Vuçiq ka bërë të ditur se zgjedhjet e parakohshme do të mbahen më 17 dhjetor, deri në të cilën çdo gjë duhet të përfundojë
Bashkimit Evropian po i mbaron durimi – Serbia “de facto” (sido që të interpretohet ligjërisht) duhet ta njohë Kosovën, tha shprehimisht kryetarja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen gjatë vizitës së saj në Prishtinë dhe Beograd.
Mirëpo, në të vërtetë, kryetarja e KE-së nuk foli për faktin se ajo duhet të njihet “de jure” (dmth në përputhje me ligjin), por këto janë tashmë vetëm nuanca, me sa duket, të cilat Vuçiq do t’i kuptojë gjatë shpjegimit për publikun e gjerë serb.
De facto, sipas enciklopedisë kroate, do të thotë – “në të vërtetë, në të vërtetë, në fakt, faktikisht, sipas fakteve, duke marrë parasysh vetëm gjendjen faktike; në ligj, ky term tregon gjendjen faktike të një marrëdhënie, pavarësisht nëse ajo është në përputhje me rendin ligjor”. Por edhe ajo që tha Ursula von der Leyen, duke përsëritur atë që përfaqësuesit e Gjermanisë, Francës dhe Italisë i thanë Vuçiqit në Bruksel disa ditë më parë, në të vërtetë përcakton se Serbia duhet “praktikisht të pajtohet me pavarësinë e Kosovës”, edhe pse nuk duhet ta bëjë zyrtarisht dmth të njohë “diplomatikisht” ose, thënë thjesht, ta njohë Kosovën pa e thënë.
Një lloj “nuk e pranojmë, por në thelb e pranojmë fshehurazi”. Disi e komplikuar, por jo. Përkatësisht, Serbia gjithsesi nuk ka pasur juridiksion mbi Kosovën që nga mesi i vitit 1999 dhe do të pranonte faktin se nuk e kontrollon dhe nuk ka sovranitet shtetëror-juridik mbi Kosovën dhe nuk do të kundërshtonte pjesëmarrjen e saj në të gjitha institucionet ndërkombëtare, përfshirë këtu OKB. Përveç kësaj, Serbia nuk ka pse të “hapë” ambasadë në Prishtinë apo të ketë ambasadë të Kosovës në Beograd, por duhet të ketë një lloj “misioni diplomatik”. Përveç kësaj, do të njiheshin kartat e përbashkëta të identitetit, dokumentet, diplomat, dokumentet e pronësisë dhe të ngjashme.
Vizita e Ursula von der Leyen mund të përshkruhet qartë si ‘polic i mirë – polic i keq’ – tha për N1 Dushko Lopandiq, nënkryetar i Lëvizjes Evropiane në Serbi ndërsa Igor Novakoviç nga Qendra Serbe për Çështjet Ndërkombëtare dhe të Sigurisë shpjegoi se ” njohja de fakto e Kosovës” do të thotë “pranim i subjektivitetit të Kosovës dhe pranim i institucioneve, dokumenteve dhe simboleve të tyre”.
Siç shpjegon Novakoviq, marrëveshja e Brukselit e vitit 2023 të kujton marrëveshjen mes dy ish-Gjermanive. Domethënë, marrëveshjen e nënshkruan të dyja palët, por kjo nuk do të thotë se Gjermania Perëndimore e pranoi pavarësinë e Gjermanisë Lindore. Por Serbia, siç thamë, nuk ka asnjë autoritet mbi Kosovën dhe praktikisht e ka pranuar se është një shtet tjetër, nëse jo për arsye tjetër veç faktit që, për shembull, negociatat për anëtarësim në BE nuk përfshijnë Kosovën, sado kushtetuese. mund të jetë “zemra e Serbisë”.
Mes dy vendeve ka vendkalime kufitare, kontroll dokumentesh dhe dogana, sado që i quajnë “kalime administrative” në Beograd. Kosova do t’i zhvillojë e vetme negociatat për anëtarësim dhe kur kjo të ndodhë, Serbia do të jetë anëtare e BE-së pa Kosovën, edhe nëse ato do të pranoheshin në të njëjtën ditë! Ursula von der Leyen erdhi te Vuçiç me një “karotë dhe shkop” – praktikisht me një ultimatum, por edhe mbështetje për anëtarësimin në BE (ajo lavdëroi Serbinë për këtë) dhe shpërndau fonde bujare prej disa miliardë eurosh, si pjesë e gjashtë miliardë eurove për zhvillimin ekonomik të Ballkanit Perëndimor, i cili ende nuk është pjesë e Unionit Europian. Kujtojmë se Uashingtoni dhe BE së fundi i kanë thënë hapur Vuçiqit se deri në shkurt të vitit 2024 duan të zgjidhin situatën me normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, që do të thotë njohje “de facto”.
Mirëpo, edhe Prishtina nuk është pa obligime – duhet ta formojë Asociacionin e komunave me shumicë serbe sipas propozimit të Brukselit. Vuçiq thotë se propozimi është “bazë e mirë” për bisedime të mëtejshme, por beson se nuk do të realizohet për shkak të sjelljeve ballkanike të Albin Kurtit , siç thotë ai .
Gjegjësisht, Serbia do të donte që Asociacioni të ishte një lloj Republika Srpska, ndërsa Kosova, nga frika e një përfundimi të tillë, do t’u jepte serbëve një lloj autonomie lokale pa fuqi të mëdha politike. Propozimi i BE-së është diku në mes – as Republika Srpska, sepse i trembet “boshnjakizimit” të Kosovës dhe as kjo autonomi nuk do të ishte vetëm formale. Ursula von der Leyen i bëri thirrje Serbisë që të mbështesë propozimin e Brukselit për Asociacionin dhe Prishtinës ta zbatojë atë sa më shpejt që të jetë e mundur. Liderja evropiane i ka përmendur edhe Vuçiqit se nuk ka vendosur sanksione ndaj Rusisë, por duket se kësaj radhe nuk ka insistuar në atë temë, sepse prioriteti i saj ka qenë “njohja de facto” e Kosovës.
Ursula von der Leyen e paralajmëroi Vuçiqin se nuk do të toleronte “incidente si ajo që ndodhi në Banjska” kur, le të kujtojmë, një grup paraushtarak i serbëve tentoi një “revolucion të trungjeve” në Veri të Kosovës, ku jeton popullata shumicë serbe. Vuçiq bëri të ditur se zgjedhjet e parakohshme do të mbahen më 17 dhjetor, për të parandaluar atë shkurt fatal të vitit 2024, kur çdo gjë de facto duhet të përfundojë. Brukseli është në buzë dhe dëshiron ta vendosë problemin e Kosovës si fakt të kryer përpara zgjedhjeve të reja evropiane në maj dhe zgjedhjeve amerikane në nëntor 2024, veçanërisht ndërsa kriza në Lindjen e Mesme vazhdon, si dhe lufta midis Rusisë dhe Ukrainës.
