Historia familjarë e saj është një histori tragjike e zhvendosjes, ndarjes dhe trazirave që shkon prapa në epokën sovjetike
Pasi u arratis nga pushtimi rus i gadishullit ukrainas të Krimesë në vitin 2016, 43-vjeçarja Lierane ndërtoi një shtëpi të re pranë Kievit teksa e gjeti veten sërish nën agresionin rus.
Dhjetë vjet që kur trupat e Moskës pushtuan Krimenë në 2014, ajo po rrit djalin e saj në qytetin perëndimor të Ukrainës, Lviv dhe ende shpreson se ata do të kthehen në atdhe një ditë.
Ashtu si shumë tatarë të Krimesë, një pakicë etnike turke indigjene në gadishull, historia familjare e Lierane është një histori tragjike e zhvendosjes, ndarjes dhe trazirave që shkon prapa në epokën sovjetike.
Lierane ende kujton fluturimin në vitin 1988 në moshën tetë vjeçare. Pas aneksimit ajo fillimisht u bë një “aktiviste e padëshiruar” që mbështeste komunitetin e saj, e motivuar nga zhdukja e një shoku, trupi i pajetë i të cilit, sipas saj, u gjet i torturuar.
“Nuk kishte njerëz, ishte qetësi, kishte vetëm disa njerëz që ecnin me flamurin rus dhe bërtisnin “Krimeja është Rusia, Krimea është Rusia”. Kjo është ajo që pashë. Këto ishin ditët e para të okupimit. Dhe pastaj erdhi 3 Marsi teksa u zhduk shoku, Reshat Ametov, trupi i pajetë i të cilit u gjet i torturuar keq më 17 Mars 2014. Këtu nisi gjithçka.”
Lierane kërkoi të mos identifikohej me mbiemrin e saj në mënyrë që të mos rrezikonte të afërmit e saj që ende jetojnë në Krimenë e kontrolluar nga Rusia. Nëna dhe babai i saj ende jetojnë në gadishull. Ajo në Uzbekistan në vitin 1980 në një familje që, si mbi 200,000 tatarë të tjerë të Krimesë, u dëbuan masivisht në Siberi dhe Azinë Qendrore nën diktatorin Josef Stalin në 1944.
“Mamaja ime, kur filloi pushtimi në shkallë të gjerë, tha: për ne është një luftë dhe jetojmë me shpresën se një ditë e do të kthehemi. Sepse në vitin 2022, kur filloi viti 9-të i agresionit gjendja shpirtërore në Krime ishte e tillë që njerëzit mendonin “kjo është, Krimea nuk do të kthehet në Ukrainë, ata e morën atë.”
Forcat ruse pushtuan Krimenë nga Ukraina në shkurt 2014, duke mbajtur një referendum të organizuar në mënyrë të njëanshme më 16 Mars, për të cilin Moska tha se tregonte se banorët vendas donin të “ribashkoheshin” me Rusinë. Udhëheqësi i Kremlinit Vladimir Putin e shpalli aneksimin të plotë më 18 Mars, duke e shtyrë Perëndimin të vendosë një valë sanksionesh.
Nga frika se kontrollet e shtëpive dhe arrestimet nga autoritetet ruse po shtoheshin, por duke hezituar të linte shtëpinë e saj, Lierane përfundimisht vendosi të ikte në vitin 2016 me këshillën e një fqinji që kishte vendosur t’i bashkohej shërbimeve ruse të sigurisë. Udhëheqësit e komunitetit në Ukrainë vlerësojnë se 300,000 tatarë të Krimesë jetonin në Krime përpara okupimit dhe se 50,000 janë larguar që atëherë.
Lierane dhe djali i saj atëherë pesëvjeçar, Tymur, u zhvendosën në banesën e një shoku në Irpin në rajonin jashtë Kievit dhe hapën një restorant tatar të Krimesë të quajtur Krime Yard.
Më 24 Shkurt 2022, zhurmat e raketave lajmëruan familjen e saj për fillimin e agresionit në shkallë të gjerë të Rusisë, i cili pa trupat e Moskës të pushtojnë pjesë të Irpin.
“Më 24 shkurt 2022 unë, burri dhe fëmija im ishim në Irpin, më zgjuan bombardimet. Kishte aeroplanë bombardues luftarakë Sukhoi ndërsa raketa të cilat hidheshin në stacionin hekurudhor Irpin.”
Ndërsa sulmet ruse u intensifikuan dhe forcat e saj përparuan në periferi aty pranë, ata u larguan në Lviv. Lierane beson se kontrolli i Rusisë në Krime nuk do të zgjasë përgjithmonë.
“Çdo perandori mund të shembet, të vdesë, të transformohet, të zhduket, por dëshira për të shkuar në shtëpi mbetet, veçanërisht në mesin e tatarëve të Krimesë. Kujtesa historike është një faktor interesant.”
Ndërsa sulmet në Ukrainë janë bërë edhe më intensive ajo tani dëshiron të kthehet në Krime. Grupet ndërkombëtare të të drejtave thonë se autoritetet ruse në Krime kanë persekutuar tatarët e Krimesë ndërsa Ukraina ka akuzuar Moskën se po përpiqet të fshijë kulturën e tyre.
