Lëndimet e vjetra emocionale kanë një mënyrë për të na e ndërlikuar jetën, duke mjegulluar gjykimin tonë dhe duke na e bërë më të vështirë marrjen e vendimeve. Tina Gilberton, psikologe, e shpjegon qasjen me të shkuarën përmes njërës prej klientëve të saj:
Një nga klientet e mia - le ta quajmë Sheila - iu ngarkua shumë përgjegjësi si fëmijë. Në moshën pesëvjeçare, Sheila u ndëshkua rregullisht për gabime tipike të fëmijërisë, siç ishte lënia e derës hapur dhe dështimi për të pastruar sipërfaqet e banjës mirë. Ajo gjithashtu pritej të ndihmonte anëtarët e tjerë të familjes në çfarëdo mënyre të mundshme, pa qenë e nevojshme të pyetej.
Si e rritur në terapi, Sheila kuptoi se ishte detyruar të mbante shumë më tepër peshë sesa ishte e përshtatshme kur ishte shumë e re. Kështu ajo filloi të lejojë veten të mos marrë përgjegjësi për të tjerët, nëse nuk i kërkohet.
Kjo qasje e re erdhi nga shërimi dhe rritja e Sheilës, megjithatë e bëri atë një partnere pasive në marrëdhënie.
Për shembull, ndërsa po përgatiste valixhen e saj për pushime, ajo vuri re syzet e leximit të burrit të saj në tryezën e krevatit. Duke ndjerë se nuk ishte përgjegjësia e saj për t'i kujtuar atij që të paketonte syzet, ajo nuk tha asgjë. Në avion, Sheila dhe bashkëshorti i saj nxorrën libra për të lexuar gjatë fluturimit. Atëherë ai zbuloi se kishte harruar të sillte syzet. Kur Sheila përmendi se i kishte parë në tryezën e krevatit, burri i saj pyeti: "Pse nuk më kujtove t'i paketoja?"
Ajo u ndje menjëherë e mërzitur dhe ia ktheu: "Syzet e tua nuk janë përgjegjësia ime".
Ai, i lënduar dhe i mjerë, u ul në heshtje pranë saj, ndërsa ajo u zemërua. Pushimet e tyre filluan keq.
Kompensimi i pafavorshëm
Nëse Sheila do të kishte qenë në gjendje të shijonte një fëmijëri pa përgjegjësi për të rriturit, ajo mund të kishte marrë një vendim tjetër për syzet. Duke e ditur rëndësinë e tyre për bashkëshortin e saj që e donte librin, ajo mund t'i kishte marrë vetë me vete ose t'ia kishte kujtuar. Refuzimi i saj për t'u përfshirë nëse burri i saj kishte syzet e tij të leximit është një shembull i një kompensimi të kundërt.
Është e vërtetë që Sheila nuk duhet të kishte aq shumë përgjegjësi më herët në jetë. Por është gjithashtu e vërtetë që në marrëdhëniet intime të të rriturve, ne marrim përgjegjësi për njëri-tjetrin, edhe në shumë mënyra të vogla - zakonisht me zgjedhje, jo se jemi të detyruar - si një mënyrë për të shprehur intimitetin tonë.
Refuzimi i Sheilas për të marrë përgjegjësinë për të tjerët vjen nga një vend i kujdesit për veten, por kjo çon në distancë në marrëdhënie. Pra, një gjë e mirë rezulton të jetë një gjë e keqe.
Një shembull tjetër i "pranisë së së kaluarës" dhe kompensimit të tepërt është edhe më i zakonshëm:
Mbrojtja e tepërt, nën-falja
Shumë njerëz për fat të keq keqtrajtohen nga njerëz të tjerë të rëndësishëm në fëmijëri. Ata betohen me veten se kur të rriten, nuk do të lejojnë kurrë që dikush t'i trajtojë keq përsëri.
Si të rritur, sa herë që ndihen të lënduar në një marrëdhënie, ata kujtohen për padrejtësinë e keqtrajtimit të tyre të hershëm. Kështu, supozojnë se lëndimi i tyre sot duhet të jetë rezultat i keqtrajtimit aktual - ashtu siç ishte në fëmijëri.
Në realitet, dëmtimet relacionale shpesh ndodhin pa pasur ndonjë sjellje veçanërisht të keqe. Na mungojnë sugjerimet e njëri-tjetrit; bëjmë supozime të pasakta; apo nuk e dëgjojmë njëri-tjetrin qartë. Keq-komunikimi i zakonshëm çon në dhimbje emocionale, pavarësisht qëllimeve të mira.
Mësimi pozitiv nga keqtrajtimi i hershëm i dikujt, në formën e vetëmbrojtjes, bëhet një ndikim negativ në formën e mbindjeshmërisë. Ne reagojmë tepër ndaj dhimbjes sonë si "dëshmi" e keqdashjes ose mungesës së kujdesit të të tjerëve. Një përgjigje e shëndetshme ndaj dëmtimeve dhe padrejtësive në të kaluarën është shndërruar në një reaktivitet jo të shëndetshëm në marrëdhëniet e tanishme.
Çfarë ndodhi, ndodhi atëherë!
Nëse ju është dhënë shumë përgjegjësi si fëmijë, kjo ishte e gabuar. Megjithatë, kjo nuk do të thotë se është ende e gabuar që sot të merrni përgjegjësi si i rritur. Nëse jeni keqtrajtuar dhe lënduar si fëmijë, kjo nuk duhet të kishte ndodhur kurrë. Megjithatë, kjo nuk do të thotë që lëndimi juaj aktual në një marrëdhënie është rezultat i keqtrajtimit.
Derisa të shërohemi nga dhimbjet e së kaluarës, ne rrezikojmë t'i trajtojmë të dashurit tanë sot sikur të ishin shtypësit tanë të së djeshmes. Ne "luftojmë" kundër sjelljes normale sikur të ishte akoma e papërshtatshme, dhe mbrohemi sikur të jemi ende të sulmuar. Kjo është arsyeja pse terapistët duan të pyesin klientët nëse dhimbja aktuale në jetën e tyre ndihet e njohur.
E kaluara duhet përpunuar dhe shëruar. Derisa të ndodhë kjo, mund të mbetet shumë e pranishme.
