Termi "Triada e Zezë" tingëllon ogurzi, por çfarë do të thotë në të vërtetë? Ka shumë diagnoza të gabuara, por kjo treshe e të ashtuquajturave tipare të errëta të personalitetit - narcisistët, psikopatët dhe makiavelistët - nuk janë thjesht etiketa të ashpra që synojnë të fyejnë. Përkundrazi, ka prova shkencore që “treshja” ka vështirësi në ndërveprimin me të tjerët dhe ndjenja e tyre për veten është e gabuar me kodet morale mbizotëruese. Ata janë shumë të papëlqyeshëm, me mungesë ndjeshmërie, me shumë interesa personale dhe/ose manipuluese.
Çfarë është "Triada e Zezë"?
Triada e Zezë i referohet tre tipareve të personalitetit - narcisizmit, psikopatisë dhe makiavelizmit - të karakterizuara nga keqdashje ose negativitet, prandaj edhe emri i tyre është "e zezë". Fraza u krijua në një studim të vitit 2002 nga psikologët Delroy Paulhus, Ph.D., dhe Kevin M. Williams, Ph.D.
Peter K. Jonason, është një psikolog i personalitetit social me Universitetin e Padovës në Itali dhe një studiues i shquar mbi Triadën e Zezë, dhe ai bashkë-krijoi Dark Triad Dirty Dozen, një shkallë me katër pika për çdo tipar. Ai thotë se nëse nuk i dalloni dot këto personalitete, atëherë nuk jeni vetëm. Për shkak se ato janë shumë të ndërlidhura, shumë kërkime nxjerrin në pah të përbashkëtat egoiste që ata ndajnë. Shkëputja e tyre shpesh mund të përcaktohet duke parë kostot e imponuara ndaj të tjerëve, qofshin këto ndjenja të lënduara, abuzime, vjedhje ose dëme të tjera.
Ja çfarë duhet të keni kujdes:
1. Narcizmi
Greg Park, Ph.D., një studiues personaliteti dhe themelues i TraitLab , thotë se narcisistët priren të rriten vetë: "Ata kanë një motiv jashtëzakonisht të fortë për të mbajtur një imazh pozitiv, tërheqës ose të suksesshëm në sytë dhe mendjet e njerëzve të tjerë. Narcisistët gjithashtu kanë më shumë gjasa se shokët e tjerë të treshes që të mbrojnë imazhin ose reputacionin e tyre në mënyrë shumë agresive, edhe në përgjigje të kërcënimeve ose komenteve relativisht të vogla." Për shkak se njerëzit narcisistë kanë admirim ekstrem për veten e tyre, biseda me ta ka të ngjarë të fokusohet në sukseset e tyre: fizikisht, profesionalisht, financiarisht dhe më shumë.
2. Psikopatia
"Psikopatët kanë një kapacitet shumë më të madh për të vepruar në mënyrë agresive ose mizore ndaj njerëzve të tjerë ose gjallesave," thotë Park. Psikopatët kanë një neveri të natyrshme për të dëmtuar të tjerët, por priren të operojnë në një afat kohor më të shkurtër se makiavelistët. "Psikopatët kanë shumë më tepër gjasa të ngacmojnë, trollojnë ose të hakmerren ndaj të tjerëve," shton ai.
3. Makiavelizmi
Makiavelianët kullojnë dyfytyrësi dhe pragmatizëm. Axhenda e tyre, jo njerëzit gjatë rrugës, është me të vërtetë ajo që ka më shumë rëndësi për ta. Ata janë më pak impulsivë, por kanë më shumë gjasa të mashtrojnë, vjedhin ose gënjejnë kur është në interesin e tyre vetjak dhe kur ka pak rrezik për t'u kapur, thotë Park.
Ballafaqimi me tipat e errët të personalitetit.
Kur Park u pyet se si të merrej me tiparet e errëta të personalitetit, ai e shprehu qartë: "Këto tipare janë relativisht të qëndrueshme, kështu që çdo përpjekje për të ndryshuar ose për të bindur një narcisist, makiavelist ose psikopat të veprojë ndryshe, nuk ka gjasa të jetë e suksesshme. Pra, mos u përpiqni t'i ndryshoni ato, por punoni rreth tyre."
Plani i tij me tre hapa është i qartë:
1-Narcistët kanë nevojë për përforcim të vazhdueshëm dhe ata reagojnë në mënyrë agresive ndaj çdo komenti për imazhin ose reputacionin e tyre. Mos shkoni për lajka të drejtpërdrejtë, por për të minimizuar konfliktin me një narcisist, shmangni inkuadrimin e çdo kritike.
2-Kur keni të bëni me një makiavelist, jini shumë skeptik dhe kërkoni burime shtesë për të verifikuar pretendimet e tyre.
3-Nëse e gjeni veten duke punuar ose duke u shoqëruar me një psikopat , thjesht shmangni sa më shumë që të jetë e mundur. Merrni parasysh mundësi të reja pune ose gjeni një grup tjetër miqsh.
Në rastin e të treve, shmangia është rruga e rezistencës më të vogël.
Në situatat kur pushteti anon në favor të një narcisisti, makiavelisti ose psikopati, ata mund t'ju bëjnë të vështirë largimin. Në raste ekstreme, abuzimi —fizik ose mendor—mund të jetë një nga shumë pasoja të pashëndetshme.
Çfarë është "Triada e Dritës"?
Në anën tjetër të spektrit të personalitetit, shkencëtari njohës Scott Barry Kaufman, Ph.D. , thotë se nëse ka një "Triadë të Zezë", duhet të ketë gjithashtu një " Triadë të Dritës ".
Triada e Dritës përfshin humanizmin, kantianizmin dhe besimin te njerëzimi. Park shpjegon se këto tre tipare "përshkruajnë një orientim të dashur, të mirë, në kontrast me orientimin cinik e mizor të përshkruar nga tiparet e Triadës së Zezë".
Ja se si Park e përshkruan secilën prej tyre:
1.Besimi në njerëzim ka të bëjë me të paturit një besim thelbësor në mirësinë themelore të njerëzve të tjerë. Këta njerëz besojnë, falin shpejt dhe përpiqen të shohin më të mirën tek të tjerët.
2.Humanizmi është ideja se "çdo individ është i vlefshëm dhe meriton dinjitet, në krahasim me vlerësimin e fuqishëm të statusit shoqëror ose të pasurisë materiale", siç shprehet Park. Humanistët janë të lumtur kur njerëzit e tjerë kanë sukses dhe janë kuriozë për njerëz nga të gjitha llojet e formave të ndryshme.
3.Kantianizmi është "prirja për t'i trajtuar njerëzit si "qëllime në vetvete" dhe jo si një mjet për një qëllim". Kantianët kujdesen shumë për autenticitetin dhe nuk besojnë në përdorimin e të tjerëve për përfitimin e tyre.
