisë norvegjeze, dhe oficeri përgjegjës i çështjes i kërkoi të merrte një zarf me 3000 euro para në dorë përtej kufirit dhe ta dërgonte në një adresë në Moskë.
Një udhëtim i shkurtër në Rusi nuk ishte asgjë e pazakontë, kështu që Berg ra dakord me të. Në muajt në vijim, Berg udhëtoi në Rusi gjashtë herë me zarfe plot me para, të cilat i dërgoi sipas udhëzimeve.
Në çdo zarf do të kishte një shënim që thoshte se paratë ishin fitime në poker. Me kalimin e kohës, Berg mori një menaxher të ri dhe kërkesat u bënë u shtuan, jo vetëm transporti dhe dërgimi i parave, por gjithashtu, në një rast, një kartë memorie.
Berg u përpoq të dorëzohej në disa raste, por menaxheri i tij i ri ishte këmbëngulës, kështu që më në fund ranë dakord edhe për një detyrë. Në udhëtimin e tij të fundit, pak para Krishtlindjeve 2017, frika më e keqe e Bergut u bë realitet - shërbimi rus i sigurisë FSB e takoi atë jashtë hotelit të tij në Moskë dhe agjentët e çuan në burgun famëkeq Lefortovo.
Marrësi i parave doli të ishte një agjent i dyfishtë. Në vitin 2019, Berg u shpall fajtor për spiunazh. Shtatë muaj më vonë ai u dërgua në shtëpi në një shkëmbim të burgosurish.
“Kryeqyteti” i spiunazhit
Rusia ka disa baza ushtarake në zonë, duke përfshirë selinë e Flotës Veriore. Lufta në Ukrainë e ka bërë përgjimin elektronik një aktivitet edhe më të rëndësishëm dhe akoma më të patolerueshëm për Rusinë.
Gjendja në qytet ka ndryshuar gjithashtu që nga nisja i pushtimit. Spiunimi, shpjegon kryebashkiakja Lena Bergeng, është më shumë një temë e përditshme në komunitet. “Nuk e kemi menduar më parë, por tani të gjithë janë shumë të vetëdijshëm për këtë”.
Herë pas here, në mënyrë konfuze dhe irrituese, banorëve të Kirkenesit afrohen si nga NIS ashtu edhe nga PST, shërbimi i sigurisë së brendshme të Norvegjisë. Zyrtarët e një agjencie shfaqen, bëjnë disa pyetje dhe më pas largohen, vetëm që zyrtarët e një tjetër të mbërrijnë menjëherë pas kësaj dhe ta bëjnë përsëri.
Dhe rusët kanë agjentët e tyre mes qytetarëve. Ata dinë gj?ëra edhe për jetën private të zyrtarëve individualë të NIS. Në maj, Kirkenes ishte një nga portet e pakta në Evropë që mbeti i hapur për flotën ruse të peshkimit pas fillimit të pushtimit të Ukrainës dhe dominon pjesën më të madhe të bregdetit. Në kohë normale, anijet do të hynin në port deri në 800 herë në vit, dhe rreth gjysma e tyre do të ishin anije peshkimi ruse që do të ankoroheshin për.
Tani që udhëtarët rusë janë zhdukur, ekonomia lokale varet më shumë se kurrë nga këto anije peshkimi, që në fakt sjellin para, por qëndrimet ndaj tyre kanë ndryshuar për keq. Kirkenes mund të përshkruhet si një lloj laboratori, sigurisht i përdorur nga rusët për qëllimet e veta, që nuk dihet deri ku shkojnë.
