Largimi nga Kosova, në këtë rast nga Zvicra, trend, luks apo për shkak krize? Njerëzit janë si shpendët shtegtarë, ku është më nxehtë, më sigurt dhe më mirë, edhe “fluturojnë”.
Më mirë se në Zvicër nuk ka, po ja edhe zviceranët largohen nga ky vend i çokolatave, siç thonë në “çdo dy hapa” me banka, në mesin e tyre mjekë, policë, inxhinierë, mësues dhe të tjerë me zanate të ndryshme.
Megjithëse largimi i shqiptarëve nga Kosova dallon nga ata të para vitit 1999 që u dëbuan nga regjimi i egër serb, kur Kosova ishte nën okupim, por sot largimi i tyre nga Republika e Kosovës, për të cilën luftuan, sikur nga Zvicra dhe vendet e BE-së, vende këto që konsiderohen të sigurta, largimi i tyre është i pakuptimtë?!.
Gazeta zvicerane Le Canton27.ch njofton nga Berna, duke ju referuar burimeve të OFS, se mbi 800,000 zviceranë aktualisht jetojnë dhe punojnë jashtë vendit të tyre, kryesisht në Gjermani me mbi 200 mijë, pastaj në Francë rreth 100 mijë.
Madje edhe në Kosovë ka mbi 500 veta të tillë, të cilët sot jetojnë dhe punojnë pa asnjë problem. Përderisa kosovarët ikin dikush për qejf (luks), ndërsa dikush për zor, dhe kërkojnë azil në Zvicër, qindra zviceranë viteve të fundit kanë kërkuar “azil” në Kosovë, pasi Zvicra dhe vendet e BE-së e konsiderojnë atë si një vend të sigurt, veçanërisht për ata që duan të punojnë.
Deri në shekullin e 20-të, Zvicra ishte një vend emigracioni: dmth., njerëzit lundronin dhe largoheshin nga vendi për shkak të varfërisë. Nga viti 2011, numri i personave që largohen nga Zvicra për t’u vendosur jashtë vendit është rritur sërish nga viti në vit. Pas një viti rekord emigracioni në 2018-ën, shifrat ranë sërish: numri i emigrantëve ra veçanërisht në fillimin e pandemisë në vitin 2020. Por numri i atyre që largohen nga Zvicra ka filluar të rritet përsëri me një hov të madh. Vendet e tyre të preferuara janë: Gjermania, Portugalia, Italia, Franca, Amerika, Afrika, madje deri në Australi.
Popullsia e Zvicrës jashtë vendit ka kaluar pragun e 800 mijë shtetasve. Numri i tyre vazhdon të rritet edhe në vitin 2022. Por në Afrikën Qendrore dhe Jugore, gjatë 20 viteve të fundit, tendenca është mjaft në rënie. Gianni Zezza (66), megjithatë, është një nga ata që e shohin këtë rajon si një interes të rëndësishëm personal. Si shumë zviceranë të tjerë, ai vendosi të vendoset jashtë vendit të tij.
Për gati 30 vjet, një segment gjithnjë e në rritje i qytetarëve zviceranë kanë të përbashkët një interes për të lëvizur jashtë vendit. Nga nevoja për të rilidhur me origjinën, nga mundësia profesionale apo thjesht nga dëshira për të shkuar diku tjetër, ka shumë arsye për të larguar nga territori kombëtar. Pasi u rrit në Zvicër dhe kaloi pjesën e parë të jetës së tij në kantonin e Valais, Gianni Zezza e kuptoi shumë herët se motivet që e shtynë të largohej jashtë kufijve kombëtarë.
I lindur në Sion në vitin 1956, ky italian me origjinë u bë zviceran i natyralizuar në fund të viteve 1970, pasi kishte kaluar gjithë fëmijërinë dhe adoleshencën e tij në malësitë e Valais. Zviceran me bindje, ai megjithatë ndjeu nevojën për të njohur një botë të re. “Gjatë adoleshencës, ne ndikojmë shumë lehtë, ndonjëherë edhe pozitivisht,” shpjegon ai me telefon nga rezidenca e tij e vendosur në ishullin kryesor të arkipelagut Bissagos, në Guinea-Bissau. “Shoku im më i mirë, në Mayens-de-Sion, ishte senegalez dhe falë tij, një pjesë të madhe të fëmijërisë sime e lashë me kulturën senegaleze. Kështu që në moshë shumë të re më tërhoqi Afrika.”
Pikërisht në vitin 1989, në moshën 33-vjeçare, Gianni vendosi të largohej nga Zvicra. Ai bashkohet me mikun e tij në Kafountine, në Basse-Casamance, një rajon në Senegalin jugor. Ai zbulon një vend ku ka shumë mundësi për të zhvilluar projektet e tij për të mirën e senegalezëve.
Në vitin 2011, ai vendosi të shkonte edhe më në jug dhe u vendos në një ishull në brigjet e Atlantikut të Guinea-Bissau. Ai ndërtoi një shtëpi atje, me tre dhoma për mysafirë, një restorant dhe një bar disa kilometra me kanoe nga kryeqyteti Bissau. Gjithashtu aktiv në peshkim, ai tani, gjatë dymbëdhjetë viteve të fundit, ka gjetur ritmin e tij të jetës.
Disa shtetas të dyfishtë me zviceranë jashtë vendit: Gati 75% e tyre kanë të paktën dy shtetësi dhe kanë zgjedhur të shkojnë dhe të jetojnë jashtë vendit. Disa prej tyre shfrytëzojnë edhe mundësinë për t’u natyralizuar në vendin pritës. Tashmë dykombëshe italiane dhe zvicerane, Gianni imagjinonte gjithashtu të merrte kombësinë Guineane. Por për arsye administrative ai hoqi dorë. Në disa vende është e ndërlikuar të kesh më shumë se dy pasaporta. Për të mos pasur probleme të këtij rendi, preferova të mbaja një leje qëndrimi që zgjat pesë vjet në Guinea-Bissau. Megjithatë, për t’u llogaritur si zviceran jashtë vendit, ai u deklarua në përfaqësinë kompetente, që ndodhet në Dakar.
Numri i zviceranëve jashtë vendit vazhdon të rritet: Historia personale e Gianni ofron një hapësirë për të kuptuar dhe zbuluar arsyet e shumta që i shtyjnë qytetarët zviceranë të largohen nga vendi i tyre çdo vit. Gjatë 20 viteve të fundit, për shembull, numri i zviceranëve jashtë vendit ka vazhduar të rritet. Sot, pak më shumë se 800,000 njerëz janë të regjistruar në një përfaqësi jashtë vendit. Ky fenomen përforcohet edhe nga një numër në rritje i të porsalindurve që fitojnë shtetësinë zvicerane në lindje jashtë territorit zviceran.
Ashtu si Gianni, një shumicë e madhe sigurisht që dëshiron të mbajë një lidhje të fortë me Zvicrën. Për të, Zvicra do të mbetet vendi i fëmijërisë së tij, por aktualisht ai përjashton mundësinë e kthimit nga ana tjetër në një të ardhme më të largët. “Mësova të jetoj në natyrë, mbjell fruta dhe perime, kap peshk dhe jetoj nga bujqësia dhe ushqimi organik. Një kthim në Zvicër më duket shumë i largët pas disa dekadash të kaluara në Afrikë."
Ky realitet tregohet nga statistikat: bilanci migrator i njerëzve me kombësi zvicerane ka qenë negativ që nga viti 1992. Kjo do të thotë konkretisht se përqindja e zviceranëve që kanë zgjedhur të largohen nga vendi ka qenë gjithmonë më e lartë se përqindja e zviceranëve që kanë dëshiruar të ktheheshin dhe jetojnë në vend. “Nuk më pëlqen të udhëtoj,” shpjegon Gianni. “Nuk po largohem sepse dua të udhëtoj, por sepse dua të jetoj ndryshe.”
Drejtoria Konsullore e FDFA ende është në shërbim të zviceranëve jashtë vendit: Për përkujtim, Drejtoria Konsullore e FDFA ofron shërbime të ndryshme në mbarë botën për zviceranët jashtë vendit, drejtpërdrejt ose përmes rrjetit të përfaqësive konsullore. DC punon ngushtë me shërbime të tjera federale, organe kantonale, autoritetet e huaja dhe partnerë të tjerë kombëtarë dhe ndërkombëtarë. Së fundi, ai siguron koordinim brenda administratës federale për të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me zviceranët jashtë vendit.
